Παρέμβαση: Ακραία οικονομικά φαινόμενα

Θεωρώντας ότι, θα ακολουθήσουν νομοτελειακά μαζικές αθετήσεις πληρωμών, εντείνοντας τη σημερινή χρηματοπιστωτική θύελλα, είμαστε της άποψης ότι, η ελεγχόμενη αναδιάρθρωση μέρους των χρεών είναι η προτιμότερη λύση

Τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια συνεχίζουν την ξέφρενη, ανοδική πορεία τους – όταν την ίδια στιγμή οι φοιτητές στο Μιλάνο συγκρούονται με την αστυνομία, το ΔΝΤ προειδοποιεί πως οι ισπανικές τράπεζες θα αντιμετωπίσουν μεγάλα προβλήματα στο επερχόμενο «stress test», οι Η.Π.Α. απαγορεύουν την παραγωγή Bitcoins σε φυσική μορφή και η Φιλανδία, μετά τον Καναδά, εγκρίνει τη χρήση του διαδικτυακού «νομίσματος-φούσκα», από τα αυτόματα τραπεζικά μηχανήματα (ΑΤΜ).

Η Ρωσία προσελκύει την Ουκρανία, παρά τους χιλιάδες διαδηλωτές εναντίον της, με «δόλωμα» την παροχή δανείων, καθώς επίσης φθηνών τιμών για το φυσικό αέριο – ενώ στην Ουγγαρία οι τράπεζες καταφέρνουν να κερδίσουν μία μεγάλη μάχη, αφού η απόφαση των δικαστηρίων, σύμφωνα με την οποία το ρίσκο τω δανείων σε ξένο συνάλλαγμα επιβαρύνει τους δανειολήπτες, τις δικαιώνει απόλυτα.

Περαιτέρω, τα χρέη των ιδιωτών και του δημοσίου στις χώρες της Ευρωζώνης αυξάνονται ραγδαία – υπολογιζόμενα στα περίπου 100.000.000 € την ώρα, με τις περισσότερες χώρες να βυθίζονται στην ύφεση. Τα συνολικά χρέη, δημόσια και ιδιωτικά, ξεπερνούν πλέον τα επίπεδα αυτών που θα μπορούσαν ποτέ να εξοφληθούν – με την Ιρλανδία, η οποία δήθεν έλυσε τα προβλήματα της, βγαίνοντας από το μνημόνιο, να προηγείται με 406% του ΑΕΠ της (πάντοτε εκτός τραπεζών).

Ακολουθεί η Πορτογαλία με 381%, η Ισπανία με 300%, η Ελλάδα με 286%, η Ιταλία με 262% και η Γαλλία με 252% – ενώ η Γερμανία είχε πιστωτικές απώλειες της τάξης των 600 δις €, μόλις μέσα σε πέντε χρόνια (από το 2008). Αν και η πρωσική κυβέρνηση χαίρεται λοιπόν για τα πλεονάσματα στο εμπορικό της ισοζύγιο, ο τρόπος που τα επιτυγχάνει, ο οποίος βασίζεται στην παροχή πιστώσεων που στη συνέχεια χάνονται, δεν είναι ο καλύτερος δυνατός – οπότε έχει ημερομηνία λήξεως.

Σύμφωνα με την BIS, εάν η Γερμανία αντιμετωπίσει προβλήματα σε σχέση με τις πιστωτικές απαιτήσεις της, το χρέος της θα φτάσει πολύ γρήγορα στο 400% του ΑΕΠ της – γεγονός που σημαίνει ότι, την ενδιαφέρει περισσότερο από κάθε άλλη χώρα η εύρεση ρεαλιστικών λύσεων, στο πρόβλημα της υπερχρέωσης.

Απλούστερα, όπως στο ποδόσφαιρο λέγεται πως «όλοι παίζουν, αλλά στο τέλος κερδίζει η Γερμανία», εδώ θα συμβεί πιθανότατα το αντίθετο – με την έννοια πως «όλοι χάνουν, αλλά στο τέλος θα χάσει η Γερμανία».

Βέβαια, η Γερμανία προετοιμάζεται με ένα «σχέδιο Β» – γεγονός που συμπεραίνεται, μεταξύ άλλων, από την τοποθέτηση του κ.Asmussen στην κυβέρνηση, μετά την ξαφνική «απόσυρση» του από την ΕΚΤ.

Οι λύσεις τώρα αυτές είναι μόνο δύο: Διαγραφή χρεών ή πληθωριστική μείωση τους (Financial repression) – αφού τα χρέη δεν μπορούν να αυξάνονται επ’ άπειρο.

Για να γίνει εφικτή η δεύτερη λύση, θα πρέπει ο ρυθμός ανάπτυξης των υπερχρεωμένων κρατών να είναι αισθητά υψηλότερος από το επιτόκιο δανεισμού – ενώ προϋπόθεση είναι η επίτευξη πλεονασμάτων στο εξωτερικό εμπόριο. Κάτι ανάλογο πέτυχε η Σουηδία, όταν αντιμετώπισε την τραπεζική κρίση το 1990 – όπου εθνικοποίησε τις τράπεζες της, τις εξυγίανε, υποτίμησε την Κορώνα και αύξησε τις εξαγωγές της.

