Του Κώστα Ράπτη
Ο ολονύχτιος διπλωματικός μαραθώνιος στο Μινσκ της Λευκορωσίας, όπου επιχειρείται μια πολιτική λύση της ουκρανικής κρίσης σε “σύνθεση Νορμανδίας” (ήτοι με τη συμμετοχή των ηγετών της Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας) ασφαλώς διεκδικεί μια θέση στα διαπραγματευτικά ρεκόρ, αν αναλογισθεί κανείς ότι οι συνομιλίες που ξεκίνησαν την Τρίτη συνεχίζονταν και μετά τις 9 π.μ. (ώρα Ελλάδος) της Τετάρτης. Πρόκειται για περίτρανη απόδειξη του γεγονότος ότι οι εμπλεκόμενοι θεωρούν την επίτευξη συμφωνίας ως απόλυτο μονόδρομο.
Δύσκολα θα φανταζόταν κανείς μια τέτοια έκβαση εάν έπαιρνε τοις μετρητοίς τις προηγούμενες δηλώσεις Δυτικών ιθυνόντων (π.χ. του εκπροσώπου της γερμανικής καγκελαρίας) που υποβάθμιζαν τις πιθανότητες επιτυχίας των συνομιλιών, χαρακτηρίζοντας “αβέβαιο” το αποτέλεσμα. Αντίθετα, η ρωσική διπλωματία επέμενε να εκπέμπει μηνύματα αισιοδοξίας, γεγονός που μπορεί να αποδοθεί σε δύο αιτίες. Η πρώτη είναι η επιθυμία της Μόσχας να αποκρούσει την εικόνα του “υπαίτιου” της κρίσης, με μονομερείς υποχωρήσεις του οποίου θα μπορούσε να προκύψει η μόνη πιθανότητα εκτόνωσης. Η δεύτερη είναι το γεγονός ότι η ρωσική πλευρά διαπραγματεύεται από θέση ισχύος, καθώς οι φιλορώσοι αυτονομιστές της ανατολικής Ουκρανίας έχουν σημειώσει σημαντικές επιτυχίες στο πεδίο της μάχης , ενώ αντίθετα στο Κίεβο επικρατεί αποθάρρυνση, αλλά και απειλείται οικονομική κατάρρευση.
Είναι δύσκολο να κρίνει κανείς ποιο από όλα τα δεδομένα είναι το κρισιμότερο: ότι οι αυτονομιστές έχουν περικυκλώσει περισσότερους των 5.000 Ουκρανούς στρατιώτες στο Ντεμπάλτσεβο (κρίσιμο σιδηροδρομικό κόμβο για τη μεταφορά άνθρακα), ότι ο Vladimir Putin εισηγείται την αλλαγή της νομοθεσίας, ώστε να διευκολυνθεί η παραμονή στη ρωσική επικράτεια των χιλιάδων Ουκρανών φυγόστρατων που καταφεύγουν... στις αγκάλες του εχθρού, ή ότι το χρύβνια έχασε το 50% της αξίας του την προηγούμενη εβδομάδα, εν μέσω εξάντλησης των ουκρανικών συναλλαγματικών αποθεμάτων;
Διόλου τυχαία ο Ουκρανός πρόεδρος Petro Poroshenko προανήγγειλε επιβολή στρατιωτικού νόμου σε όλη τη χώρα, εάν αποτύχουν οι συνομιλίες του Μινσκ.
Η ψυχρή αλήθεια που θέλει την ειρήνευση να καθίσταται εφικτή (μόνο) όποτε η πλευρά του Κιέβου πιέζεται, αποδεικνύεται έτσι και από τη διπλωματική ολονυχτία στη λευκορωσική πρωτεύουσα. Οι τελευταίες πληροφορίες θέλουν τον Poroshenko να ανθίσταται σε “απαράδεκτους” όρους τους οποίους θέτει ο Putin, με τον οποίο διαβουλεύονται χωριστά οι Merkel και Hollande. Η υπό επεξεργασία κοινή δήλωση των τεσσάρων ηγετών φέρεται να περιλαμβάνει περίπου 12 σημεία και να έχει συμφωνηθεί στο μεγαλύτερο μέρος της, ωστόσο είναι αβέβαιο αν θα εξασφαλίσει την συναίνεση και των εκπροσώπων των “Λαϊκών Δημοκρατιών” του Ντονιέτσκ και του Λουχάνσκ, που προβλέπεται να διατηρήσουν έναν βαθμό αυτονομίας εντός της ενιαίας ουκρανικής επικράτειας. Κυριότερο σημείο τριβής εκτιμάται ότι αποτελεί η πρόταση Putin για δημιουργία μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης πλάτους 50-70 χιλιομέτρων μεταξύ των αντιμαχομένων, ώστε να μην είναι δυνατές οι βολές πυροβολικού, καθώς και το ερώτημα ποια τρίτη ένοπλη δύναμη θα αναπτυχθεί για την φύλαξή της.
