Στα χαρακώματα του φυσικού αερίου

ΣΚΑΚΙ ΔΥΣΗΣ - ΡΩΣΙΑΣ

Η ουκρανική κρίση, η Ελλάδα και οι γεωπολιτικές διαμάχες

Ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας Αλεξάντρ Νόβακ υπογράμμισε τους «μεγάλους κινδύνους» που υπάρχουν για τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη στη διάρκεια του χειμώνα, σε συνέντευξη Τύπου μαζί με τον Ευρωπαίο επίτροπο Ενέργειας Γκίντερ 'Ετινγκερ. Ως απάντηση στις κυρώσεις της Δύσης, η Ρωσία περιόρισε την εισαγωγή συγκεκριμένων προϊόντων. Το κύριο εξαγωγικό προϊόν της χώρας, όμως, το φυσικό αέριο, συνεχίζει να ρέει ακατάπαυστα, σημειώνει σχόλιο στη Deutsche Welle που ακολουθεί και αναρωτιέται: Μέχρι πότε; H Ελλάδα, τα παιχνίδια των συμμαχιών, οι δρόμοι του LNG.

«Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη καθώς πλησιάζει η περίοδος που θα χρειάζεται θέρμανση» δήλωσε ο Ρώσος υπουργός προσθέτοντας ότι «υπάρχει κίνδυνος το φυσικό αέριο με το οποίο προμηθεύει η Gazprom την Ευρώπη (και το οποίο παραδίδεται μέσω αγωγών που διέρχονται από την Ουκρανία) να παρακρατηθεί παράνομα από την Ουκρανία για δικές της ανάγκες».
Σε «εναλλακτικές επιλογές» της Ελλάδας, όσον αφορά την προμήθεια φυσικού αερίου, ενόψει των χειμερινών μηνών και σε περίπτωση που η Ρωσία αποφασίσει μια διακοπή στην προμήθεια φυσικού αερίου, λόγω των εξελίξεων γύρω από την Ουκρανία, αναφέρεται δημοσίευμα στην ηλεκτρονική σελίδα του Forbes. Την ίδια ώρα που Κίεβο και ΝΑΤΟ συμφωνούν για ένταξη της Ουκρανίας στη Συμμαχία.
Τα παιχνίδια των συμμαχιών, οι δρόμοι του LNG.
Ως απάντηση στις κυρώσεις της Δύσης, η Ρωσία περιόρισε την εισαγωγή συγκεκριμένων προϊόντων. Το κύριο εξαγωγικό προϊόν της χώρας όμως, το φυσικό αέριο, συνεχίζει να ρέει ακατάπαυστα, σημειώνει σχόλιο στη Deutsche Welle που ακολουθεί και αναρωτιέται: Μέχρι πότε;
Οι κυρώσεις που επέβαλε η Δύση στη Ρωσία έχουν ήδη σημαντικές επιπτώσεις στη ρωσική οικονομία. Το ΑΕΠ της χώρας αναμένεται να αναπτυχθεί την επόμενη χρονιά μόλις κατά 1%, από 2% που ήταν η αρχική πρόβλεψη. Αυτό ανακοίνωσε κατά τη διάρκεια της εβδομάδας το ρωσικό υπουργείο Οικονομικών, αποδίδοντας τη διόρθωση στην ουκρανική κρίση. Και η Ρωσία όμως αντέδρασε στις κυρώσεις που της επιβλήθηκαν, παγώνοντας τις εισαγωγές ευρωπαϊκών αγροτικών προϊόντων.
Η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης
Ισχυρότερο θα ήταν όμως το πλήγμα για τις χώρες τις Δύσης, εάν η Ρωσία περιόριζε τις εξαγωγές του βασικού της προϊόντος, του φυσικού αερίου. Αντιδρώντας στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών είχε ανακοινώσει ότι τα μέτρα σε βάρος της συνιστούν «ένα απερίσκεπτο και ανεύθυνο βήμα»,το οποίο θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε «άνοδο των τιμών στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας».
Σε αντίθεση με τους Αμερικανούς που έχουν απεξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές αερίου λόγω fracking, οι Ευρωπαίοι συνεχίζουν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία. Το ένα τέταρτο του φυσικού αερίου που καταναλώνεται στην Ευρώπη προέρχεται από τη Ρωσία. Στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό κινείται στο 38 % ενώ ορισμένες χώρες της νοτίου Ευρώπης καλύπτουν το σύνολο των αναγκών τους σε αέριο με ρωσικό αέριο.
