Κοχλάζει το καζάνι της ευρωζώνης

του Peter Spiegel (Βρυξέλλες)

Ποτέ η πολιτική κατάσταση στον ευρωπαϊκό Νότο δεν ήταν τόσο εκρηκτική όσο σήμερα, από τότε που ξέσπασε η κρίση χρεών. Τι δείχνει η στάση επενδυτών και καταθετών. Το νέο τοπίο και το "αδύνατο" σημείο της υπόσχεσης Ντράγκι για το ευρώ.

Οποιος ρίξει μια γρήγορη ματιά στην πολιτική σταθερότητα της περιφέρειας της ευρωζώνης, θα αντιληφθεί ότι ποτέ τα πράγματα δεν ήταν χειρότερα,από τότε που ξέσπασε η κρίση χρεών στην Ευρώπη.
Τα δύο κεντρώα κόμματα της Ελλάδας μετά βίας διατηρούν την κυβερνητική πλειοψηφία, ενώ οι ακραίες παρατάξεις της αριστεράς και της δεξιάς συγκεντρώνουν μαζί 40%. Η τεχνοκρατική κυβέρνηση της Ιταλίας έχει ξοδέψει όλη την σύντομη ζωή της σε πυροσβεστικές προσπάθειες, αλλά παραμένει συνέχεια ένα βήμα πριν το «κάψιμο».
Η Ισπανία δονείται από ένα σκάνδαλο δωροδοκιών που δείχνει τόσο μεγάλο, που θα έριχνε οποιαδήποτε κυβέρνηση δεν διέθετε την σιδηρά κομματική πειθαρχία της Μαδρίτης. Και ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας κατάφερε να αποτρέψει τις πρόωρες εκλογές μόνο επειδή παρέδωσε την εξουσία των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές, στον επικεφαλής του εταίρου στην κυβέρνηση συνασπισμού, που τάσσεται κατά της λιτότητας.
Πρόκειται για μια αρκετά ζοφερή σύνοψη. Κι όμως, εκτός από έναν σύντομο «λόξυγκα» εξαιτίας των πρόσφατων πολιτικών δραμάτων σε Ελλάδα και Πορτογαλία, οι επενδυτές δείχνουν να την αγνοούν εντελώς.
Βεβαίως, τόσο η Πορτογαλία όσο και η Ελλάδα πιθανότατα θα χρειαστούν νέα προγράμματα διάσωσης σύντομα, αφού καμία χώρα δεν αναμένεται να μπορέσει να αντλήσει αρκετό ρευστό από μόνη της, όταν τελειώσουν τα κεφάλαια από τα τρέχοντα προγράμματα, στα μέσα του επόμενου έτους.
Όμως η απουσία μιας ευρύτερης αναταραχής στις αγορές μέσα στα πολιτικά συντρίμμια, μπορεί να σημαίνει δύο μόνο πράγματα: Είτε οι επενδυτές έχουν αποκοιμηθεί με μια εσφαλμένη αίσθηση ασφάλειας, είτε η κρίση της ευρωζώνης, όπως την ξέραμε, έχει τελειώσει.
Είναι, άραγε, πράγματι πιθανό να έχει λήξει η πρώτη, απελπιστικά δραματική, πράξη στο δράμα της ευρωζώνης;
Από τότε που άρχισε η κρίση, η απειλή της ύπαρξης του ευρώ προέρχεται από δύο ξεχωριστά αλλά συνυφασμένα σενάρια: Είτε μαζική τραπεζική έξοδο των καταθετών που πιστεύουν ότι τα ευρώ τους θα μετατραπούν σε δραχμές, εσκούδα ή πεσέτες, είτε να χάσει η Ιταλία την πρόσβασή της στην αγορά ομολόγων, αδυνατώντας να χρηματοδοτήσει το ογκώδες δανειακό της βάρος των 2 τρισ. ευρώ.
Σε οποιοδήποτε από τα δύο σενάρια, τα κεφάλαια διάσωσης που θα χρειάζονταν θα ήταν τόσο πολλά, που απλά δεν θα υπήρχαν, γεγονός που θα κατέληγε σε μαζικές στάσεις πληρωμών και διάλυση του ευρώ.
Η προοπτική της μαζικής τραπεζικής εξόδου δείχνει απίθανη πλέον, δεδομένου ότι οι καταθέτες έχουν επιδείξει αξιοπρόσεκτη ανθεκτικότητα, παρά τις σχεδόν συνεχείς προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.
