Η Γερμανία θα πληρώσει τα λάθη της στο Νότο

Satyajit Das*

Η γερμανική Ιστορία είναι γεμάτη κοσμογονικές ανατροπές και ακρότητες. Οι κακοί υπολογισμοί και τα λάθη στη διαχείριση της ευρωκρίσης απειλούν να επαναλάβουν την ιστορία. Το «μυστικό» που αγνοούν οι Γερμανοί ψηφοφόροι.

Στη διάρκεια της επιτυχούς προεκλογικής της εκστρατείας, η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ πέρασε το μήνυμα ότι οι Γερμανοί ζουν σε μια πλούσια, άτρωτη από την ύφεση, οικονομία και ότι τα προβλήματα της ευρωζώνης είναι περιορισμένα. Όσα λέγονται όμως για την οικονομική ισχύ και τη χρηματοπιστωτική δύναμη της Γερμανίας είναι υπερβολικά.

Η χώρα παραμένει εξαρτημένη από τους γείτονές της, με το 69% όλων των εξαγωγών της να κατευθύνεται σε ευρωπαϊκές χώρες, εκ των οποίων το 57%στα κράτη μέλη της Ε.Ε.

Το 2012, η Γερμανία είχε εμπορικό έλλειμμα 27 δισ. ευρώ με τη Ρωσία, τη Λιβύη και τη Νορβηγία, κυρίως για εισαγωγές ενέργειας. Επίσης παρουσίαζε εμπορικά ελλείμματα με την Ιαπωνία (€4,7 δισ.) και την Κίνα (€11,7 δισ.) Αντιθέτως, είχε εμπορικό πλεόνασμα 54,6 δισ. ευρώ με την ευρωζώνη (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία, Πορτογαλία, Κύπρος και Ιρλανδία).

Η συνεχιζόμενη αδυναμία σε αυτές τις... προβληματικές χώρες θα επηρεάσει τις γερμανικές οικονομικές προοπτικές. Οι ακριβές τιμές ενέργειας και οι αυξανόμενες πιέσεις στις αναδυόμενες αγορές θα επιδεινώσουν τα προβλήματά της.

Τα μέλη της ευρωζώνης συνεχίζουν αφοσιωμένα να αποφεύγουν τους άγνωστους κινδύνους μιας στάσης πληρωμών και αποχώρησης χωρών από το ευρώ.

Οι κυβερνήσεις στις οικονομίες της κρίσης δύσκολα θα πετύχουν τους συμφωνημένους στόχους για τα ελλείμματα ή τα χρέη. Οι τράπεζες θα αντιμετωπίζουν όλο και μεγαλύτερες ζημίες λόγω επισφαλειώνκαι θα απαιτούν ενέσεις κεφαλαίων. Για τις αδύναμες κυβερνήσεις και τράπεζες, η πρόσβαση στις αγορές παραμένει απαγορευμένη. Το κόστος για την εμπορική χρηματοδότηση θα εξακολουθήσει να είναι σε αφόρητα επίπεδα, και αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστεί κι άλλη βοήθεια.

Αυξημένη προσφυγή στον ESM

Οι περιφερειακές χώρες θα υποχρεωθούν να στηριχθούν από τον μηχανισμό διασώσεων European Stability Mechanism (ESM) και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να χρηματοδοτηθούν άμεσα ή έμμεσα μέσω φθηνών δανείων προς τις τράπεζες ώστε να αγοράσουν κρατικά ομόλογα, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν ως εγγυήσεις για τα δάνεια της κεντρικής τράπεζας.

Οι εθνικές κεντρικές τράπεζες επιπλέον θα χρησιμοποιήσουν το σύστημα πληρωμών Target 2 για να τακτοποιήσουν τις κινήσεις κεφαλαίων μεταξύ χωρών της ευρωζώνης, ώστε να χρηματοδοτήσουν περιφερειακά κράτη που δεν έχουν πρόσβαση στις αγορές χρήματος και να καλύψουν τα εμπορικά ελλείμματα και την έξοδο κεφαλαίων.

Εν τέλει, η χρηματοδότηση θα συγκεντρωθεί στους επίσημους φορείς, δηλαδή στην ΕΚΤ και στις εθνικές κυβερνήσεις ή στις κεντρικές τράπεζες. Οι κίνδυνοι θα μεταπηδήσουν από τις περιφερειακές χώρες στον πυρήνα της ευρωζώνης, ειδικά στη Γερμανία και στη Γαλλία.

