«Η Κίνα χρειάζεται μία ριζική αναδιάρθρωση της οικονομίας της. Υπάρχουν όμως ιστορικά δύο είδη χωρών, οι οποίες καταφέρνουν κάτι τέτοιο: οι πραγματικές Δημοκρατίες, καθώς επίσης οι έντονα συγκεντρωτικές «Απολυταρχίες».Οι αποκεντρωτικές απολυταρχίες δεν πετυχαίνουν ποτέ τέτοιες δομικές αλλαγές οπότε, εάν ο σημερινός «μονάρχης» της Κίνας δεν καταφέρει να συγκεντρώσει τη δύναμη στα χέρια του, όπως ο Ρώσος ομόλογος του, τότε η χώρα θα αποτύχει«.
Άρθρο
Εάν ρωτήσει κανείς ποιά ήταν η μεγαλύτερη χρηματιστηριακή πτώση στη σύγχρονη ιστορία, άρα η οικονομική κατάρρευση, οι δύο πιθανότερες απαντήσεις που θα πάρει θα είναι είτε στις Η.Π.Α., κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης του 1929, είτε στην Ιαπωνία – τη δεκαετία του 1990, όπου ο δείκτης βυθίστηκε από περίπου 40.000 μονάδες, στις 8.000.
Εν τούτοις, με κριτήριο το γράφημα που ακολουθεί, στην αριστερή πλευρά του οποίου οι μετοχές φτάνουν στο ζενίθ της τιμής τους, ενώ στη δεξιά στο ναδίρ, οι απαντήσεις αυτές είναι εσφαλμένες – αφού η «τιμητική» διάκριση, η «πρώτη θέση στο βάθρο» όπως θα λέγαμε, με κριτήριο την απότομη άνοδο και πτώση, ανήκει στην Κίνα σήμερα.
Κόσμος – οι μεγαλύτερες διορθώσεις χρηματιστηριακών δεικτών στη σύγχρονη ιστορία (έως σήμερα)
Ειδικότερα, στο παραπάνω γράφημα απεικονίζονται τα πέντε μεγαλύτερα κραχ στην Ιστορία – όπου στην αριστερή πλευρά (με δείκτη το 100) φαίνεται η άνοδος, η εποχή της μεγάλης ευφορίας (απληστία), ενώ στη δεξιά η κάθοδος, η εποχή του μεγάλου φόβου (πανικού).
(α) Η κόκκινη γραμμή δείχνει την πορεία του αμερικανικού δείκτη S&P 500, ο οποίος έφτασε στο αποκορύφωμα του το Φθινόπωρο του 2007. Αμέσως μετά κατέρρευσε για 18 συνεχείς μήνες, ενώ έκτοτε, από περίπου πέντε χρόνια τώρα, αυξάνεται διαρκώς. Ας σημειώσουμε εδώ ότι, ο οριζόντιος άξονας δείχνει τον αριθμό των μηνών πριν και μετά το ζενίθ.
(β) Η σκούρα μπλε γραμμή (καμπύλη) περιγράφει την πορεία του S&P 500 κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης του 1929. Το ανώτατο σημείο του ήταν το Φθινόπωρο του 1929, ακολούθησαν τρία σχεδόν χρόνια πτώσης, μία ανάκαμψη και τελικά μία πλάγια κίνηση, η οποία διήρκεσε περισσότερο από δέκα χρόνια.
(γ) Η «πλατιά» ανοιχτή μπλε γραμμή περιγράφει την πορεία του αμερικανικού τεχνολογικού δείκτη (Nasdaq) μετά το 2000.
(δ) Η «στενή» ανοιχτή μπλε γραμμή αφορά τον ιαπωνικό δείκτη Nikkei, μετά το 1989 – όταν στη χώρα έσπασε η φούσκα ακινήτων και βυθίστηκε στην κρίση.
(ε) Τέλος, η κόκκινη διακεκομμένη γραμμή περιγράφει την άνοδο, καθώς επίσης την πτώση του κινεζικού δείκτη Shanghai Composite Index – ο οποίος έφτασε στο ζενίθ του το καλοκαίρι του 2007. Έκτοτε ευρίσκεται σε συνεχή πτώση, με κάποιες αναλαμπές, για περίπου 80 μήνες – έχοντας χάσει περισσότερο από το 60% της αξίας του.
