Του Κώστα Ράπτη
Μιλώντας τη Δευτέρα ενώπιον κοινού διπλωματών και στρατιωτικών στην Ότταβα ο ανώτατος στρατιωτικός διοικητής του ΝΑΤΟ, Αμερικανός πτέραρχος Philip Breedlove, εκμυστηρεύθηκε ότι πλέον δεν θεωρεί, όπως μέχρι πρότινος, πιθανή μιαν εισβολή ρωσικών συμβατικών δυνάμεων στην Ουκρανία. “Πιστεύω τώρα ότι ο Putin θα είναι σε θέση να επιτύχει τους στόχους του στην Ουκρανία χωρίς να διατάξει τον στρατό του να διασχίσει τα σύνορα. Η πιθανότερη εξέλιξη είναι να συνεχίσει αυτό που ήδη κάνει: να απαξιώνει την ουκρανική κυβέρνηση, να υποδαυλίζει την αναταραχή και να δημιουργεί το έδαφος για την ανάπτυξη ενός αυτονομιστικού κινήματος” δήλωσε ο Breedlove, προσθέτοντας ότι ένα τέτοιο σενάριο θα είναι και το πιο προβληματικό για το ΝΑΤΟ, εφόσον έτσι πολλοί θα μπούν στον πειρασμό να επιστρέψουν στη business as usual.
Αν ο πτέραρχος έχει δίκιο, αυτό θα οφείλεται στο ότι μέχρι τώρα η Ουάσιγκτον είχε άδικο. Διότι, όπως υποστηρίζει ο Βρετανός δημοσιογράφος Peter Pomerantsev, σε άρθρο του στην ιστοσελίδα του επιδραστικού αμερικανικού περιοδικού Foreign Policy, η κατηγορία του Barack Obama πως ο Putin είναι εγκλωβισμένος σε μια νοοτροπία Ψυχρού Πολέμου αποδεικνύεται λανθασμένη. Προσεκτικότερη μελέτη των κινήσεών του στην ουκρανική κρίση, αποκαλύπτει ότι το Κρεμλίνο εμφορείται από μία νοοτροπία απολύτως συμβατή με την πραγματικότητα του 21ου αιώνα, ενώ είναι η Δύση που μοιάζει εγκλωβισμένη στους “παλαιούς τρόπους”.
Η προσέγγιση του Κρεμλίνου, κατά τον Pomerantsev, θα μπορούσε να αποκληθεί “μη γραμμικός πόλεμος” - όρος τον οποίο χρησιμοποιεί ο στενός συνεργάτης του Putin, Vladislav Surkov σε διήγημα που δημοσίευσε με το ψευδώνυμο Nathan Dubrovitsky λίγες μέρες πριν από την προσάρτηση της Κριμαίας. Σε αυτό, η πλοκή τοποθετείται σε ένα δυστοπικό μέλλον, αμέσως μετά τον πέμπτο παγκόσμιο πόλεμο, “τον πρώτο μη-γραμμικό πόλεμο, όπου σε αντίθεση με τους πρωτόγονους πολέμους του 19ου και 20ού αιώνα, δεν συγκρούσθηκαν δύο χώρες ή δύο συμμαχίες, αλλά τέσσερις διαφορετικοί συνασπισμοί: όχι δύο εναντίον δύο ή τρεις εναντίον ενός, αλλά όλοι εναντίον όλων”.
Πράγματι, στην αντιπαράθεσή του με τη Δύση το Κρεμλίνο, προϋποθέτει ότι το παλαιό γεωπολιτικό παράδειγμα δεν ισχύει πλέον και ότι παλαιές συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. παίζουν στον 21ο αιώνα μικρότερο ρόλο απ΄ ό,τι οι εμπορικοί δεσμοί της Ρωσίας με “Δυτικές” εταιρείες, όπως η BP, η Exxon, η Mercedes και η BASF. Επιπλέον, πολλές δυτικές χώρες στηρίζονται στις εισροές κεφαλαίων που εξασφαλίζει η διαφθορά στον μετασοβιετικό χώρο, γεγονός που τις καθιστά απρόθυμες να στηρίξουν κυρώσεις κατά της Μόσχας. Το επιχείρημα ότι η ταχεία ενσωμάτωση της Ρωσίας στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία θα συνιστούσε φραγμό στη στρατιωτική επιθετικότητα έχει αντιστραφεί: η αλληλοσύνδεση των οικονομιών επιτρέπει ακριβώς στο Κρεμλίνο να αποφεύγει το τίμημα της επιθετικότητας.
