Όμηρος του Βερολίνου η ευρωζώνη

Editorial

Δεν είναι η πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της κρίσης που η ευρωζώνη δείχνει να έχει στερέψει από ιδέες για την τόνωση της ανάπτυξης. Την προηγούμενη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αρνήθηκε να χαλαρώσει τη νομισματική της πολιτική, σε αντίθεση με το ισχυρό παράδειγμα από την Τράπεζα της Ιαπωνίας. Η ανάκαμψη όμως, δεν θα έρθει από μόνη της. Χωρίς ένα δημιουργικό τρόπο σκέψης, η νομισματική ένωση του ευρώ κινδυνεύει να ολισθήσει σε μία παρατεταμένη στασιμότητα. 

Επίσης, αυξάνεται η πεποίθηση ότι οι αξιωματούχοι είναι όμηροι των γερμανικών εκλογών που έχει προγραμματιστεί να διεξαχθούν τον προσεχή Σεπτέμβριο. Οιαισιόδοξοι τείνουν να πιστεύουν ότι η νέα κυβέρνηση στο Βερολίνο θα δείξει μεγαλύτερη ευελιξία προς τους εταίρους της ευρωζώνης. Η εκτίμηση αυτή όμως, υποτιμά σοβαρά τη δύναμη της συνέχειας στη γερμανική οικονομική πολιτική. Σε κάθε περίπτωση, η Ευρώπη δεν αντέχει να περιμένει έξι ακόμη μήνες για δράση. 

Η ανάκαμψη, την οποία οι αξιωματούχοι περίμεναν κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους, δείχνει οφθαλμαπάτη. Τα τελευταία στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή, τα οποία θα ανακοινωθούν την Παρασκευή, αναμένεται ότι θα είναι και πάλι απαισιόδοξα. Ηανεργία στην περιφέρεια εκτινάσσεται. Ακόμη και η γερμανική οικονομία, για την οποία κάποιοι προέβλεπαν ισχυρή ανάκαμψη μετά τη συρρίκνωση του προηγούμενου έτους, δείχνει πως ξεθυμαίνει. 

Υπάρχει η ευρεία εκτίμηση, ειδικότερα στις πλούσιες χώρες του ευρωπαϊκού πυρήνα, ότι η ανάκαμψη θα έρθει από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, όπως η απελευθέρωση στην αγορά εργασίας και το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Οι μεταρρυθμίσεις είναι μεν απαραίτητες, αλλά σίγουρα θα χρειαστεί χρόνος για να αποδώσουν αυτά τα μέτρα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σε χώρες όπως η Ιταλία, η κόπωση από τις μεταρρυθμίσεις είναι έντονη, ως αποτέλεσμα της διευρυνόμενης οικονομικής ύφεσης. 

Σωστά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλάζει στάση στο μέτωπο της δημοσιονομικής πολιτικής, δίνοντας στις κυβερνήσεις που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, περισσότερο χρόνο για να πετύχουν τους στόχους. Αυτά όμως, είναι ημίμετρα. Αυτό που χρειάζεται είναι χώρες που έχουν δημοσιονομικό περιθώριο, όπως η Γερμανία και άλλοι, να επεκτείνουν τη ζήτησή τους ώστε να δώσουν μία ανάσα και στους εταίρους τους που παλεύουν. Προς το παρόν, δυστυχώς κάτι τέτοιο δεν βρίσκεται επί τάπητος. 

Έτσι, μένει η νομισματική πολιτική. Κατά τη θητεία του στο τιμόνι της ΕΚΤ, ο πρόεδρος Μάριο Ντράγκι έδειξε ότι μπορεί να εφαρμόσει αποφασιστική ηγεσία, η οποία μάλιστα έσωσε την ευρωζώνη από την καταστροφή. Διατήρησε ζωντανό το τραπεζικό σύστημα παρέχοντας στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα φτηνά δάνεια. 