Συμπερασματικά λοιπόν, αυτή είναι η μεγαλύτερη πτώση της ιστορίας, η οποία αιτιολογείται μόνο εν μέρει από την κατάσταση της κινεζικής οικονομίας – παρά τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει.
Η ΚΙΝΕΖΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Σύμφωνα με ευρωπαίο καθηγητή οικονομικών στο πανεπιστήμιο του Πεκίνου, το αναμενόμενο κραχ της Κίνας θα μπορούσε να αποφευχθεί – αρκεί η ελίτ να μετριάσει τα εισοδήματα, καθώς επίσης τα προνόμια της, προς όφελος των απλών ανθρώπων, πριν οι τελευταίοι ξεπεράσουν τα ανώτατα όρια της υπερχρέωσης τους.
Ειδικότερα, η Κίνα είναι απόλυτα εξαρτημένη από τη διατήρηση του υψηλού ρυθμού ανάπτυξης της – ο οποίος, με τη σειρά του, εξαρτάται όλο και περισσότερο από την ανάληψη χρεών. Στα πλαίσια αυτά, τα χρέη του ιδιωτικού της τομέα αυξήθηκαν ραγδαία τα τελευταία χρόνια – ενώ όλοι γνωρίζουν πως η συγκεκριμένη διαδικασία έχει ημερομηνία λήξης.
Μπορεί λοιπόν να διαρκέσει για 1-3 έτη ακόμη, αλλά όχι περισσότερο – οπότε, εάν δεν αλλάξουν τα δεδομένα, δεν θα αποφευχθεί το μεγάλο κραχ. Όπως γνωρίζει άλλωστε ο καθένας, δεν είναι η αύξηση του ΑΕΠ σημαντική, αλλά η αύξηση των εισοδημάτων των νοικοκυριών – όπου ακριβώς εδώ, τα τελευταία χρόνια το ΑΕΠ της Κίνας αυξανόταν με μέσο ρυθμό 11%, ενώ το μέσο εισόδημα των νοικοκυριών μόλις κατά 5-6%.
Η αιτία είναι το ότι, από την αύξηση του ΑΕΠ κερδίζει κυρίως η ελίτ μίας χώρας, οι μεγάλες επιχειρήσεις της - ενώ οι μισθοί των υπολοίπων δεν ακολουθούν την τάση. Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται από ανάλογες εξελίξεις σε πολλές δυτικές χώρες, στις οποίες διευρύνονται συνεχώς οι εισοδηματικές ανισότητες – μεταξύ των οποίων στις Η.Π.Α. και στη Γερμανία.
Στα πλαίσια αυτά, η διαδικασία κατάρρευσης της Κίνας, εφ’ όσον δεν αποφευχθεί, θα ακολουθήσει τον εξής δρόμο: Παρά το ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει την αύξηση των πιστώσεων, η «ποιότητα» των δανείων που έχουν δοθεί αποδεικνύει ότι, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός χρεών, τα οποία πιθανότατα δεν πρόκειται να πληρωθούν ποτέ.
Επειδή κανένας δεν θέλει να συμβούν μεγάλες αθετήσεις πληρωμών, τα επισφαλή δάνεια ανακυκλώνονται συνεχώς, ενώ η ποσότητα χρήματος Μ2 αυξάνεται (γράφημα). Εάν διατηρηθεί σταθερή (δεν αυξηθεί) η παροχή πιστώσεων, τότε, επειδή αυξάνονται συνεχώς τα ποσά που απαιτούνται για την ανακύκλωση των χρεών (λόγω τόκων, περισσοτέρων επισφαλειών κλπ.), μειώνονται τα ποσά των νέων δανείων.
.
Κίνα – η ποσότητα χρήματος Μ2
Οι τράπεζες δυσκολεύονται λοιπόν να δώσουν νέα δάνεια ενώ, όταν τα δίνουν, επιλέγουν τις καλά δικτυωμένες μεγάλες επιχειρήσεις και όχι τις μικρότερες, παρά το ότι είναι πιο αποτελεσματικές. Επειδή τώρα η διαθέσιμη ποσότητα χρήματος συρρικνώνεται, οι μικρές επιχειρήσεις αναγκάζονται να δανειστούν από το σκιώδες, τοκογλυφικό τραπεζικό σύστημα – όπου όμως τα υψηλά επιτόκια, με τα οποία χρεώνονται, τις οδηγούν αργά ή γρήγορα στην πτώχευση.