“Άλλες επαρχίες θα προσχωρούσαν στη μία πλευρά και άλλες στην άλλη. Διαφορετικές πόλεις ή διαφορετικές γενεές ή διαφορετικά φύλα θα επέλεγαν διαφορετικές συμμαχίες και κατόπιν θα τις άλλαζαν ακόμη και στο μέσον της μάχης. Οι στόχοι τους απέκλιναν. Πολλοί θεωρούσαν τον πόλεμο απλώς ως τμήμα μιας διαδικασίας – όχι απαραιτήτως το πιο σημαντικό” συνεχίζει το διήγημα του Surkov, αποκαλύπτοντας τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται το Κρεμλίνο, όταν λ.χ. επεμβαίνει έμμεσα στην ανατολική Ουκρανία μέσω τοπικών ομάδων ή αξιοποιώντας τα συμφέροντα τοπικών παικτών, όπως ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας του Ντονιέτσκ Rinat Ahmetov (πλουσιότερος άνθρωπος της Ουκρανίας) ή ο Mikhail Dobkin, πρώην κυβερνήτης του Χαρκόβου και νυν υποψήφιος για την προεδρία. Όλοι αυτοί φοβούνται τη νέα κυβέρνηση του Κιέβου λόγω της παλαιότερης υποστήριξής τους στον ανατραπέντα πρόεδρο Yanukovich και, μολονότι ομνύουν στην εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, έχουν κάθε λόγο να πιστεύουν ότι η σωστή δόση αυτονομισμού θα διαφυλάξει την ασφάλεια και τις διεθνείς οικονομικές τους δραστηριότητες, τονίζει ο Pomerantsev. Το γνωστό επιχειρηματικό κλισέ “σκέψου πλανητικά, δράσε τοπικά” θα μπορούσε να είναι το σύνθημα της Μόσχας στην περιοχή του Ντονμπάς.
Κατά τον ίδιο αθρογράφο, η “μη γραμμική” τακτική της Μόσχας είναι εμφανής και στον τρόπο που χειρίζεται τη δημόσια εικόνα της: δεν στηρίζεται πλέον, όπως συνέβαινε επί ΕΣΣΔ, σε αριστερούς συμπαθούντες στη Δύση, αλλά σε ένα καλειδοσκοπικό φάσμα συμμαχιών, από τη Marine Le Pen του Εθνικού Μετώπου (στη βάση της αντίθεσης προς την Ε.Ε.) και τους Αμερικανούς θρησκευόμενους συντηρητικούς (στη βάση της υπεράσπισης των παραδοσιακών αξιών και της αντίθεσης στην “ομοφυλοφιλική προπαγάνδα”), μέχρι την άκρα Αριστερά (στη βάση της καταπολέμησης της ηγεμονίας των ΗΠΑ). Το αποτέλεσμα είναι μια ευρεία γκάμα φωνών, που εκκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες, συγκλίνουν στην υπεράσπιση του Κρεμλίνου.
Για τον Pomerantsev, η παλαιά τακτική της “ανάσχεσης” της Ρωσίας πρέπει και αυτή να δώσει τη θέση της σε “μη γραμμικές” τακτικές, με την συστηματική και θεσμοποιημένη (μέσω δεξαμενών σκέψης ή δικτύων όπως το Radio Free Europe) ανασκευή κάθε επιχειρήματος της Μόσχας, με την ανάδειξη και τον στιγματισμό των δεσμών που έχουν εμπειρογνώμονες και επιχειρηματίες της Δύσης με ρωσικά συμφέροντα, με την κινητοποίηση των ΜΚΟ κατά της διαφθοράς, οι οποίες θα μπορούσαν να ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση στο ρωσικό επιχειρηματικό μοντέλο απ΄ ό,τι οι κυρώσεις – όπως ακριβώς η Διεθνής Αμνηστία και η Επιτροπή του Ελσίνκι άλλαξαν τον συσχετισμό κατά τον Ψυχρό Πόλεμο υποστηρίζοντας τους τότε αντιφρονούντες του ανατολικού μπλοκ. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει επίσης να δοθεί στο “εγγύς εξωτερικό” της Ρωσίας, ήτοι τις μετασοβιετικές χώρες όπου το Κρεμλίνο εξαπλώνει “μη γραμμικά” την επιρροή του μέσα από ποικίλους θεσμούς (Ορθόδοξη Εκκλησία, ψυχαγωγικά κανάλια, επιχειρηματικοί όμιλοι).
