Ας προσπαθήσουμε να σκιαγραφήσουμε την εικόνα του σημερινού Ιράκ.
Καταρχήν σύμφωνα με τη λίστα του περιοδικού Foreign Policy, για τα πιο αποτυχημένα κράτη, το Ιράκ εμφανίζεται στην 9η θέση. Στην κορυφή της λίστας, δηλαδή στη χειρότερη μοίρα, εμφανίζονται η Σομαλία, το Κονγκό, το Σουδάν, το Τσαντ και η Ζιμπάμπουε. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Ιράκ βρίσκεται σε χειρότερη θέση από χώρες όπως η Ακτή Ελεφαντοστού, η Ερυθραία, ή η Λιβύη παρά τον πρόσφατο πόλεμο.
Καταρχήν σύμφωνα με τη λίστα του περιοδικού Foreign Policy, για τα πιο αποτυχημένα κράτη, το Ιράκ εμφανίζεται στην 9η θέση. Στην κορυφή της λίστας, δηλαδή στη χειρότερη μοίρα, εμφανίζονται η Σομαλία, το Κονγκό, το Σουδάν, το Τσαντ και η Ζιμπάμπουε. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Ιράκ βρίσκεται σε χειρότερη θέση από χώρες όπως η Ακτή Ελεφαντοστού, η Ερυθραία, ή η Λιβύη παρά τον πρόσφατο πόλεμο.
Τα χειρότερα στοιχεία σχετικά με το Ιράκ είναι η στρατιωτικοποίηση της χώρας (λόγω του πλήθους των δυνάμεων ασφαλείας και στρατιωτικών σωμάτων) και οι εσωτερικές συγκρούσεις (μεταξύ πολιτικών, εθνοτικών ή θρησκευτικών ομάδων), Πάντως το 2007 το Ιράκ ήταν στην δεύτερη θέση αυτής της κατάταξης.
Βία – αντίσταση
Σε ότι αφορά τώρα τη βία και την αντίσταση, αν θέλουμε να δούμε τη σημερινή κατάσταση και πάλι μέσα από αριθμούς, οι τελευταίες επιθέσεις κατέληξαν με 56 νεκρούς και 200 τραυματίες. Οι περισσότερες ήταν με παγιδευμένα αυτοκίνητα εναντίον αμάχων πολιτών, σιιτών. Οι περισσότεροι νεκροί ήταν μπροστά στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
Βία – αντίσταση
Σε ότι αφορά τώρα τη βία και την αντίσταση, αν θέλουμε να δούμε τη σημερινή κατάσταση και πάλι μέσα από αριθμούς, οι τελευταίες επιθέσεις κατέληξαν με 56 νεκρούς και 200 τραυματίες. Οι περισσότερες ήταν με παγιδευμένα αυτοκίνητα εναντίον αμάχων πολιτών, σιιτών. Οι περισσότεροι νεκροί ήταν μπροστά στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
Είναι φανερό ότι η βία είναι σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ σουνιτών-σιιτών το 2006-2007. Παρόλα αυτά η χώρα έχει γίνει ένα κράτος μόνιμης βίας, όπου οι αριθμοί ποικίλλουν ανάλογα με την περιοχή. Η επαρχία της Βαγδάτης συνεχίζει να είναι μια από τις πιο βίαιες. Όταν οι αριθμοί των θυμάτων μειώνονται για μερικούς μήνες, στη συνέχεια ξαφνικά αυξάνονται και πάλι. Για παράδειγμα πέρυσι το Μάρτιο έως Μάιο οι νεκροί ήταν 44, 54, 49, σχετικά χαμηλοί για το Ιράκ. Αλλά τον Ιούνιο είχαμε ξανά 147. Η κυβέρνηση φαίνεται ανίσχυρη να αποτελειώσει την Αλ Κάιντα στο Ιράκ και άλλες αντάρτικες ομάδες, αλλά κι αυτές δεν μπορούν να διατηρήσουν τις επιθέσεις τους για πολλούς μήνες. Η Μοσούλη φαίνεται να είναι πιο βίαιη σε σχέση με την πρωτεύουσα, αλλά εκεί έχουμε λιγότερα παγιδευμένα αυτοκίνητα και περισσότερους πυροβολισμούς.