Εκείνη ακριβώς τη στιγμή ξεκινάει ο καθοδικός σπειροειδής κύκλος της χρεοκοπίας – όπου οι επισφάλειες δημιουργούν προβλήματα στο σκιώδη τραπεζικό τομέα, αυτός στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, τα δημόσια έσοδα περιορίζονται, τα ελλείμματα κλιμακώνονται κοκ.
ΕΡΩΤΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΙΝΑ
(α) Πότε καταρρέει μία οικονομία; Αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Κίνα το έχουμε δει πολύ συχνά, σε διάφορες οικονομικές κρίσεις. Η παροχή δανείων αυξάνεται γεωμετρικά, πριν εμφανισθούν τα πρώτα προβλήματα - επειδή το σύστημα, για να λειτουργεί, εξαρτάται όλο και περισσότερο από τη ραγδαία αύξηση των πιστώσεων.
Τελικά, όταν η αύξηση των πιστώσεων σταματήσει, όπως στις Η.Π.Α. το 2007, στην Ισπανία το 2008 και στην Ελλάδα την ίδια εποχή, τότε η οικονομία καταρρέει. Στην Κίνα επαναλαμβάνεται απλώς η ιστορία – επίσης όσον αφορά τη φούσκα ακινήτων (γράφημα).
.
Κίνα – η κατ’ετος διακύμανση στις τιμές των νεόκτιστων ακινήτων
(β) Από που προέρχεται η ανάπτυξη στην οικονομία; Από την κατανάλωση, καθώς επίσης από τις καλές, κερδοφόρες επενδύσεις – όπου στην Κίνα η αποδοτικότητα των επενδύσεων είναι πλέον αρνητική. Οι καλές επενδύσεις είναι συνήθως εφικτές, όταν γίνονται από τις μικρές και μικρομεσαίες ιδιωτικές επιχειρήσεις – οι οποίες στην Κίνα και όχι μόνο, είναι πολύ πιο αποδοτικές, ενώ εξασφαλίζουν περισσότερες θέσεις εργασίας.
Ο αγροτικός τομέας υπόσχεται πάρα πολλά – ειδικά σε εποχές που προβλέπεται επισιτιστική κρίση. Εδώ όμως το πρόβλημα είναι πολιτικό, επειδή προτιμούνται οι μεγάλες και δικτυωμένες επιχειρήσεις από το κράτος, καθώς επίσης οι εταιρείες του δημοσίου – οι οποίες όμως αναπτύσσονται μόνο λόγω των φθηνών δανείων που λαμβάνουν.
Εάν ένα κράτος, η Κίνα εν προκειμένω, έπαιρνε τα χρήματα από αυτές τις επιχειρήσεις και τα μετέφερε στις μικρομεσαίες, τότε θα λυνόταν το πρόβλημα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο – κάτι που απαιτεί όμως πολιτική βούληση, ενώ είναι δύσκολο να συμβεί.
(γ) Πόσο σημαντικό είναι να αυξάνεται μία οικονομία με 4%, με 5% ή 6% ετήσια; Δεν είναι καθόλου σημαντικό, αφού αυτό που κυρίως μετράει είναι τα χρέη. Όταν τα χρέη αυξάνονται, ακολουθεί νομοτελειακά η κρίση – η οποία πρέπει να αποφεύγεται.
Όπως άλλωστε αναφέραμε, αυτό που έχει σημασία είναι η αύξηση των εισοδημάτων των καταναλωτών, η οποία πρέπει να είναι μεγαλύτερη από το ΑΕΠ – ενώ το μερίδιο της ελίτ πρέπει να αυξάνεται με χαμηλότερο ρυθμό από το ΑΕΠ, έτσι ώστε να μην προκαλούνται εισοδηματικές ανισότητες.
(δ) Πως μπορεί να αυξηθεί η κατανάλωση; Το πρόβλημα στην Κίνα δεν είναι οι μεγάλες αποταμιεύσεις των πολιτών της, αλλά οι αποταμιεύσεις του κράτους – οπότε η σχετικά περιορισμένη κατανάλωση των νοικοκυριών δεν οφείλεται στις οικονομίες τους.
