Το χρηματιστήριο των επιδημιών

Σε αγώνα δρόμου για την παρασκευή του εμβολίου για τον Έμπολα έχουν επιδοθεί οι κορυφαίες φαρμακοβιομηχανίες του κόσμου, ως είθισται σε τέτοιες περιπτώσεις. Ωστόσο τα νέα δεν είναι ευχάριστα, αφού οι πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για το 2016.

Με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να εκτιμά πως μέχρι τα Χριστούγεννα τα κρούσματα θα αγγίξουν τα 10.000 ανά εβδομάδα, η πίεση γίνεται ακόμα μεγαλύτερη. Κι αυτό επειδή βγαίνουν στην επιφάνεια και τραγικές ελλείψεις. Ο διευθυντής του Κέντρου Λοιμωδών Ερευνών και Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα Μάικλ Όστερχολμ τόνισε πως πολλά λάθη διαπράχτηκαν από τον ΠΟΥ: «Μέχρι να συνειδητοποιήσουν πόσο άσχημα ήταν τα πράγματα, το τζίνι είχε ήδη βγει από το μπουκάλι του και γι’ αυτό ευθύνονται όλοι».

Η αγωνία κορυφώνεται, με τη Δύση πλέον να βλέπει ότι την αφορά για τα καλά το πρόβλημα. Τρία εμβόλια βρίσκονται ήδη σε κλινικές δοκιμές στη Βρετανία, τις ΗΠΑ και το Μάλι, αλλά θα πρέπει να υπάρξουν ακόμα πολλές καλές συγκυρίες μαζί για να βγει το εμβόλιο νωρίτερα από τα τέλη του 2015.

Μέσα σ’ όλα, όμως, αναβιώνει και ο σκεπτικισμός σχετικά με τον πανικό που επικρατεί συχνά λόγω των επιδημιών. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 οι φαρμακευτικές εταιρείες εξασφάλισαν πολλά «μεγάλα» συμβόλαια για φάρμακα, τα οποία ωστόσο δεν χρειάστηκε ποτέ το ευρύ κοινό. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι προμήθειες που έκαναν πολλές κυβερνήσεις για εμβόλια κατά της ευλογιάς. Κι αυτό επειδή το λόμπι των φαρμακοβιομηχανιών έπεισε δυτικές κυβερνήσεις ότι θα εξαπέλυαν μαζικές επιθέσεις οι τρομοκράτες της Αλ Κάιντα.

Ο Ράμσφελντ

Ένα άλλο, ακόμα πιο τρανταχτό παράδειγμα έχει να κάνει με τον Ντόναλντ Ράμσφελντ, υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ από το 2001 έως το 2006, ο οποίος με την επιχείρηση «Σοκ και Δέος» το 2003, όταν άρχισαν οι ανελέητοι βομβαρδισμοί στη Βαγδάτη, πέρασε στην Ιστορία. Αλλά όχι μόνο γι’ αυτό.

Ο Ράμσφελντ, κατά τη διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο, βρέθηκε στο στόχαστρο του ξένου Τύπου την περίοδο που κυριαρχούσε ο πανικός για τη γρίπη των πτηνών και ο κόσμος έκανε ουρές σε δεκάδες χώρες έξω από τα φαρμακεία για να προμηθευτεί Ταμιφλού.

Ο λόγος που είχε ξεσπάσει το σκάνδαλο ήταν ότι ο Ράμσφελντ είχε διατελέσει πρόεδρος (1997-2001) και συνέχιζε να διατηρεί μετοχές στην καλιφορνέζικη εταιρεία βιοτεχνολογίας Gilead Sciences, που κατασκεύασε το Ταμιφλού. Το σκεύασμα εκείνη την εποχή αγοραζόταν με τα... κοντέινερ από τις δυτικές κυβερνήσεις, με την παγκόσμια ζήτηση στα κόκκινα.

Ο Ράμσφελντ κατηγορήθηκε για σύγκρουση συμφερόντων όσον αφορά τη διασύνδεσή του με την Gilead Sciences, της εταιρείας που πούλησε τα δικαιώματα για το Ταμιφλού στον ελβετικό γίγαντα της φαρμακοβιομηχανίας Hoffman-La Roche το 1996. Σύμφωνα με τους όρους της πώλησης στη La Roche, όπως αποκάλυπτε εκείνη την εποχή η «Daily Mail», η Gilead συνέχιζε να λαμβάνει ποσοστό 14%-22% από τις πωλήσεις Ταμιφλού ανά την υφήλιο.