Το πολιτικό τοπίο σε εθνοθρησκευτικό καμβά
Το πολιτικό τοπίο σε εθνοθρησκευτικό καμβά
| Νούρι Αλ Μαλίκι |
Σε πολιτικό επίπεδο τώρα, ο Νούρι Αλ Μαλίκι κυριαρχεί στην πολιτική ζωή παρόλο που η συμμαχία της οποίας ηγείται είχε πάρει μόνο το 24,2% των ψήφων το 2010. Ο Μαλίκι επιβεβαιώνει την άποψη ότι το Ιράκ θα μπορούσε να κυβερνηθεί μόνο με σιδηρά πυγμή. Και η δική του φαίνεται να είναι ιδιαίτερα βάναυση, ενισχυμένη και από την συνέχιση της βίας. Ο πρωθυπουργός ευνοείται από ένα σύστημα εθνοτικής πολιτικής, όπου σιίτες, σουνίτες και κούρδοι, ψηφίζουν τα κόμματά τους χωρίς να εξετάζουν άλλες δυνατότητες.
Ο διαμοιρασμός της εξουσίας γίνεται ανάμεσα σε σιίτες και κούρδους, και αφήνει έξω τους σουνίτες. Και αυτό ήταν μια σταθερά, από τις πρώτες εκλογές. Βασικά οι σιίτες ελέγχουν την κεντρική κυβέρνηση από τη Βαγδάτη, ενώ οι Κούρδοι απολαμβάνουν την μεγαλύτερη αυτονομία που είχαν ποτέ στο βορρά. Όντας ο κυριότερος σιίτης ηγέτης, ο Μαλίκι φαίνεται να έχει σίγουρη την εξουσία, ιδιαίτερα λόγω του ελέγχου των δυνάμεων ασφαλείας και του στρατού.
Η αντιτρομοκρατική νομοθεσία είναι ένας αποφασιστικός μοχλός με τον οποίον η κυβέρνηση ελέγχει τους εχθρούς της ιδιαίτερα τους σουνίτες. Τα δικαστήρια εφαρμόζουν αδιακρίτως το άρθρο 4 αυτού του νόμου. Όποιος συμμετέχει σε τρομοκρατικές ενέργειες, ή τις προωθεί ή τις χρηματοδοτεί, καταδικάζεται σε θάνατο. Οποιοσδήποτε καλύπτει τέτοια εγκλήματα καταδικάζεται σε ισόβια. Ο αντιτρομοκρατικός νόμος έχει χρησιμεύσει για την εξόντωση πολιτικών αντιπάλων, όπως συνέβη με τον σουνίτη αντιπρόεδρο Αλ Χασεμί που διέφυγε στην Τουρκία για να γλιτώσει από μια κράτηση, που είχε προκληθεί από μια καταγγελία αμφίβολης αξιοπιστίας. Ο Χασεμί καταδικάστηκε ερήμην δυο φορές σε θάνατο. Άλλοι εχθροί του Μαλίκι έχουν απειληθεί να υποστούν την ίδια μοίρα.
Οι καταγγελίες για βασανιστήρια στα αστυνομικά τμήματα είναι πολυάριθμες. Για την αστυνομία δεν είναι δύσκολο να πάρει ομολογίες δια της βίας. Η κυβέρνηση δεν έχει την παραμικρή πρόθεση να ακυρώσει το άρθρο 4, παρά τις διαδηλώσεις της σουνιτικής κοινότητας. Σε αυτό έχει την υποστήριξη των κουρδικών κομμάτων.
Ο διαμοιρασμός της εξουσίας γίνεται ανάμεσα σε σιίτες και κούρδους, και αφήνει έξω τους σουνίτες. Και αυτό ήταν μια σταθερά, από τις πρώτες εκλογές. Βασικά οι σιίτες ελέγχουν την κεντρική κυβέρνηση από τη Βαγδάτη, ενώ οι Κούρδοι απολαμβάνουν την μεγαλύτερη αυτονομία που είχαν ποτέ στο βορρά. Όντας ο κυριότερος σιίτης ηγέτης, ο Μαλίκι φαίνεται να έχει σίγουρη την εξουσία, ιδιαίτερα λόγω του ελέγχου των δυνάμεων ασφαλείας και του στρατού.