Σήμερα όμως κάτι τέτοιο είναι μάλλον απίθανο – αφού δεν αντιμετωπίζει προβλήματα μόνο μία χώρα, αλλά το μεγαλύτερο μέρος της Ευρωζώνης, η Αγγλία, οι Η.Π.Α. και η Ιαπωνία. Πολύ περισσότερο, επειδή το ευρώ δυσκολεύει τέτοιου είδους ενέργειες, αφού δεν μπορεί να υποτιμηθεί τόσο εύκολα, όσο τα εθνικά νομίσματα στο παρελθόν.

Μπορούν μόνο να μειωθούν οι αμοιβές των εργαζομένων, καθώς επίσης οι κοινωνικές παροχές που απολαμβάνουν οι πολίτες – γεγονός που όμως, μεταξύ άλλων, αυξάνει κατακόρυφα την ανεργία, με αποτέλεσμα να προκαλούνται μεγάλες αναταραχές, πολιτικές ανακατατάξεις κοκ.

Σε κάθε περίπτωση, σε μία υπερχρεωμένη Δύση είναι πολύ δύσκολο να «παράγει» κανείς πληθωρισμό, επιλύοντας το πρόβλημα με τη μέθοδο που αναφέραμε (Financial repression) – επειδή κάτι τέτοιο προϋποθέτει περισσότερες πιστώσεις και αύξηση της Ζήτησης.

Το γεγονός αυτό αποδεικνύεται από το ότι, ολόκληρη η Δύση, παρά τη συνεχή αύξηση των ποσοτήτων χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες (διάγραμμα), κινδυνεύει περισσότερο από τον αποπληθωρισμό, παρά από τον πληθωρισμό.

Συνεχής αύξηση στο ενεργητικό των κεντρικών τραπεζών

Ο μοναδικός τρόπος για να επιτευχθεί πληθωρισμός σήμερα, είναι η απώλεια της εμπιστοσύνης των ανθρώπων στα χρήματα – όπου όμως, σε μία τέτοια περίπτωση, το ύψος του πληθωρισμού δεν θα είναι της τάξης του επιθυμητού (4%), αλλά πολύ υψηλότερο, με όλους όσους κινδύνους κάτι τέτοιο εμπερικλείει.

Η καταιγίδα πάντως στον ουρανό της Δύσης, από την οποία φυσικά εξαρτάται ολόκληρος ο υπόλοιπος πλανήτης, γίνεται όλο και πιο απειλητική – κατά πολύ πιο επικίνδυνη δε, όσο περνάει ο καιρός χωρίς να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα. Στο παρακάτω διάγραμμα, με κριτήριο την εξέλιξη του αμερικανικού δείκτη S&P, μπορεί κανείς να παρακολουθήσει την πορεία και το μέγεθος της καταιγίδας – βγάζοντας μόνος του τα ανάλογα συμπεράσματα.

Η πορεία του S&P 500 το 2013, παρά τα δυσμενή γεγονότα

Οφείλει βέβαια να κατανοήσει κανείς ότι, οι δείκτες αυξάνονται πάντοτε εν μέσω φόβων – ενώ καταρρέουν, όταν οι επενδυτές πάψουν να φοβούνται. Στα πλαίσια αυτά, με δεδομένο πως το απρόβλεπτο καθορίζει συνήθως το μέλλον, οι εξελίξεις θα ακολουθήσουν αργότερα – οπότε θα είναι πολύ πιο επικίνδυνες.

Συνεχίζοντας, η μοναδική λύση που απομένει είναι ίσως η διαγραφή χρεών (το πάγωμα μεγάλου μέρους τουςείναι κάτι ανάλογο). Αυτό θα μπορούσε να συμβεί μονομερώς, όπου πολλά κράτη ή ιδιώτες θα αθετούσουν απλά τις πληρωμές των χρεών τους, ή οργανωμένα – μετά από συμφωνία δηλαδή, μεταξύ των δύο μερών (δανειστών και οφειλετών).

Προφανώς, μία ελεγχόμενη αναδιάρθρωση χρεών είναι κατά πολύ προτιμότερη, σε σχέση με μία ανεξέλεγκτη. Επομένως, εάν είναι κανείς της άποψης ότι, θα ακολουθήσουν μαζικές στάσεις πληρωμών τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, οι οποίες ενδεχομένως θα συμβούν μαζί με άλλα ακραία οικονομικά φαινόμενα (κατάρρευση χρηματιστηρίων, κοινωνικές εξεγέρσεις κλπ.), τότε είναι η καλύτερη λύση – παρά τις αντιρρήσεις που θα έχουν εύλογα οι δανειστές.

Ολοκληρώνοντας, όπως στο τέλος του 2^ου παγκοσμίου Πολέμου συγκεντρώθηκαν οι μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη, με στόχο τη ρύθμιση του κατεστραμμένου τότε χρηματοπιστωτικού συστήματος, ενώ αργότερα έγινε ο διακανονισμός των χρεών της Γερμανίας με έναν ανάλογο τρόπο, αυτό θα πρέπει να συμβεί και σήμερα – δρομολογώντας και αποδεχόμενοι το τέλος του 1^ου Παγκοσμίου Οικονομικού Πολέμου στην ιστορία, πριν εξελιχθεί σε μία καταστροφική συμβατική παγκόσμια σύρραξη.