Συνοψίζοντας, ο Pomerantsev υποστηρίζει ότι στην παρούσα φάση συγκρούονται δύο αντιλήψεις για την παγκοσμιοποίηση: από τη μια η κιτς εικόνα του “παγκόσμιου χωριού” (όπως το συναντάμε στις εκθέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας ή τις διαφημίσεις της Microsoft) και από την άλλη η λογική του “μειοψηφικού μετόχου” (Ρωσία και λοιπές χώρες Brics) που με εκβιασμούς επιχειρεί να μοχλεύσει το μερίδιό του, βρίσκοντας απήχηση σε όσους ανά τον κόσμο θεωρούν ότι οι κανόνες του παιχνιδιού της παγκοσμιοποίησης είναι στημένοι.
Η έκβαση, προειδοποιεί ο Βρετανός δημοσιογράφος, δεν είναι δεδομένη. Κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, η τριάδα της ελεύθερης αγοράς, του κοινοβουλευτισμού και της ποπ κουλτούρας νίκησε τη σχεδιαζόμενη οικονομία, τα Πολιτικά Γραφεία και τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Όμως τώρα, η νέα Ρωσία (και η νέα Κίνα) ανατρέπει τη συνταγή: η ποπ κουλτούρα της είναι εκδυτικισμένη και η ελίτ οδηγεί BMW ή παίζει στο χρηματιστήριο, την ίδια ώρα που αναπτύσσει αντιδυτική ρητορεία ή επιχαίρει με την παρακμή της Αμερικής. “Το μόνο που με ενδιαφέρει από την Αμερική είναι ο ράπερ Tupac Shakur, ο ποιητής Allen Ginsberg και ο ζωγράφος Jackson Pollock. Για αυτά δεν χρειάζομαι βίζα και συνεπώς με τις κυρώσεις δεν χάνω τίποτε” δήλωσε χαρακτηριστικά ο Surkov, μόλις τοποθετήθηκε, από τους πρώτους, στη “μαύρη λίστα”...
Αν ο πτέραρχος έχει δίκιο, αυτό θα οφείλεται στο ότι μέχρι τώρα η Ουάσιγκτον είχε άδικο. Διότι, όπως υποστηρίζει ο Βρετανός δημοσιογράφος Peter Pomerantsev, σε άρθρο του στην ιστοσελίδα του επιδραστικού αμερικανικού περιοδικού Foreign Policy, η κατηγορία του Barack Obama πως ο Putin είναι εγκλωβισμένος σε μια νοοτροπία Ψυχρού Πολέμου αποδεικνύεται λανθασμένη. Προσεκτικότερη μελέτη των κινήσεών του στην ουκρανική κρίση, αποκαλύπτει ότι το Κρεμλίνο εμφορείται από μία νοοτροπία απολύτως συμβατή με την πραγματικότητα του 21ου αιώνα, ενώ είναι η Δύση που μοιάζει εγκλωβισμένη στους “παλαιούς τρόπους”.
Η προσέγγιση του Κρεμλίνου, κατά τον Pomerantsev, θα μπορούσε να αποκληθεί “μη γραμμικός πόλεμος” - όρος τον οποίο χρησιμοποιεί ο στενός συνεργάτης του Putin, Vladislav Surkov σε διήγημα που δημοσίευσε με το ψευδώνυμο Nathan Dubrovitsky λίγες μέρες πριν από την προσάρτηση της Κριμαίας. Σε αυτό, η πλοκή τοποθετείται σε ένα δυστοπικό μέλλον, αμέσως μετά τον πέμπτο παγκόσμιο πόλεμο, “τον πρώτο μη-γραμμικό πόλεμο, όπου σε αντίθεση με τους πρωτόγονους πολέμους του 19ου και 20ού αιώνα, δεν συγκρούσθηκαν δύο χώρες ή δύο συμμαχίες, αλλά τέσσερις διαφορετικοί συνασπισμοί: όχι δύο εναντίον δύο ή τρεις εναντίον ενός, αλλά όλοι εναντίον όλων”.
