Η Ε.Ε. έχει τώρα ανάγκη τα κοιτάσματα της Μεσογείου

Κύπρος, Ισραήλ και Ελλάδα μαζί με Αζερμπαϊτζάν, αμερικανικό shale gas και Τουρκμενιστάν μπορούν να ανατρέψουν το ενεργειακό σκηνικό στην Ευρώπη

Από τον Χάρη Φλουδόπουλο 

Τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου μπορούν να αποτελέσουν μια από τις πιο αξιόπιστες εναλλακτικές για να ενισχυθεί η ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε. και να μειωθεί η εξάρτηση της Ευρώπης από τις εισαγωγές από τη Ρωσία. Αυτό τονίζεται σε έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που εκπονήθηκε με αφορμή την κρίση στην Κριμαία. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση, «οι στρατιωτικές και πολιτικές εντάσεις αναγκάζουν την Ε.Ε. να ενισχύσει τους μηχανισμούς ενεργειακής ασφάλειας και να αναζητήσει βραχυπρόθεσμες αλλά και μακροπρόθεσμες εναλλακτικές στο ρωσικό αέριο».

Ποιες είναι αυτές οι εναλλακτικές; Συνολικά, η έκθεση της Ε.Ε. εξετάζει 12 πιθανές εναλλακτικές στο ρωσικό αέριο, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι οι πιο αξιόπιστες και ρεαλιστικές λύσεις είναι το Αζερμπαϊτζάν, το αέριο από τις ΗΠΑ και το Τουρκμενιστάν. Σε αυτές τις πηγές μπορεί υπό προϋποθέσεις να προστεθεί και το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, για το οποίο η έκθεση εκτιμά ότι υπάρχει παράγων αβεβαιότητας σε σχέση με τις εντάσεις της περιοχής. Αντίθετα, λιγότερο ρεαλιστικές ή αβέβαιες πιθανές πηγές είναι το Ιράν, το Κατάρ, το Καζακστάν, η Νιγηρία και η Μοζαμβίκη.Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα και σε περίπτωση όξυνσης της κρίσης με την Ουκρανία, η Ε.Ε. θα μπορούσε να υποκαταστήσει τις ρωσικές εισαγωγές από την Αλγερία, το Ιράν, τη Νορβηγία και το Κατάρ, σε υψηλότερες, ωστόσο, τιμές.

Πιο αναλυτικά, η έκθεση αναφέρει για την Ανατολική Μεσόγειο ότι, με τα αποθέματα που ανακαλύφθηκαν το 2009, η περιοχή έχει γίνει παραγωγός φυσικού αερίου και πιθανός ενεργειακός εταίρος για την Ε.Ε. Εκτιμάται ότι μέχρι το 2020 μπορεί να είναι διαθέσιμη προς εκμετάλλευση ποσότητα 35 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως. Σύμφωνα με τους αναλυτές του Ε.Κ., η κυριότερη αβεβαιότητα εντοπίζεται στις τοπικές διαφορές και στα συμφέροντα των ξένων πολυεθνικών ενεργειακών εταιρειών (από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ). Η κατάσταση, ωστόσο, έχει αναλυθεί από την Κομισιόν, η οποία εκτιμά ότι, με τη δημιουργία ενός ή δύο μονάδων LNG, μπορούν να εξάγονται προς την Ε.Ε. 7 έως 14 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως μέχρι το 2020, ενώ, εναλλακτικά, με μεγαλύτερο κόστος μπορεί να κατασκευαστεί αγωγός με χωρητικότητα 30-40 δισ. κυβικά μέτρα, που μπορεί να είναι διαθέσιμος μετά το 2020. Αν και δεν αναφέρεται ρητά, η έκθεση υπονοεί ότι για τον αγωγό θα πρέπει να εντοπιστούν και άλλες ποσότητες αερίου.

Ως προς τις άλλες εναλλακτικές πηγές που μπορούν να βοηθήσουν την Ε.Ε. να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια, αυτές είναι:

ΗΠΑΑν και ακόμη οι υποδομές (τερματικά εξαγωγών) είναι ελλιπείς και υπάρχουν και νομοθετικά εμπόδια, σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα το αμερικανικό shale gas εμφανίζεται ως μια από τις πιο πολλά υποσχόμενες εναλλακτικές, χωρίς όμως να μπορεί να ειπωθεί ότι από μόνο του το αμερικανικό αέριο μπορεί να αλλάξει δραματικά το σκηνικό της ενεργειακής ασφάλειας στην Ευρώπη.