Για παράδειγμα, ο ESM στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε τέσσερις χώρες: Γερμανία (27,1%), Γαλλία (20,4%), Ιταλία (17,9%) και Ισπανία (11,9%). Αν η Ισπανία ή η Ιταλία χρειαστεί βοήθεια, η συνεπαγόμενη δέσμευση των υπόλοιπων κρατών, ειδικά της Γαλλίας και της Γερμανίας, θα αυξηθεί.

Κι αυτό δείχνει το γεγονός ότι οι πιο ισχυρές χώρες ενισχύουν όλους τους μηχανισμούς στήριξης. Οι γερμανικές εγγυήσεις για την υποστήριξη του ταμείου διασώσεων είναι 211 δισ. δολ. Ο ESM θα χρειαστεί την κεφαλαιακή συνδρομή της Γερμανίας. Αν ο ESM δανείσει το σύνολο των 500 δισ. ευρώ που διαθέτει και ο παραλήπτης πτωχεύσει, η γερμανική υποχρέωση θα φτάσει στα 280 δισ. ευρώ. Υπάρχει επίσης και το έμμεσο άνοιγμα από τις απαιτήσεις της ΕΚΤ και του Target 2.

Το μέγεθος αυτών των ανοιγμάτων είναι μεγάλο σε σχέση με το γερμανικό ΑΕΠ που είναι 2,5 τρισ. ευρώκαι την περιουσία των γερμανικών νοικοικυριών που υπολογίζεται στα 4,7 τρισ. ευρώ.

Η Γερμανία έχει επίσης σημαντικά χρέη και η ίδια (πάνω από 80% του ΑΕΠ). Η δημογραφική τάση στη χώρα, με τον γηράσκοντα πληθυσμό και την επιδείνωση στους συντελεστές «εξάρτησης», πολλαπλασιάζει το πρόβλημά της.

Αν συνυπολογιστούν οι μη καλυμμένες συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις, το επίπεδο του γερμανικού χρέους ξεπερνά το 190% του ΑΕΠ.

Μεταβίβαση κινδύνου

Στην καλύτερη περίπτωση, οι αυξημένες υποχρεώσεις για τη στήριξη των Ευρωπαίων εταίρων θα απορροφήσουν τις γερμανικές αποταμιεύσεις, καταστρέφοντας την οικονομία. Στη χειρότερη, αν πτωχεύσει κάποια αδύναμη χώρα ή εξέλθει από το ευρώ, θα προκληθούν μεγάλες ζημίες στη Γερμανία. Οι καλύτερες εκτιμήσεις κινούνται στην κλίμακα των 750 δισ. ευρώ - 1.500 δισ. ευρώ.

Οι Γερμανοί ψηφοφόροι δεν δείχνουν να αντιλαμβάνονται ότι κάθε βήμα στην κρίση προκαλεί μεταβίβαση κινδύνου, υποχρεώσεων και ζημιών στη χώρα τους. Με δεδομένη τη σθεναρή αντίσταση στην «ενιαία συγκέντρωση» του χρέους και τη θεσμική μεταβίβαση διαρθρωτικού πλούτου, η αντίδρασή τους στην αναπόφευκτη αποκάλυψη αυτής της κλιμακούμενης υποχρέωσης καθώς και της θέσης που έχουν ως «μόνιμοι πιστωτές» της Ευρώπης είναι άγνωστη.

Η γερμανική Ιστορία είναι γεμάτη κοσμογονικές ανατροπές και ακρότητες. Οι κακοί υπολογισμοί και τα λάθη στη διαχείριση της κρίσης στην ευρωζώνη έχουν κάνει τη χώρα ευάλωτη σε μία ακόμη τέτοια εξέλιξη.

Με την αγωνία να διατηρήσουν τη σχετική ευμάρεια και την κεντρική τους θέση στην Ευρώπη, οι Γερμανοί προσπάθησαν να αποφύγουν το αναπόφευκτο.

Όπως έγραψε ο Κ.Σ. Λιούις, «αν αναζητείς την αλήθεια, ίσως ανακαλύψεις τελικά τη γαλήνη. Αν αναζητείς τη γαλήνη δεν θα βρεις ούτε γαλήνη, ούτε αλήθεια, παρά σαπουνόφουσκες και ευσεβείς πόθους στην αρχή και απόγνωση στο τέλος».

*Ο αρθρογράφος είναι πρώην τραπεζίτης και συγγραφέας των «Extreme Money» και «Traders Guns & Money».

http://www.euro2day.gr/ftcom_gr/article-ft-gr/1151775/h-germania-tha-plhrosei-ta-lathh-ths-sto-noto.html