Πράγματι, στην αντιπαράθεσή του με τη Δύση το Κρεμλίνο, προϋποθέτει ότι το παλαιό γεωπολιτικό παράδειγμα δεν ισχύει πλέον και ότι παλαιές συμμαχίες όπως το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. παίζουν στον 21ο αιώνα μικρότερο ρόλο απ΄ ό,τι οι εμπορικοί δεσμοί της Ρωσίας με “Δυτικές” εταιρείες, όπως η BP, η Exxon, η Mercedes και η BASF. Επιπλέον, πολλές δυτικές χώρες στηρίζονται στις εισροές κεφαλαίων που εξασφαλίζει η διαφθορά στον μετασοβιετικό χώρο, γεγονός που τις καθιστά απρόθυμες να στηρίξουν κυρώσεις κατά της Μόσχας. Το επιχείρημα ότι η ταχεία ενσωμάτωση της Ρωσίας στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία θα συνιστούσε φραγμό στη στρατιωτική επιθετικότητα έχει αντιστραφεί: η αλληλοσύνδεση των οικονομιών επιτρέπει ακριβώς στο Κρεμλίνο να αποφεύγει το τίμημα της επιθετικότητας.
“Άλλες επαρχίες θα προσχωρούσαν στη μία πλευρά και άλλες στην άλλη. Διαφορετικές πόλεις ή διαφορετικές γενεές ή διαφορετικά φύλα θα επέλεγαν διαφορετικές συμμαχίες και κατόπιν θα τις άλλαζαν ακόμη και στο μέσον της μάχης. Οι στόχοι τους απέκλιναν. Πολλοί θεωρούσαν τον πόλεμο απλώς ως τμήμα μιας διαδικασίας – όχι απαραιτήτως το πιο σημαντικό” συνεχίζει το διήγημα του Surkov, αποκαλύπτοντας τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται το Κρεμλίνο, όταν λ.χ. επεμβαίνει έμμεσα στην ανατολική Ουκρανία μέσω τοπικών ομάδων ή αξιοποιώντας τα συμφέροντα τοπικών παικτών, όπως ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας του Ντονιέτσκ Rinat Ahmetov (πλουσιότερος άνθρωπος της Ουκρανίας) ή ο Mikhail Dobkin, πρώην κυβερνήτης του Χαρκόβου και νυν υποψήφιος για την προεδρία. Όλοι αυτοί φοβούνται τη νέα κυβέρνηση του Κιέβου λόγω της παλαιότερης υποστήριξής τους στον ανατραπέντα πρόεδρο Yanukovich και, μολονότι ομνύουν στην εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας, έχουν κάθε λόγο να πιστεύουν ότι η σωστή δόση αυτονομισμού θα διαφυλάξει την ασφάλεια και τις διεθνείς οικονομικές τους δραστηριότητες, τονίζει ο Pomerantsev. Το γνωστό επιχειρηματικό κλισέ “σκέψου πλανητικά, δράσε τοπικά” θα μπορούσε να είναι το σύνθημα της Μόσχας στην περιοχή του Ντονμπάς.
Κατά τον ίδιο αθρογράφο, η “μη γραμμική” τακτική της Μόσχας είναι εμφανής και στον τρόπο που χειρίζεται τη δημόσια εικόνα της: δεν στηρίζεται πλέον, όπως συνέβαινε επί ΕΣΣΔ, σε αριστερούς συμπαθούντες στη Δύση, αλλά σε ένα καλειδοσκοπικό φάσμα συμμαχιών, από τη Marine Le Pen του Εθνικού Μετώπου (στη βάση της αντίθεσης προς την Ε.Ε.) και τους Αμερικανούς θρησκευόμενους συντηρητικούς (στη βάση της υπεράσπισης των παραδοσιακών αξιών και της αντίθεσης στην “ομοφυλοφιλική προπαγάνδα”), μέχρι την άκρα Αριστερά (στη βάση της καταπολέμησης της ηγεμονίας των ΗΠΑ). Το αποτέλεσμα είναι μια ευρεία γκάμα φωνών, που εκκινώντας από διαφορετικές αφετηρίες, συγκλίνουν στην υπεράσπιση του Κρεμλίνου.