ΑζερμπαϊτζάνΑυτήν τη στιγμή δεν γίνονται στην Ευρώπη εισαγωγές αερίου από το Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, από το 2018, μέσω του TAP, θα ξεκινήσουν εξαγωγές αρχικά 10 δισ. κυβ. μέτρων, με τη δυναμικότητα να μπορεί να αυξηθεί μέχρι το 2026 (έως και τα 31 δισ. κυβικά).Έτσι, αν και άμεσα δεν μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική, σε σχετικά κοντινό χρονικό ορίζοντα το αζερικό αέριο μπορεί να είναι «game changer» για την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια.

ΤουρκμενιστάνΧωρίς εξαγωγές προς την Ευρώπη, η συνολική παραγωγή αερίου φτάνει τα 69,78 δισ. κυβικά μέτρα, με τα 45,47 δισ. κυβικά να κατευθύνονται σε εξαγωγές. Και για το Τουρκμενιστάν, που κατέχει την έκτη θέση παγκοσμίως ως προς τα αποθέματα αερίου, το πρόβλημα είναι ότι δεν έχει απευθείας σύνδεση με την Ευρώπη, αλλά ούτε και δυνατότητα εξαγωγής LNG. Μια εναλλακτική θα μπορούσε να έρθει μέσω του αγωγού προς το Ιράν, ώστε μέσω Τουρκίας να κατευθυνθεί προς την Ευρώπη. Παράλληλα, υπάρχουν σχέδια για υποθαλάσσιο αγωγό μέσω Κασπίας, που, όμως, αντιμετωπίζει προβλήματα. Εάν ξεπεραστούν ή βρεθεί άλλη λύση, το τουρκμενικό αέριο θα μπορούσε να αποτελέσει μια εξαιρετική εναλλακτική πηγή.

Σε πιο βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, εάν υπάρξουν φέτος ή το 2015 προβλήματα στη ροή του ρωσικού αερίου, οι εναλλακτικές, σύμφωνα με την έκθεση, περιορίζονται στο αέριο από την Αλγερία και τη Νορβηγία (μέσω αγωγών), αλλά και από το καταριανό LNG, σε ακριβότερες, ωστόσο, τιμές. Αντίθετα, παραγωγοί αερίου όπως το Ιράν, το Καζακστάν, η Νιγηρία και η Λιβύη, για λόγους που σχετίζονται είτε με το πολιτικό περιβάλλον και τη σταθερότητα είτε με την έλλειψη υποδομών, εκτιμάται ότι δύσκολα μπορούν να παίξουν ρόλο στο ευρωπαϊκό ενεργειακό παιχνίδι. Κάτι που ίσως συμβεί με τη Μοζαμβίκη, ένα νέο «Ελντοράντο» αερίου, που ανακαλύφθηκε πρόσφατα και το οποίο, εφόσον υπάρξουν επενδύσεις σε νέες εξαγωγικές υποδομές, μπορεί να αποτελέσει στο μέλλον μια πολύ ενδιαφέρουσα επιλογή προμήθειας για την Ευρώπη.

Τα στοιχεία της αλληλεξάρτησης

Η Ρωσία εξάγει το 65% του αερίου της στην Ευρώπη, ενώ οι ρωσικές εισαγωγές στην Ε.Ε. αντιστοιχούν περίπου στο ένα τρίτο των καταναλωτικών αναγκών της γηραιός ηπείρου. Δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής της Ευρώπης είναι η Νορβηγία, με συνολικές εξαγωγές 96,45 δισεκατομμύρια κυβικό μέτρα. Η Αλγερία προμήθευσε με45,87δισ. κυβικό μέτρα αερίου την Ευρώπη, κυρίως μέσω αγωγών, αλλά και με LNG. Μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG προς την Ευρώπη είναι το Κατάρ, με 38,57 δισ. κυβικό μέτρα. Ακόμα 15 δισ. κυβικό μέτρα εισήχθησαν από τη Νιγηρία, ενώ μόλις 2,4 δισ. κυβικό ήρθαν από τη Λιβύη.

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 31ης Μαΐου

Πηγή: www.capital.gr