Ωστόσο, η εναλλακτική προοπτική, εάν καταρρεύσουν οι συνομιλίες είναι εκ των προτέρων γνωστή: θα κερδίσουν έδαφος οι φωνές εκείνες στη Ουάσιγκτον (όχι απαραιτήτως εντός Λευκού Οίκου) και το (χολωμένο από τον παραγκωνισμό του) Λονδίνο που προωθούν την αποστολή οπλισμού στο Κίεβο, με αποτέλεσμα τη διαιώνιση της θερμής σύγκρουσης – με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε πολιτικό, ανθρωπιστικό και οικονομικό κόστος για όλη την Ευρώπη. Μάλιστα η ρωσική πλευρά δηκτικά επισημαίνει ότι ενώ η Ε.Ε. έχει χάσει 20 δισ. από τον “πόλεμο κυρώσεων” οι εμπορικές σχέσεις της Ρωσίας με τις ΗΠΑ έχουν παραδόξως αυξηθεί.
Σε κάθε περίπτωση, η εξαντλητική διπλωματική προσπάθεια φανερώνει το μέγεθος του διακυβεύματος, το οποίο δεν περιορίζεται σε μια τοπική σύρραξη, αλλά αφορά ουσιαστικά το μέλλον της Ευρώπης και των σχέσεών της με όλο τον αχανή χερσαίο χώρο μέχρι την Κίνα, Με αυτή την έννοια η συνάντηση του Μινσκ έχει έναν μεγάλο απόντα, τον Αμερικανό πρόεδρο Barack Obama, και έναν μεγάλο πρωταγωνιστή, την Angela Merkel, που όσο και αν υιοθετεί το επιχείρημα ότι η Ρωσία απειλεί την μεταπολεμική συναίνεση περί αμετάθετου των συνόρων, άλλο τόσο δελεάζεται από την πρόταση Putin για έναν “ενιαίο χώρο από το Βλαδιβοστόκ ως τη Λισαβώνα”.
Δύσκολα θα φανταζόταν κανείς μια τέτοια έκβαση εάν έπαιρνε τοις μετρητοίς τις προηγούμενες δηλώσεις Δυτικών ιθυνόντων (π.χ. του εκπροσώπου της γερμανικής καγκελαρίας) που υποβάθμιζαν τις πιθανότητες επιτυχίας των συνομιλιών, χαρακτηρίζοντας “αβέβαιο” το αποτέλεσμα. Αντίθετα, η ρωσική διπλωματία επέμενε να εκπέμπει μηνύματα αισιοδοξίας, γεγονός που μπορεί να αποδοθεί σε δύο αιτίες. Η πρώτη είναι η επιθυμία της Μόσχας να αποκρούσει την εικόνα του “υπαίτιου” της κρίσης, με μονομερείς υποχωρήσεις του οποίου θα μπορούσε να προκύψει η μόνη πιθανότητα εκτόνωσης. Η δεύτερη είναι το γεγονός ότι η ρωσική πλευρά διαπραγματεύεται από θέση ισχύος, καθώς οι φιλορώσοι αυτονομιστές της ανατολικής Ουκρανίας έχουν σημειώσει σημαντικές επιτυχίες στο πεδίο της μάχης , ενώ αντίθετα στο Κίεβο επικρατεί αποθάρρυνση, αλλά και απειλείται οικονομική κατάρρευση.