Η αντιτρομοκρατική νομοθεσία είναι ένας αποφασιστικός μοχλός με τον οποίον η κυβέρνηση ελέγχει τους εχθρούς της ιδιαίτερα τους σουνίτες. Τα δικαστήρια εφαρμόζουν αδιακρίτως το άρθρο 4 αυτού του νόμου. Όποιος συμμετέχει σε τρομοκρατικές ενέργειες, ή τις προωθεί ή τις χρηματοδοτεί, καταδικάζεται σε θάνατο. Οποιοσδήποτε καλύπτει τέτοια εγκλήματα καταδικάζεται σε ισόβια. Ο αντιτρομοκρατικός νόμος έχει χρησιμεύσει για την εξόντωση πολιτικών αντιπάλων, όπως συνέβη με τον σουνίτη αντιπρόεδρο Αλ Χασεμί που διέφυγε στην Τουρκία για να γλιτώσει από μια κράτηση, που είχε προκληθεί από μια καταγγελία αμφίβολης αξιοπιστίας. Ο Χασεμί καταδικάστηκε ερήμην δυο φορές σε θάνατο. Άλλοι εχθροί του Μαλίκι έχουν απειληθεί να υποστούν την ίδια μοίρα.
Οι καταγγελίες για βασανιστήρια στα αστυνομικά τμήματα είναι πολυάριθμες. Για την αστυνομία δεν είναι δύσκολο να πάρει ομολογίες δια της βίας. Η κυβέρνηση δεν έχει την παραμικρή πρόθεση να ακυρώσει το άρθρο 4, παρά τις διαδηλώσεις της σουνιτικής κοινότητας. Σε αυτό έχει την υποστήριξη των κουρδικών κομμάτων.
Συγκέντρωση διαμαρτυρίας σουνιτών
Ξεσηκωμός σουνιτών και καταστολή
Από τον περασμένο Δεκέμβρη δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους των Νίνιβε, Ανμπάρ και Σαλαχεντίν, περιφέρειες κυρίως σουνιτικές, δυτικά, και βορειοδυτικά της Βαγδάτης. Κανέναν δεν εκπλήσσει ότι οι πιο σημαντικές εξεγέρσεις, μετά από εκείνη την «Ιρακινή Άνοιξη», τον Φλεβάρη του 2011, ξεσπούν στις δυτικές περιφέρειες της χώρας. Και είναι επειδή οι σουνίτες στο μετα-σανταμικό Ιράκ, βλέπουν έκπληκτοι να κλείνουν όλες οι πόρτες για δουλειά, ενώ ταυτόχρονα ανοίγουν όλες οι πόρτες της φυλακής. «Οι σουνίτες στο Ιρακ, είμαστε πλειοψηφία, μόνο στις φυλακές», λέει ο Μοχάμεντ Κασίμ Αμπίντ, κυβερνήτης της περιφέρειας στο Ανμπάρ. Οι διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης άρχισαν το Δεκέμβριο του 2012 μετά τη σύλληψη των σωματοφυλάκων του Ραφί αλ Ισάουι, επιφανούς σουνίτη ηγέτη της κυβέρνησης. Από τη Μοσούλη, ο Γκάνεμ Αλάμπεντ, συντονιστής των διαδηλώσεων στην πρωτεύουσα της επαρχίας Νίνιβε, κατήγγειλε με τη σειρά του τη δολοφονία με πυροβολισμούς του Μοχάμεντ Σάλεχ, από την αστυνομία στις 8 Μαρτίου. Την επομένη, το Human Rights Watch, πήρε συνέντευξη από διαδηλωτές που επιβεβαίωσαν αυτήν την κατάθεση και κατήγγειλαν επιθέσεις εκ μέρους των δυνάμεων ασφαλείας. Ιρακινοί στρατιώτες φέρονται να είχαν εμποδίσει την μεταφορά τραυματιών. Παρόμοια περιστατικά εκτυλίσσονται τους τελευταίους μήνες σε όλο το δυτικό κομμάτι της χώρας. Στις 25 του περασμένου Γενάρη στρατιώτες πυροβόλησαν και σκότωσαν 9 διαδηλωτές, καθώς άνοιξαν πυρ εναντίον διαδήλωσης στη Φαλούτζα, 60 χιλιόμετρα δυτικά της Βαγδάτης.