Πριν μόλις 18 μήνες, όταν ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας, Γιώργος Παπανδρέου, απείλησε να θέσει το μνημόνιο σε δημοψήφισμα, οι ηγέτες της ΕΕ δήλωσαν δημοσίως ότι η συμμετοχή στο ευρώ είναι εθελοντική, επιμένοντας ότι το ελληνικό δημοψήφισμα θα ήταν ψήφος για το «μέσα ή έξω» από το ευρώ. Τον Μάρτιο, προχώρησαν ακόμη παραπάνω, τρομοκρατώντας τους καταθέτες, όταν υποχρέωσαν τους κατόχους τραπεζικών λογαριασμών της Κύπρου να συμμετέχουν στο μνημόνιο των 10 δισ. ευρώ.
Όμως κανένα από αυτά τα γεγονότα, τα οποία ορισμένοι πρόβλεπαν ότι θα προκαλέσουν τεράστιες ουρές έξω από τις ασταθείς ισπανικές τράπεζες, δεν προκάλεσαν κάτι παραπάνω από έναν μικρό τραπεζικό «συνωστισμό» και μόνο. Οι Ευρωπαιοι ηγέτες πρόσφατα μάλιστα κωδικοποίησαν την αρχή ότι οι τραπεζικές διασώσεις θα πρέπει να πληρώνονται με ιδιωτικά χρήματα –όπως, σε ακραίες περιπτώσεις, με τραπεζικές καταθέσεις- παρά την αμφισβητούμενη κατάσταση της υγείας των ευρωπαϊκών τραπεζών. Αν τίποτα από αυτά δεν προκάλεσε τραπεζικό πανικό, τότε τίποτα δεν θα τον προκαλέσει.
Ετσι μένει ο παράγοντας Ιταλία. Παρά τα όσα γίνονται στις Βρυξέλλες –το νέο ταμείο διασώσεων με τα 500 δισ. ευρώ, οι σκληροί κανόνες για τα χρέη και τα ελλείμματα, η εκκολαπτόμενη «τραπεζική ένωση»- τίποτε από αυτά δεν μπορεί πραγματικά να σώσει την Ιταλία, αν οι αγορές αποφασίσουν ότι το χρέος της Ρώμης δεν είναι βιώσιμο. Το μόνο πράγμα που θα απομένει τότε ανάμεσα στην Ιταλία και την άβυσσο, θα είναι οι μηχανές εκτύπωσης χρήματος της ΕΚΤ, που ο Mario Draghi πριν ένα χρόνο υποσχέθηκε ότι θα βάλει να δουλέψουν.
Είναι ένα πολύ σημαντικό «ανάχωμα» και πράγματι το πρόγραμμα αγορών ομολόγων που υποσχέθηκε ο κ. Draghi, γνωστό ως Outright Monetary Transactions, καθησύχασε τις αγορές όσο τίποτα άλλο. Όμως το OMT είναι πολιτικό εργαλείο όσο είναι και νομισματικό εργαλείο και μπορεί να αναπτυχθεί μόνο αν μια προβληματική χώρα υποταχθεί πρώτα σε πρόγραμμα διάσωσης των Βρυξελλών –ένα πρόγραμμα που πρέπει να εγκριθεί, μεταξύ άλλων, και από την γερμανική βουλή.
Γι' αυτό και η νέα πολιτική αναταραχή στον ευρωπαϊκό Νότο έχει τεράστια σημασία.
Το OMT δεν δοκιμάστηκε ποτέ. Αν μια από τις παραπάνω κυβερνήσεις έπεφτε και την αντικαθιστούσαν αντι-μνημονιακοί λαϊκιστικές, οι αγορές πολύ γρήγορα θα θυμούνταν ότι οι αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ δεν είναι σαν τις αγορές ομολόγων από την Bank of England ή την αμερικανική Federal Reserve. Είναι στην διακριτική πολιτική ευχέρεια βουλευτών, που έχουν ήδη απηυδήσει, στην Γερμανία και άλλες πιστώτριες χώρες.
Ετσι, η επικρατούσα ηρεμία, θα μπορούσε να σηματοδοτεί το τέλος της αρχής. Ή θα μπορούσε να είναι η νηνεμία πριν την καταιγίδα.

http://www.euro2day.gr/ftcom_gr/article-ft-gr/1122039/kohlazei-to-kazani-ths-evrozonhs.html