Για τον Pomerantsev, η παλαιά τακτική της “ανάσχεσης” της Ρωσίας πρέπει και αυτή να δώσει τη θέση της σε “μη γραμμικές” τακτικές, με την συστηματική και θεσμοποιημένη (μέσω δεξαμενών σκέψης ή δικτύων όπως το Radio Free Europe) ανασκευή κάθε επιχειρήματος της Μόσχας, με την ανάδειξη και τον στιγματισμό των δεσμών που έχουν εμπειρογνώμονες και επιχειρηματίες της Δύσης με ρωσικά συμφέροντα, με την κινητοποίηση των ΜΚΟ κατά της διαφθοράς, οι οποίες θα μπορούσαν να ασκήσουν μεγαλύτερη πίεση στο ρωσικό επιχειρηματικό μοντέλο απ΄ ό,τι οι κυρώσεις – όπως ακριβώς η Διεθνής Αμνηστία και η Επιτροπή του Ελσίνκι άλλαξαν τον συσχετισμό κατά τον Ψυχρό Πόλεμο υποστηρίζοντας τους τότε αντιφρονούντες του ανατολικού μπλοκ. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει επίσης να δοθεί στο “εγγύς εξωτερικό” της Ρωσίας, ήτοι τις μετασοβιετικές χώρες όπου το Κρεμλίνο εξαπλώνει “μη γραμμικά” την επιρροή του μέσα από ποικίλους θεσμούς (Ορθόδοξη Εκκλησία, ψυχαγωγικά κανάλια, επιχειρηματικοί όμιλοι).
Συνοψίζοντας, ο Pomerantsev υποστηρίζει ότι στην παρούσα φάση συγκρούονται δύο αντιλήψεις για την παγκοσμιοποίηση: από τη μια η κιτς εικόνα του “παγκόσμιου χωριού” (όπως το συναντάμε στις εκθέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας ή τις διαφημίσεις της Microsoft) και από την άλλη η λογική του “μειοψηφικού μετόχου” (Ρωσία και λοιπές χώρες Brics) που με εκβιασμούς επιχειρεί να μοχλεύσει το μερίδιό του, βρίσκοντας απήχηση σε όσους ανά τον κόσμο θεωρούν ότι οι κανόνες του παιχνιδιού της παγκοσμιοποίησης είναι στημένοι.
Η έκβαση, προειδοποιεί ο Βρετανός δημοσιογράφος, δεν είναι δεδομένη. Κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, η τριάδα της ελεύθερης αγοράς, του κοινοβουλευτισμού και της ποπ κουλτούρας νίκησε τη σχεδιαζόμενη οικονομία, τα Πολιτικά Γραφεία και τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Όμως τώρα, η νέα Ρωσία (και η νέα Κίνα) ανατρέπει τη συνταγή: η ποπ κουλτούρα της είναι εκδυτικισμένη και η ελίτ οδηγεί BMW ή παίζει στο χρηματιστήριο, την ίδια ώρα που αναπτύσσει αντιδυτική ρητορεία ή επιχαίρει με την παρακμή της Αμερικής. “Το μόνο που με ενδιαφέρει από την Αμερική είναι ο ράπερ Tupac Shakur, ο ποιητής Allen Ginsberg και ο ζωγράφος Jackson Pollock. Για αυτά δεν χρειάζομαι βίζα και συνεπώς με τις κυρώσεις δεν χάνω τίποτε” δήλωσε χαρακτηριστικά ο Surkov, μόλις τοποθετήθηκε, από τους πρώτους, στη “μαύρη λίστα”...
Πηγή:www.capital.gr
Αναρτήσεις
κατι καινουργιο κατι ωραιο κατι αληθινο ξεκινα http://powernewsgreece.blogspot.gr/ οι καλυτερες ειδήσεις.
ΑπάντησηΔιαγραφή