Από τον περασμένο Δεκέμβρη δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους των Νίνιβε, Ανμπάρ και Σαλαχεντίν, περιφέρειες κυρίως σουνιτικές, δυτικά, και βορειοδυτικά της Βαγδάτης. Κανέναν δεν εκπλήσσει ότι οι πιο σημαντικές εξεγέρσεις, μετά από εκείνη την «Ιρακινή Άνοιξη», τον Φλεβάρη του 2011, ξεσπούν στις δυτικές περιφέρειες της χώρας. Και είναι επειδή οι σουνίτες στο μετα-σανταμικό Ιράκ, βλέπουν έκπληκτοι να κλείνουν όλες οι πόρτες για δουλειά, ενώ ταυτόχρονα ανοίγουν όλες οι πόρτες της φυλακής. «Οι σουνίτες στο Ιρακ, είμαστε πλειοψηφία, μόνο στις φυλακές», λέει ο Μοχάμεντ Κασίμ Αμπίντ, κυβερνήτης της περιφέρειας στο Ανμπάρ. Οι διαδηλώσεις εναντίον της κυβέρνησης άρχισαν το Δεκέμβριο του 2012 μετά τη σύλληψη των σωματοφυλάκων του Ραφί αλ Ισάουι, επιφανούς σουνίτη ηγέτη της κυβέρνησης. Από τη Μοσούλη, ο Γκάνεμ Αλάμπεντ, συντονιστής των διαδηλώσεων στην πρωτεύουσα της επαρχίας Νίνιβε, κατήγγειλε με τη σειρά του τη δολοφονία με πυροβολισμούς του Μοχάμεντ Σάλεχ, από την αστυνομία στις 8 Μαρτίου. Την επομένη, το Human Rights Watch, πήρε συνέντευξη από διαδηλωτές που επιβεβαίωσαν αυτήν την κατάθεση και κατήγγειλαν επιθέσεις εκ μέρους των δυνάμεων ασφαλείας. Ιρακινοί στρατιώτες φέρονται να είχαν εμποδίσει την μεταφορά τραυματιών. Παρόμοια περιστατικά εκτυλίσσονται τους τελευταίους μήνες σε όλο το δυτικό κομμάτι της χώρας. Στις 25 του περασμένου Γενάρη στρατιώτες πυροβόλησαν και σκότωσαν 9 διαδηλωτές, καθώς άνοιξαν πυρ εναντίον διαδήλωσης στη Φαλούτζα, 60 χιλιόμετρα δυτικά της Βαγδάτης.
Τραυματίας διαδηλωτής από την καταστολή στη Φαλούτζα, 25 Ιανουαρίου 2013
Ο Μαλίκι, μιμούμενος τον Άσαντ, κατήγγειλε «ξένους πράκτορες», για τις διαδηλώσεις, και όπως ο σύρος σύμμαχός του, προσπαθεί να «απομονώσει τον ιό». Κλείνουν τα σύνορα με Συρία και Ιορδανία, – που συνορεύουν με περιοχές σουνιτών – και εμποδίζεται ο τύπος να έχει πρόσβαση. Έχοντας έτσι τα πράγματα, οι εικόνες από τις διαδηλώσεις φτάνουν όπως αυτές από τη γειτονική Συρία: σε βίντεο παρμένα από κινητά τηλέφωνα και ανεβασμένα στο YouTube. Η αίσθηση του déjà vu αρχίζει να επικρατεί. Μέχρι και για «Ελεύθερο Ιρακινό Στρατό» αρχίζουν να μιλάνε κατ’ αντιστοιχία με τον «Ελεύθερο Συριακό Στρατό» – την ένοπλη οργάνωση που συνενώνει την πλειοψηφία των σύρων αντικαθεστωτικών.