«Ένοχος» είναι το χαμηλό κατά κεφαλήν εισόδημα των εργαζομένων, το οποίο είναι της τάξης του 50% του ΑΕΠ – ποσοστό που είναι το χαμηλότερο σε ολόκληρο τον πλανήτη. Για να αυξηθεί λοιπόν η κατανάλωση, θα πρέπει να αυξηθούν τα εισοδήματα των νοικοκυριών ως μερίδιο επί των συνολικών – κάτι που σημαίνει φυσικά ότι, θα μειωνόταν τα εισοδήματα της ελίτ.
Ευτυχώς, όλα τα συστήματα που υιοθετεί τον τελευταίο καιρό η Κίνα διευκολύνουν τη μετατόπιση των εισοδημάτων από τους πλούσιους στους φτωχούς. Η ελίτ όμως αμύνεται σθεναρά, γεγονός που δημιουργεί μεγάλα προβλήματα στην πολιτική ηγεσία της χώρας.
(ε) Πριν από λίγο καιρό σημειώθηκαν μερικές μικρές αθετήσεις πληρωμών. Θα ξεσπάσει η κρίση από το τραπεζικό σύστημα; Στην Κίνα δεν θα υπάρξει τραπεζική κρίση, επειδή η κυβέρνηση ελέγχει το σύστημα – το οποίο αποτελεί τη μοναδική δυνατότητα αποταμιεύσεων για τους απλούς ανθρώπους. Επειδή τώρα δεν μπορούν να βγάλουν τα χρήματα τους στο εξωτερικό ή να αγοράσουν μετοχές στα τρομακτικά χαμηλά σημερινά επίπεδα, αφήνουν τις καταθέσεις τους στις τράπεζες – οπότε δεν μπορούν να συμβούν τραπεζικές επιθέσεις (Bank run), οι οποίες θα προκαλούσαν τη χρηματοπιστωτική κρίση.
Αυτοί που περιμένουν πως θα συμβεί μία τραπεζική κρίση θεωρούν πως, όταν παύει η συνεχής ανάπτυξη, το χρηματοπιστωτικό σύστημα καταρρέει. Εν τούτοις δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, όπως αποδείχθηκε από τη Ιαπωνία την εποχή μετά το 1990.
(στ) Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης μία κρίσης; Από οικονομικής πλευράς, ο ιδανικός τρόπος είναι η διαγραφή όλων των χρεών, καθώς επίσης ένα νέο ξεκίνημα - αφού τότε ακολουθεί ξανά η ανάπτυξη. Από κοινωνικής πλευράς όμως είναι αρκετά δύσκολο να εφαρμοσθεί.
Μία γρήγορη εκκαθάριση των χρεών είναι πολύ καλύτερη σε μακροπρόθεσμη βάση, για μία οικονομία – βραχυπρόθεσμα όμως είναι δύσκολο να υιοθετηθεί. Η Ιαπωνία έχει βρεθεί στη σημερινή δύσκολη θέση, επειδή ποτέ δεν εκκαθάρισε τα χρέη των τραπεζών – με αποτέλεσμα να οδηγηθεί σε μηδενική σχεδόν ανάπτυξη, για πάνω από είκοσι χρόνια.
Εναλλακτική λύση βέβαια είναι η δημιουργική καταστροφή – όπως συνέβη μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όπου η οικονομία ξεκίνησε από την αρχή.
(ζ) Πόσο διεφθαρμένη είναι η Κίνα; Σχεδόν ανά τρεις εβδομάδες οδηγείται στη φυλακή ένα υψηλόβαθμος δημόσιος υπάλληλος ή ένας πολιτικός. Ο λόγος δεν είναι η διαφορά αυτή καθ’ εαυτού – αφού όλα τα ηγετικά στελέχη στη χώρα είναι διεφθαρμένα. Ουσιαστικά λοιπόν φυλακίζεται επειδή βρίσκεται στη λάθος θέση, όσον αφορά τις διαμάχες στο εσωτερικό των κομμάτων – όπου πολλοί αντιδρούν στις αλλαγές.