Οι ανησυχίες για τις εξελίξεις στην αγορά φυσικού αερίου εντάθηκαν την Τετάρτη, μετά τις δηλώσεις του ουκρανού πρωθυπουργού Γιατσένιουκ, ο οποίος ισχυρίστηκε πως υπάρχουν σχέδια να κλείσει η Μόσχα το χειμώνα τις στρόφιγγες προς την Ευρώπη. Προπαγάνδα ή πραγματικότητα; Ο ρώσος υπ. Ενέργειας Νόβακ πάντως διέψευσε τις εν λόγω πληροφορίες.
Τι θα γινόταν όμως εάν η Ρωσία έκλεινε όντως τις στρόφιγγες φυσικού αερίου προς την Ευρώπη; «Βραχυπρόθεσμα θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να καλυφθούν οι μεγάλες αυτές ποσότητες», εκτιμά ο ειδικός σε θέματα ενέργειας από την συμβουλευτική εταιρία A.T. Kearney, Κουρτ Όσβαλντ. Όπως είπε σε συνέντευξή του προς τη Deutsche Welle, στην περίπτωση αυτή θα μπορούσε να εισαχθεί περισσότερο αέριο από τη Νορβηγία και την Ολλανδία, ωστόσο οι ποσότητες δεν επαρκούν για να καλύψουν το σύνολο του ρωσικού αερίου που εισάγεται σήμερα. Το κενό δεν θα μπορούσε να καλύψει ούτε το υγροποιημένο φυσικό αέριο, παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη έχει τις υποδομές για να προχωρήσει σε μεγαλύτερη παραγωγή. «Μεσοπρόθεσμα λοιπόν, τα επόμενα τρία με πέντε χρόνια δηλαδή, η Ευρώπη θα συνεχίσει να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία».
Δεν ανησυχεί η Ευρώπη
Παρόλα αυτά όμως η Ευρώπη δεν φαίνεται να ανησυχεί ιδιαίτερα στην παρούσα φάση, αφού η πληρότητα των αποθεμάτων φυσικού αερίου ανέρχεται στο 86 %. Με 88 % η Γερμανία διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα, πράγμα που σημαίνει ότι η χώρα δεν θα αντιμετώπιζε το παραμικρό πρόβλημα τροφοδοσίας κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ακόμη κι αν η Μόσχα έκλεινε τελείως τις στρόφιγγες.
Καθησυχαστικοί εμφανίζονται όμως και οι ειδικοί του ενεργειακού κολοσσού E.ON. Όπως εξηγεί ο επικεφαλής του ομίλου Γιοχάνες Τάισεν, το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία διασφαλίζεται από πολυετείς συμβάσεις που προβλέπουν μια συγκεκριμένη τιμή. Ο ίδιος εμφανίζεται βέβαιος ότι οι τιμές αυτές δεν πρόκειται να αλλάξουν. «Αυξήσεις τιμών μπορούν να γίνουν μόνον σε νέες συμβάσεις», εκτιμούσε στις αρχές Αυγούστου και το γερμανικό υπουργείο Οικονομίας.
Ακόμη και για ιστορικούς και μόνον λόγους όμως, επισημαίνει ο Κουρτ Όσβαλντ, η Ρωσία δεν θα προχωρούσε ποτέ σε μονομερή καταγγελία των συμβολαίων. Εδώ και τέσσερεις δεκαετίες ρέει ρωσικό αέριο προς τη Δύση και «δεν περιμένω να θέσει η Ρωσία σε κίνδυνο το σχετικά καλό «ίματζ» ενός αξιόπιστου εμπορικού εταίρου», εκτιμά ο ειδικός. Πόσο μάλλον που οι εξαγωγές φυσικού αερίου αποτελούν μια από τις σημαντικότερες πηγές εσόδων για το ρωσικό κράτος.