Οι κινητοποιήσεις στο Κιρκούκ είναι πολύ πιο μαζεμένες δεδομένου του μεικτού χαρακτήρα του πληθυσμού του. Παρόλα αυτά, αυτό δεν εμπόδισε τη δολοφονία του τοπικού συντονιστή των επιτροπών διαμαρτυρίας, του Μπουνιάν Αλ Ουμπάιντι, μπροστά στο σπίτι του πριν λίγες μέρες. «Είναι ο πρώτος μας μάρτυρας σε αυτό το πρώτο στάδιο», λέει ο Άχμεντ Αλ Ουμπάιντι, μέλος της ίδιας φυλής και εκπρόσωπος του Κοινού Αραβικού Προγράμματος, της κυριότερης πολιτικής συμμαχίας που ενώνει 24 αραβικές οργανώσεις στο Κιρκούκ. «Πρώτα υποστήκαμε την εισβολή των αμερικανών και μετά του Ιράν. Δεν είμαστε μπααθιστές αλλά δεν θέλουμε και να ζήσουμε υπό ένα καθεστώς που κυβερνάται από πολιτικούς πιστούς στην Τεχεράνη», καταγγέλλει αυτός ο παλιός αξιωματικός του στρατού του Σαντάμ Χουσεΐν. Ο Ουμπάιντι αρνείται ότι οι εξεγέρσεις ωθούνται από τον πόλεμο στη γειτονική Συρία και επιμένει ότι αυτές «δεν διεκδικούν κάτι άλλο πέρα από τα δικαιώματα και τη δημοκρατία για όλους τους ιρακινούς». Παρόλα αυτά ο βετεράνος ακτιβιστής δεν διστάζει να καταγγείλει την ανάπτυξη στην περιοχή, της Μονάδας Τίγρις, μιας στρατιωτικής ομάδας αποτελούμενης από 60.000 άντρες, όλοι τους άραβες σιίτες. « Ο Μαλίκι έχει αναπτύξει αυτή τη μονάδα στην περιοχή με τη δικαιολογία ότι εγγυάται την ασφάλειά μας, αλλά ο μοναδικός στόχος είναι η προστασία του καθεστώτος, σε περίπτωση που η κρίση οξυνθεί», διαβεβαιώνει ο Ουμπάιντι. Η δε σύνοψή του για τις πρόσφατες κινητοποιήσεις είναι πολύ περιγραφική: «Οι διαδηλωτές φύτεψαν μια χουρμαδιά και τώρα περιμένουν να μαζέψουν τους χουρμάδες»…
Η θανατική ποινή επανήλθε στο Ιράκ το 2005. Από τότε ο αριθμός των εκτελεσμένων έχει φτάσει τους 447. Μόνο το 2012 κρεμάστηκαν 129 κρατούμενοι. Εκατοντάδες περιμένουν στη σειρά…
Θρησκευτικοί δεσμοί
Από θρησκευτικής άποψης, κάθε χρόνο έχουμε προσκυνήματα στους ιερούς σιιτικούς τόπους Ναγιάφ και Κερμπάλα. Το σπουδαιότερο είναι όταν τιμάται ο θάνατος του Χουσεΐν στην μάχη της Κερμπάλα το 680 μ.Χ. Οι προσκυνητές σε αυτήν την περίπτωση είναι εκατομμύρια και ανάμεσά τους κάπου 600.000 ξένοι, πολλοί από αυτούς από το Ιράν.
Οι κινητοποιήσεις στο Κιρκούκ είναι πολύ πιο μαζεμένες δεδομένου του μεικτού χαρακτήρα του πληθυσμού του. Παρόλα αυτά, αυτό δεν εμπόδισε τη δολοφονία του τοπικού συντονιστή των επιτροπών διαμαρτυρίας, του Μπουνιάν Αλ Ουμπάιντι, μπροστά στο σπίτι του πριν λίγες μέρες. «Είναι ο πρώτος μας μάρτυρας σε αυτό το πρώτο στάδιο», λέει ο Άχμεντ Αλ Ουμπάιντι, μέλος της ίδιας φυλής και εκπρόσωπος του Κοινού Αραβικού Προγράμματος, της κυριότερης πολιτικής συμμαχίας που ενώνει 24 αραβικές οργανώσεις στο Κιρκούκ. «Πρώτα υποστήκαμε την εισβολή των αμερικανών και μετά του Ιράν. Δεν είμαστε μπααθιστές αλλά δεν θέλουμε και να ζήσουμε υπό ένα καθεστώς που κυβερνάται από πολιτικούς πιστούς στην Τεχεράνη», καταγγέλλει αυτός ο παλιός αξιωματικός του στρατού του Σαντάμ Χουσεΐν. Ο Ουμπάιντι αρνείται ότι οι εξεγέρσεις ωθούνται από τον πόλεμο στη γειτονική Συρία και επιμένει ότι