Είναι δύσκολο να κρίνει κανείς ποιο από όλα τα δεδομένα είναι το κρισιμότερο: ότι οι αυτονομιστές έχουν περικυκλώσει περισσότερους των 5.000 Ουκρανούς στρατιώτες στο Ντεμπάλτσεβο (κρίσιμο σιδηροδρομικό κόμβο για τη μεταφορά άνθρακα), ότι ο Vladimir Putin εισηγείται την αλλαγή της νομοθεσίας, ώστε να διευκολυνθεί η παραμονή στη ρωσική επικράτεια των χιλιάδων Ουκρανών φυγόστρατων που καταφεύγουν... στις αγκάλες του εχθρού, ή ότι το χρύβνια έχασε το 50% της αξίας του την προηγούμενη εβδομάδα, εν μέσω εξάντλησης των ουκρανικών συναλλαγματικών αποθεμάτων;
Διόλου τυχαία ο Ουκρανός πρόεδρος Petro Poroshenko προανήγγειλε επιβολή στρατιωτικού νόμου σε όλη τη χώρα, εάν αποτύχουν οι συνομιλίες του Μινσκ.
Η ψυχρή αλήθεια που θέλει την ειρήνευση να καθίσταται εφικτή (μόνο) όποτε η πλευρά του Κιέβου πιέζεται, αποδεικνύεται έτσι και από τη διπλωματική ολονυχτία στη λευκορωσική πρωτεύουσα. Οι τελευταίες πληροφορίες θέλουν τον Poroshenko να ανθίσταται σε “απαράδεκτους” όρους τους οποίους θέτει ο Putin, με τον οποίο διαβουλεύονται χωριστά οι Merkel και Hollande. Η υπό επεξεργασία κοινή δήλωση των τεσσάρων ηγετών φέρεται να περιλαμβάνει περίπου 12 σημεία και να έχει συμφωνηθεί στο μεγαλύτερο μέρος της, ωστόσο είναι αβέβαιο αν θα εξασφαλίσει την συναίνεση και των εκπροσώπων των “Λαϊκών Δημοκρατιών” του Ντονιέτσκ και του Λουχάνσκ, που προβλέπεται να διατηρήσουν έναν βαθμό αυτονομίας εντός της ενιαίας ουκρανικής επικράτειας. Κυριότερο σημείο τριβής εκτιμάται ότι αποτελεί η πρόταση Putin για δημιουργία μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης πλάτους 50-70 χιλιομέτρων μεταξύ των αντιμαχομένων, ώστε να μην είναι δυνατές οι βολές πυροβολικού, καθώς και το ερώτημα ποια τρίτη ένοπλη δύναμη θα αναπτυχθεί για την φύλαξή της.
Ωστόσο, η εναλλακτική προοπτική, εάν καταρρεύσουν οι συνομιλίες είναι εκ των προτέρων γνωστή: θα κερδίσουν έδαφος οι φωνές εκείνες στη Ουάσιγκτον (όχι απαραιτήτως εντός Λευκού Οίκου) και το (χολωμένο από τον παραγκωνισμό του) Λονδίνο που προωθούν την αποστολή οπλισμού στο Κίεβο, με αποτέλεσμα τη διαιώνιση της θερμής σύγκρουσης – με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε πολιτικό, ανθρωπιστικό και οικονομικό κόστος για όλη την Ευρώπη. Μάλιστα η ρωσική πλευρά δηκτικά επισημαίνει ότι ενώ η Ε.Ε. έχει χάσει 20 δισ. από τον “πόλεμο κυρώσεων” οι εμπορικές σχέσεις της Ρωσίας με τις ΗΠΑ έχουν παραδόξως αυξηθεί.
Σε κάθε περίπτωση, η εξαντλητική διπλωματική προσπάθεια φανερώνει το μέγεθος του διακυβεύματος, το οποίο δεν περιορίζεται σε μια τοπική σύρραξη, αλλά αφορά ουσιαστικά το μέλλον της Ευρώπης και των σχέσεών της με όλο τον αχανή χερσαίο χώρο μέχρι την Κίνα, Με αυτή την έννοια η συνάντηση του Μινσκ έχει έναν μεγάλο απόντα, τον Αμερικανό πρόεδρο Barack Obama, και έναν μεγάλο πρωταγωνιστή, την Angela Merkel, που όσο και αν υιοθετεί το επιχείρημα ότι η Ρωσία απειλεί την μεταπολεμική συναίνεση περί αμετάθετου των συνόρων, άλλο τόσο δελεάζεται από την πρόταση Putin για έναν “ενιαίο χώρο από το Βλαδιβοστόκ ως τη Λισαβώνα”.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.