Ο μαζικός πανικός είχε σε μεγάλο ποσοστό πυροδοτηθεί από δήλωση που προήλθε από τον Μάικ Λαβίτ, επικεφαλής συμβούλου για την υγεία της κυβέρνησης Μπους, ότι «μια πανδημία θα προκαλούσε 2 εκατ. θανάτους στις ΗΠΑ». Στις 12.3.2006 ο βρετανικός «Independent» έδινε κι άλλες πληροφορίες για το θέμα: «Ο Ράμσφελντ θησαύρισε από τη γρίπη των πτηνών. Έβγαλε πάνω από 5 εκατ. δολάρια πουλώντας μετοχές της εταιρείας βιοτεχνολογίας που κατασκεύασε το Ταμιφλού».

Πάνω από 60 χώρες είχαν παραγγείλει τεράστιες ποσότητες του φαρμάκου, του μόνου λαμβανόμενου από το στόμα που θεωρούνταν αποτελεσματικό, με τα Ηνωμένα Έθνη να (υπερ)εκτιμούν ότι μια πανδημία θα μπορούσε να σκοτώσει 150 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως!

Ο Ράμσφελντ ήταν στο διοικητικό συμβούλιο της Gilead από το 1988 έως το 2001 και ήταν πρόεδρός της από το 1997. Έπειτα αποχώρησε για να συμμετάσχει στην κυβέρνηση Μπους, αλλά διατήρησε ένα τεράστιο αριθμό μετοχών της εταιρείας. Η εταιρεία το 2003, τη χρονιά πριν από τη γρίπη των πτηνών, σημείωσε απώλειες. Με το Ταμιφλού, όμως, τα έσοδα και οι πωλήσεις της τετραπλασιάστηκαν.

Ο Ράμσφελντ πούλησε κάποιες από τις μετοχές του το 2004 βγάζοντας κέρδη πάνω από 5 εκατ. δολάρια, σύμφωνα με τα ετήσια οικονομικά στοιχεία που ο ίδιος υποχρεωνόταν να δίνει στη δημοσιότητα κάθε χρόνο ως μέλος του Κογκρέσου. Εκεί φαινόταν πως ο Ράμσφελντ συνέχιζε να κατέχει μετοχές αξίας 25 εκατ. δολαρίων το 2004, με την τιμή της μετοχής να έχει απογειωθεί. Ο διεθνής Τύπος συνέχισε τις αναφορές του κάνοντας λόγο για «το γεράκι πίσω από τις κότες» και «το κόλπο γκρόσο με τα πτηνά». Η τιμή της μετοχής της εταιρείας από 7 δολάρια που είχε το 2001 άγγιξε τα 60 μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια.

Αδράνεια

Κάθε περίπτωση, πάντως, δεν είναι ίδια. Ενώ, για παράδειγμα, τότε μεγάλοι διεθνείς φορείς και οργανισμοί κατηγορήθηκαν για σκόπιμη πρόκληση πανικού, τώρα δέχονται βολές για προκλητική αδράνεια, αφού τα πράγματα δείχνουν πραγματικά σκούρα αυτή τη φορά.

Ανεξάρτητα απ’ όλα αυτά, πάντως, για να μπει στην πολυδάπανη διαδικασία μια φαρμακευτική να αρχίσει έρευνες, μελέτες, δοκιμές και να φτάσει στην παραγωγή κάποιου εμβολίου ή θεραπείας για οποιαδήποτε ασθένεια, πρέπει πρακτικά να συντρέχουν δύο προϋποθέσεις.

• Πρώτον, να αφορά η ασθένεια πολλούς κι όχι λίγους.

• Δεύτερον, να απευθύνεται το φάρμακο σε αγορές και αγοραστές που δύνανται οικονομικά να το καταναλώσουν. Αλλιώς δεν... συμφέρει.

Έτσι έγινε με τον Έμπολα, που τόσες δεκαετίες θέριζε στην Αφρική, όμως μόνο όταν ο ιός χτύπησε την πόρτα της Δύσης άρχισε η κινητοποίηση των φαρμακοβιομηχανιών για να βρεθεί θεραπεία ή εμβόλιο. Έχουν και οι ασθένειες το χρηματιστήριό τους, λοιπόν. Πρέπει, δηλαδή, να «πουλάει» μια αρρώστια για να βρεθεί το γιατρικό της.

http://www.topontiki.gr/