αυτές «δεν διεκδικούν κάτι άλλο πέρα από τα δικαιώματα και τη δημοκρατία για όλους τους ιρακινούς». Παρόλα αυτά ο βετεράνος ακτιβιστής δεν διστάζει να καταγγείλει την ανάπτυξη στην περιοχή, της Μονάδας Τίγρις, μιας στρατιωτικής ομάδας αποτελούμενης από 60.000 άντρες, όλοι τους άραβες σιίτες. « Ο Μαλίκι έχει αναπτύξει αυτή τη μονάδα στην περιοχή με τη δικαιολογία ότι εγγυάται την ασφάλειά μας, αλλά ο μοναδικός στόχος είναι η προστασία του καθεστώτος, σε περίπτωση που η κρίση οξυνθεί», διαβεβαιώνει ο Ουμπάιντι. Η δε σύνοψή του για τις πρόσφατες κινητοποιήσεις είναι πολύ περιγραφική: «Οι διαδηλωτές φύτεψαν μια χουρμαδιά και τώρα περιμένουν να μαζέψουν τους χουρμάδες»…
Η θανατική ποινή επανήλθε στο Ιράκ το 2005. Από τότε ο αριθμός των εκτελεσμένων έχει φτάσει τους 447. Μόνο το 2012 κρεμάστηκαν 129 κρατούμενοι. Εκατοντάδες περιμένουν στη σειρά…
Θρησκευτικοί δεσμοί
Από θρησκευτικής άποψης, κάθε χρόνο έχουμε προσκυνήματα στους ιερούς σιιτικούς τόπους Ναγιάφ και Κερμπάλα. Το σπουδαιότερο είναι όταν τιμάται ο θάνατος του Χουσεΐν στην μάχη της Κερμπάλα το 680 μ.Χ. Οι προσκυνητές σε αυτήν την περίπτωση είναι εκατομμύρια και ανάμεσά τους κάπου 600.000 ξένοι, πολλοί από αυτούς από το Ιράν.
Προσκύνημα στην Κερμπάλα
Ο θρησκευτικός δεσμός μεταξύ Ιράν και Ιράκ (ένα Ιράκ που κυβερνιέται από σιίτες) είναι αδιάρρηκτος και βασίζεται σε αιώνες διώξεων.
Γεωπολιτικές περιπλοκές για τις ΗΠΑ
Ο νεοσυντηρητικοί των ΗΠΑ σκέφτονταν ότι ένα Ιράκ χωρίς τον Σαντάμ Χουσείν και με τους σιίτες να κυριαρχούν, θα ήταν ένας φυσικός σύμμαχος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, απέναντι στα υπόλοιπασουνιτικά αραβικά καθεστώτα. Στο αποκορύφωμα της άγνοιάς τους, πολιτικοί σαν τον Γούλφοβιτς σκέφτονταν ότι ένα νέο Ιράκ θα μπορούσε στο μέλλον να αναγνωρίσει το κράτος του Ισραήλ.
Γεωπολιτικές περιπλοκές για τις ΗΠΑ
Ο νεοσυντηρητικοί των ΗΠΑ σκέφτονταν ότι ένα Ιράκ χωρίς τον Σαντάμ Χουσείν και με τους σιίτες να κυριαρχούν, θα ήταν ένας φυσικός σύμμαχος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, απέναντι στα υπόλοιπασουνιτικά αραβικά καθεστώτα. Στο αποκορύφωμα της άγνοιάς τους, πολιτικοί σαν τον Γούλφοβιτς σκέφτονταν ότι ένα νέο Ιράκ θα μπορούσε στο μέλλον να αναγνωρίσει το κράτος του Ισραήλ.
| Πολ Γούλφοβιτς |
Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Οι νέοι Ιρακινοί ηγέτες είχαν την υποστήριξη του Ιράν από την εποχή της δικτατορίας του Σαντάμ. Όντας πια στην εξουσία, η σχέση τους είναι καλή με την Τεχεράνη. Γι’ αυτό λέγεται ότι το Ιράν είναι ο μεγάλος πολιτικός νικητής του πολέμου στο Ιράκ. Άλλοι τους απάλλαξαν από τον μισητό Σαντάμ που είχε ξεκινήσει τον πόλεμο εναντίον του Ιράν το 1980 και επέτρεψαν στην σιιτική πλειοψηφία να πάρει την εξουσία στη Βαγδάτη. Από την απόσυρση των βορειοαμερικανικών στρατευμάτων, η επιρροή της Ουάσιγκτον έχει μειωθεί. Ούτε καν έχει καταφέρει να συνεργαστεί το Ιράκ στην απομόνωση του Ιράν στο πλαίσιο της καμπάνιας κυρώσεων για το ατομικό του πρόγραμμα.