«Η Ρωσία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη», σχολιάζει η Κλάουντια Κέμφερτ, ειδικός σε θέματα ενέργειας του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών DIW. «Το 60 % των κρατικών εσόδων της Ρωσίας προέρχεται από τις πωλήσεις πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα, ενώ ένα μεγάλο μέρος προορίζεται για την Ευρώπη. Με μια ενδεχόμενη διακοπή της τροφοδοσίας λοιπόν, η Ρωσία θα έκανε κακό στον εαυτό της».
Πόλεμος... αερίου
Η Ρωσία διέκοψε στα μέσα Ιουνίου τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ουκρανία, η οποία αρνήθηκε την αύξηση των τιμών που επέβαλε η Gazprom μετά την άνοδο της φιλοδυτικής κυβέρνησης στο Κίεβο. Η απόφαση αυτή εγείρει φόβους για ενδεχόμενα προβλήματα στις παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με την Ουκρανία να παραδέχεται πρόσφατα ότι δεν διαθέτει αρκετό φυσικό αέριο για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της το χειμώνα.
Ο ρώσος υπουργός χαρακτήρισε "εποικοδομητικές" τις συνομιλίες με τον επίτροπο Έτινγκερ, οι οποίες διήρκησαν περίπου δύο ώρες και επικεντρώθηκαν σε "συγκεκριμένα" θέματα, χωρίς ωστόσο να ανακοινωθεί ότι υπήρξε ουσιαστική πρόοδος. "Για την επίλυση της κρίσης δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί το φυσικό αέριο ως ένα μέσο κυρώσεων και κλιμάκωσης", επέμεινε από την πλευρά του ο ευρωπαίος επίτροπος δηλώνοντας ότι "ανησυχεί" και "δεν κατανοεί" τις πληροφορίες που κάνουν λόγο για την παρουσία ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία.
Ο Έτινγκερ πρόσθεσε ότι ένα "χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής" του χρέους αναμένεται να καθοριστεί "εντός των προσεχών εβδομάδων" και ότι η ΕΕ πιθανόν να κάνει σχετική πρόταση σύντομα στο Κίεβο. Πρόκειται για την αποπληρωμή των χρεών που αφορούν τις παραδόσεις φυσικού αερίου το Νοέμβριο και το Δεκέμβριο, η τιμή του οποίου δεν αμφισβητείται, καθώς και ένα μέρος των οφειλών του Απριλίου, του Μαΐου και του Ιουνίου.
Ο Νόβακ δήλωσε ότι σε περίπτωση αποπληρωμής αυτού του μέρους του χρέους, μια "αναδιάρθρωση" του υπολοίπου των οφειλών μπορεί να εξεταστεί.
Ο επικεφαλής της Gazprom Αλεξέι Μίλερ, ο οποίος ήταν παρών στις διαπραγματεύσεις, δήλωσε πως αν το Κίεβο εκπληρώσει τους όρους αυτούς της μερικής αποπληρωμής των οφειλών, τότε οι προμήθειες μπορεί να επαναληφθούν με την προϋπόθεση να προκαταβάλλεται η αξία τους, σύμφωνα με τα ρωσικά ειδησεογραφικά πρακτορεία. Ο ουκρανικός όμιλος φυσικού αερίου Naftogaz και ο ρωσικός Gazprom έχουν προσφύγει στο Διαιτητικό Δικαστήριο της Στοκχόλμης για να επιλύσουν τη διαφορά τους.
Η Νορβηγία, δεύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ίσως μπορεί να αντισταθμίσει μερικώς μια μείωση των ρωσικών προμηθειών αλλά μόνο προσωρινά. "Βραχυπρόθεσμα, σε μια κατάσταση κρίσης, μπορούμε να αυξήσουμε λίγο (τις παραδόσεις μας). Μακροπρόθεσμα όμως, αν θα πρέπει να παραδίδεται περισσότερο φυσικό αέριο στην Ευρώπη, θα υπάρξει ανάγκη για περισσότερες δυνατότητες σε ό,τι αφορά τους αγωγούς" αλλά και να υπάρξουν εγγυήσεις ότι "η αγορά θα θέλει να αγοράσει αυτό το φυσικό αέριο", δήλωσε σήμερα ο νορβηγός υπουργός Εξωτερικών Μπέργκε Μπρέντε στο Όσλο.

Κ. Σαρ. -πληροφορίες ΑΠΕ, Deutsche Well, http://www.enet.gr/