Οι νάνοι και οι σκιές τους (Αξίζει να διαβαστεί !)

Του Μάνου Στεφανίδη*

Η κα Ρεπούση, πάλι! Σαν να μην έφταναν όλα τα υπόλοιπα μας προβλήματα. Η έλλειψη ιδεών, η έλλειψη πολιτικής, η έλλειψη παραδείγματος. Ο νανισμός που ενδημεί στη χώρα επιτείνοντας την συλλογική μελαγχολία. Την άκουσα να «απολογείται» δις ενώπιον τηλεδικαστών και την λυπήθηκα. Ούτε να υποστηρίξει τη θέση της δεν τόλμησε. Απλώς δεσμεύτηκε πως δεν θα ξανανακατέψει την ιστορία με την πολιτική (sic). Τέτοια σύγχυση, τόση υποκρισία. Λες και διαχωρίζεται η πολιτική από την ιστορία ή, είναι δυνατόν να σκεφτεί κανείς ή να πράξει πολιτικά χωρίς να διαθέτει προηγουμένως συνείδηση ιστορίας. Αυτό και αν είναι γκάφα έστω και αν δεν το παρατήρησε κανείς. Χειρότερη από τις αδολέσχειες περί Ζαλόγγου. Τι κάνει στην πράξη η κα Ρεπούση; (Νομίζει ότι) διακονεί τη μοντέρνα ιστορία. Δηλαδή μεθοδικά αρνείται ό, τι διαστέλλει το ιστορικό γεγονός από το μονοσήμαντο ή το καθημερινό και το καθιστά σύμβολο. Το «παράδειγμα» που ανέφερα πιο πάνω. Θεωρεί επίσης πως καθήκον του ιστορικού, εξ αιτίας του φόβου για «αντικειμενικότητα», είναι να απομειώνει τα μεγέθη, να σμικραίνει τις θυσίες, να παραβλέπει τον τρόμο αλλά και το δέος που εμφιλοχωρεί στις μεγάλες πράξεις των ανθρώπων. Η κα Ρεπούση, έτσι, εμμέσως πλην σαφώς, αμφισβητεί το Μύθο από τον Ηρόδοτο και το Δράμα από το Θουκυδίδη. Αλλά και επίσης και τα realia που λαμβάνει υπ' όψιν η σχολή των Annales για να διαβάσει το χτες με τα τεχνικά εφόδια του σήμερα. Φρονώ, τέλος, ότι όσον αφορά τον «συνωστισμό», η συγγραφέας του εκτελούσε διατεταγμένη υπηρεσία ώστε να στρογγυλευθούν οι αιχμές και τα δυσάρεστα στοιχεία της ελληνοτουρκικής ιστορίας. Ένα εγχείρημα ήκιστα ιστορικό εφόσον έθετε την ιστορική αλήθεια στην υπηρεσία της πολιτικής σκοπιμότητας. Ήταν τότε που Σημίτης και Γιωργάκης πουλούσαν φιλία στην τουρκική ηγεσία για να εισπράξουν Ίμια, γκρίζες ζώνες και τετελεσμένα. Επειδή φίλτατοι ιστορία σημαίνει την πικρή αλλά σωτηρία γνώση της αληθείας. Όλης της αλήθειας. Ή, τουλάχιστον όσης αλήθειας αντέχει η ανθρώπινη συνθήκη. Χωρίς συμψηφισμούς και τακτοποίησεις. Δεν ήταν λοιπόν lapsus calami τότε ο «συνωστισμός» αλλά επιστημονικό ατόπημα το οποίο εξάλλου μάζεψε εκ των υστέρων η συγγραφέας του χωρίς πάντως να ζητήσει συγνώμη επειδή πλήγωσε τόσο αναίτια την πρόσφατη εθνική μας μνήμη. Είπα, επιτέλους, τη λέξη που πονάει: εθνικό. Υπάρχει μια μερίδα ιστορικών που φοβούμενη μήπως χαρακτηριστεί σοβινιστική, αποκρούει κάθε τι το εθνικό, έστω και αν είναι αληθές! Δεν αποφεύγει όμως να χρησιμοποιεί συχνά εύκολη προπαγάνδα ή δάνεια και παρωχημένα σχήματα ερμηνείας. Συνέβησαν πραγματικά ο Ζάλογγος, η