Η δέσμευσή του να αγοράσει ομόλογα των καταπονημένων χωρών και μάλιστα σε απεριόριστες ποσότητες εξάλειψε τον κίνδυνο μετατρεψιμότητας και μείωσε τα επιτόκια στα ομόλογα των χωρών της περιφέρειας της ευρωζώνης. Τα μέτρα αυτά όμως είχανπεριορισμένο αντίκτυπο για την επέκταση της πίστωσης στις επιχειρήσεις, ειδικότερα στην περιφέρεια. 

Το πρόβλημα είναι έντονο για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που είναι και η ραχοκοκαλιά της ευρωζώνης. Σε χώρες της περιφέρειας όπως η Ισπανία και η Ιταλία, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι η κινητήριος δύναμη για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Είναι όμως, πολύ δύσκολο για αυτές να βρουν δάνεια. Κι όταν βρίσκουν δάνειο, το κόστος που καλούνται να πληρώσουν είναι σημαντικά υψηλότερο από ότι εκείνο που καταβάλουν οι Γερμανοί ανταγωνιστές τους. 

Η ΕΚΤ θα μπορούσε να ξεκινήσει μειώνοντας το βασικό επιτόκιο. Με πληθωρισμό στο 1,7% και στάσιμη οικονομική δραστηριότητα, η μείωση των επιτοκίων θα έπρεπε να είναι αδιαμφισβήτητη. Από την στιγμή που ο μηχανισμός μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής δεν λειτουργεί, ο κ. Ντράγκι θα πρέπει να κάνει ακόμη περισσότερα. Θα πρέπει να αναζητήσει μέτρα που να απευθύνονται άμεσα στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. 

Μία επιλογή είναι να υιοθετήσει ένα σχήμα παρόμοιο με το βρετανικό «χρηματοδότηση για την πίστωση», που προσφέρει φτηνά δάνεια σε εκείνες τις τράπεζες που τα χρησιμοποιούν για τη χρηματοδότηση εμπορικών και ενυπόθηκων δανείων με μειωμένο επιτόκιο. Υπάρχει βέβαια ο κίνδυνος ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα χρησιμοποιούσαν αυτή τη ρευστότητα για να δώσουν δάνεια που θα έδιναν ούτως ή άλλως. Στη Βρετανία η πρωτοβουλία αυτή προς το παρόν δεν έχει καταφέρει να διοχετεύσει πίστωση στις επιχειρήσεις, ενώ παράλληλα χρησιμεύει στο να παραμένει υπερτιμημένη η αγορά ακινήτων. 

Μία άλλη επιλογή για την ΕΚΤ είναι να συνεχίσει να χαλαρώνει τους κανόνες για τα collateral στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Εάν όμως, μένει στις τράπεζες ο τελικός πιστωτικός κίνδυνος, τότε και πάλι είναι μάλλον απίθανο να αυξηθεί σημαντικά ο δανεισμός. 

Ένα πιο αποτελεσματικό βήμα για την κεντρική τράπεζα θα ήταν να αγοράσει απευθείας τιτλοποιημένα δάνεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η ΕΚΤ θα δημιουργούσε έτσι ρευστότητα στην αγορά προς όφελος των ιδιωτών παικτών. Είναι αλήθεια ότι με την πολιτική αυτή ο πιστωτικός κίνδυνος μεταφέρεται στον ισολογισμό της ΕΚΤ. Κι αυτό είναι ένα βήμα που το διοικητικό της συμβούλιο διστάζει να κάνει. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα μπορούσαν να αναλάβουν μέρος του κόστους, με πιο ευέλικτη χρήση των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας για παράδειγμα. 

Οι αξιωματούχοι ανά τον κόσμο αντιδρούν με τον πιο δυναμικό τρόπο για να ενισχύσουν τις οικονομίες τους. Η Ευρώπη δεν μπορεί να μένει προσκολλημένη σε μία ορθοδοξία που δεν αποδίδει. Ούτε μπορεί να περιμένει τη νέα κυβέρνηση στο Βερολίνο. Στο όνομα της απασχόλησης και της ανάπτυξης, η Ευρώπη πρέπει να κάνει ένα γενναίο άλμα μπροστά. 

http://www.euro2day.gr/ftcom_gr/194/articles/769439/ArticleFTgr.aspx