(η) Τι γίνεται με τις συντάξεις; Το θέμα δεν είναι αν παίρνουν συντάξεις αυτοί που έχουν το δικαίωμα, αλλά το πως πληρώνονται. Ειδικότερα, στο παρελθόν οι συντάξεις πληρώνονταν με τη σύναψη δανείων από τις τράπεζες, άρα από τις καταθέσεις των καταναλωτών, με εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια. Τα χαμηλά επιτόκια βέβαια είναι ένας τρόπος κρυφής φορολόγησης εις βάρος των αποταμιευτών – οι οποίοι ουσιαστικά χρηματοδοτούν τις συντάξεις.
Σήμερα όμως πρέπει να αυξηθεί η εσωτερική κατανάλωση, για να μη σταματήσει η ανάπτυξη – οπότε η πληρωμή των συντάξεων δεν μπορεί να συνεχίσει να γίνεται μέσω των καταθέσεων. Επομένως, τις αναλαμβάνει το κράτος – ρευστοποιώντας τα περιουσιακά του στοιχεία, ιδιωτικοποιώντας τις δημόσιες επιχειρήσεις και πουλώντας ακίνητα ή γη.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Το μεγάλο πρόβλημα της Κίνας είναι τα χρέη – αφού όταν φτάσει ένα κράτος (δημόσιο, επιχειρήσεις, νοικοκυριά, τράπεζες) στο ανώτατο δυνατό σημείο του δανεισμού του, τότε παύει να υπάρχει ανάπτυξη. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν οι ξένοι χρηματοδότες αποσύρονται - με αποτέλεσμα να ακολουθεί μία βίαιη και γρήγορη «διόρθωση».
Εάν θα ισχυριζόταν κανείς ότι, κάτι τέτοιο δεν θα είναι προβληματικό για την Κίνα, επειδή χρηματοδοτείται σχεδόν εξ ολοκλήρου με εσωτερικό δανεισμό, θα έκανε λάθος – αφού και οι Η.Π.Α., το 1929, δεν είχαν καθόλου εξωτερικό χρέος (αντίθετα, δάνειζαν την Ευρώπη). Το ίδιο ίσχυε και για την Ιαπωνία το 1990, η οποία ανήκε στους διεθνείς δανειστές, με το δικό της χρέος να χρηματοδοτείται σχεδόν εξ ολοκλήρου με εσωτερικό δανεισμό.
Το πρόβλημα ουσιαστικά δεν είναι από που προέρχονται τα χρέη – από το εσωτερικό ή από το εξωτερικό. Το πρόβλημα δημιουργείται από την αύξηση των επισφαλειών (κακών δανείων), λόγω της οποίας μειώνονται τα δάνεια που παρέχονται για επενδύσεις – ενώ χωρίς επενδύσεις δεν υπάρχει ανάπτυξη.
Εάν λοιπόν όλα τα «νέα» χρήματα χρησιμοποιούνται για την ανακύκλωση των χρεών, επειδή εμποδίζεται, για παράδειγμα, η χρεοκοπία των τραπεζών, τότε παύει να υπάρχει ανάπτυξη.
Η Κίνα έχει ελάχιστο χρόνο μπροστά της για να αποφύγει την καταστροφή, ελέγχοντας τα χρέη της οικονομίας της – ενώ όσο πιο γρήγορα το πετύχει, τόσο μικρότερος θα είναι ο ρυθμός ανάπτυξης της. Επομένως, θα έπρεπε κανείς να βλέπει «φως στην άκρη του τούνελ», όταν μειώνεται ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας – ο οποίος, εάν διατηρηθεί ως έχει, με τη βοήθεια νέων πιστώσεων, θα οδηγήσει την Κίνα στην ανεξέλεγκτη χρεοκοπία.
Τα επακόλουθα για ολόκληρο τον πλανήτη και ειδικά για τη ναυτιλία, ο δείκτης ξηρού φορτίου της οποίας (γράφημα) μετά από μία σύντομη άνοδο βυθίζεται ξανά προς τα κάτω, θα ήταν ανυπολόγιστα.
.
Κόσμος – δείκτης ξηρού φορτίου Baltic Dry
Φυσικά ευχόμαστε και ελπίζουμε να καταφέρει η Κίνα να λύσει το τεράστιο πρόβλημα της υπερχρέωσης της – κυρίως επειδή οι κοινωνικές αναταραχές στο εσωτερικό της, οι οποίες θα ξεσπούσαν στην αντίθετη περίπτωση, θα ήταν μάλλον απίθανο να ελεγχθούν.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.