Αραπίτσα, η Κιάφα, το Κούγκι, το Αρκάδι, ο Μαχαιράς; Δεκάδες ιστορικές πηγές το επιβεβαιώνουν. Κυρίως όμως τα νομιμοποιεί η ανάγκη ενός λαού ταπεινωμένου να πιστέψει σε κάτι που να υπερβαίνει τα τρέχοντα σπιθαμιαία αναστήματα. Από την άλλη πλευρά, ακόμα και οι μύθοι αποτελούν εξαίσιο ερμηνευτικό υλικό στα χέρια του ίστορικού που ξέρει να συνθέτει. Το αφαιρετικό μνημείο του Γ. Ζογγολόπουλο στον απόκρημνο βράχο των Κασωπαίων συναντάει το «Κρυφό σχολειό» του Ν. Γύζη, τα ποιήματα του Μαλακάση και του Γρυπάρη. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ο Max Weber, πιο διεισδυτικά και από τον ίδιο το Μαρξ, μίλησε για τον κίνδυνο αποϊεροποίησης του ιερού. -Μα μπορούν άνθρωποι να πηδούν στο κενό; Θα βρουν οι ιστορικοί του μέλλοντος στοιχεία για όσους πηδούν σήμερα με τα παιδιά τους απ' τα μπαλκόνια ή για εκείνον το συνταξιούχο που αυτοπυροβολήθηκε στο Σύνταγμα; Οι μαθητές της κας Ρεπούση μάλλον όχι. ΥΓ.1 Διαφωνώ όμως και με τον φίλο μου Π. Τατσόπουλο που λέει ότι «η Μαρία στοχοποιείται επειδή είναι γυναίκα». Η κα. Ρεπούση ανήκει στην ακαδημαϊκή ελίτ, συχνά πρωταγωνιστεί στα ΜΜΕ, είναι βουλευτής του Ελληνικού Κοινοβουλίου, τιμής που δεν αξιώθηκαν ο Παπουτσάκης, ο Άγγελος Ελεφάντης, ο Κοσμάς Ψυχοπαίδης ή ο Παπαγιώργης με τον Καραποστόλη. Η κα Ρεπούση προκαλεί μέσα από κλισέ τους δεξιούς για να εισπράξει από τους αριστερούς. Αυτό συνιστά το μικροπολιτικό της θρίαμβο. Με τέτοιες δηλώσεις, όμως, στρώνει το κρεβάτι της Χρυσής Αυγής. Δεν το αντιλαμβάνεται; -Γιατί όμως ο Ζάλογγος σήμερα; Γιατί η μνήμη είναι επικίνδυνη και γιατί ο μύθος είναι απαραίτητος για να ξεπεράσουμε τη λοιμική του παρόντος, για να ονειρευτούμε το μέλλον. Η κα Ρεπούση θέλει όλους τους ήρωες στα μέτρα του Παπαδήμου ή έστω του Κουβέλη. Όπως έλεγε ο Karl Kraus «όταν δύει ο ήλιος, ακόμα και οι νάνοι αποκτούσαν σκιές γιγάντων». ΥΓ.2 Σάββατο, 1η Ιουνίου ο διεθνής ακτιβιστής καλλιτέχνης και παλιός σύντροφος της Marina Abramovic, Ulay στο πλαίσιο της παγκόσμιας εκστρατείας του υπέρ του νερού των φτωχών, ανέβηκε συμβολικά στη Κασταλία των Δελφών και μάζεψε λίγες σταγόνες υγρού Μύθου. Σας παρακαλώ κα Ρεπούση, μην του αποκαλύψετε πως το νερό αυτό δεν είναι ιερό... ΥΓ.3 Συμφωνώ όμως σε κάτι με την κα Ρεπούση: μια ιδεολογική άποψη δεν μπορεί να ποινικοποιείται έστω και αν αρνείται το Ολοκαύτωμα ή τις Γενοκτονίες των Ποντίων και Αρμενίων. Η ανθρώπινη ηλιθιότητα ή άγνοια δεν τιμωρείται, απλώς εκπαιδεύεται. Η Ν.Δ., ακόμα και αν θέλει να φανεί προοδευτική, προδίδει τα αυταρχικά της ανακλαστικά. Ο φασισμός δεν εξορκίζεται με νόμους που φασίζουν. * Επ. καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_1_05/06/2013_502759