Οικονομική διελκυστίνδα Αράβων – Κούρδων
Η κυβέρνηση παρουσίασε τον προϋπολογισμό τον Οκτώβριο του 2012. Δεν εγκρίθηκε παρά μόνο στις 7 Μαρτίου. Ο κυριότερος λόγος καθυστέρησης είναι η συζήτηση μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και της κουρδικής κυβέρνησης για την αποζημίωση που θα έπρεπε να πάρει το κουρδιστάν για τις πετρελαϊκές επιχειρήσεις που λειτουργούν στο βορρά της χώρας. Οι Κούρδοι ζητούσαν 3,5 δις δολάρια. Η Βαγδάτη προσέφερε μόνο 650 εκατομμύρια. Η κεντρική κυβέρνηση δεν ήταν πολύ γενναιόδωρη αλλά θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι εδώ και χρόνια κατηγορούν τους Κούρδους ότι υπέγραψαν μονομερώς συμφωνίες με ξένες επιχειρήσεις ή απλά πουλούσαν για την πάρτη τους μέρος της παραγωγής πετρελαίου.
Οικονομική διελκυστίνδα Αράβων – Κούρδων
Η κυβέρνηση παρουσίασε τον προϋπολογισμό τον Οκτώβριο του 2012. Δεν εγκρίθηκε παρά μόνο στις 7 Μαρτίου. Ο κυριότερος λόγος καθυστέρησης είναι η συζήτηση μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και της κουρδικής κυβέρνησης για την αποζημίωση που θα έπρεπε να πάρει το κουρδιστάν για τις πετρελαϊκές επιχειρήσεις που λειτουργούν στο βορρά της χώρας. Οι Κούρδοι ζητούσαν 3,5 δις δολάρια. Η Βαγδάτη προσέφερε μόνο 650 εκατομμύρια. Η κεντρική κυβέρνηση δεν ήταν πολύ γενναιόδωρη αλλά θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι εδώ και χρόνια κατηγορούν τους Κούρδους ότι υπέγραψαν μονομερώς συμφωνίες με ξένες επιχειρήσεις ή απλά πουλούσαν για την πάρτη τους μέρος της παραγωγής πετρελαίου.
| Πετρελαιοπηγές στο Κιρκούκ |
Το καλύτερο που μπορεί να πει κανείς για τις σχέσεις αράβων και κούρδων είναι ότι δεν έχει ξεσπάσει (προς το παρόν) εμφύλιος πόλεμος για την πόλη του Κιρκούκ. Στην πραγματικότητα αυτή η σύγκρουση δεν έχει λύση γιατί καμιά από τις ομάδες δεν θα παραιτηθεί ποτέ από τον έλεγχο της πόλης, αλλά τουλάχιστον προς το παρόν αυτός ο ψυχρός πόλεμος διατηρείται.
Επίκειται εμφύλιος;
Πάντως, παραδόξως, το γεγονός ότι ένας εμφύλιος επίκειται είναι ένα από τα λίγα σημεία στα οποία συμφωνεί η πλειοψηφία των Ιρακινών. «Γνωρίζουμε ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα της καταστροφής και προετοιμαζόμαστε γι’ αυτό», ομολογεί ο Χαλίντ Σουάντι, κούρδος βουλευτής στη Βαγδάτη. Στο Κιρκούκ, 230 χιλιόμετρα βορεια της Βαγδάτης, Κούρδοι, Άραβες και Τουρκμένοι διεκδικούν την πόλη που έχει στα θεμέλιά της ένα από τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο. Περιμένοντας ένα δημοψήφισμα που αναβάλλεται από το 2007, το Κιρκούκ μαραζώνει σε μια νομική αβεβαιότητα καθώς υποφέρει από συνεχείς επιθέσεις αυτοκτονίας και επιλεκτικές δολοφονίες. «Το Κιρκούκ δεν είναι παρά το μαύρο πηγάδι όπου σήμερα αντικατοπτρίζεται το Ιράκ», συνεχίζει ο κούρδος βουλευτής Σαουνί. «Δεν υπάρχει πολιτική συμφωνία, ούτε διάλογος, ούτε εμπιστοσύνη, ανάμεσα στις διάφορες κοινότητες». Ο ηγέτης του Τουρκμενικού μετώπου Αρσάντ Αλ Σαλίχι και μοναδικός βουλευτής της μειονότητας στη Βαγδάτη λέει: «Μετά την εισβολή όλοι περιμέναμε μια βελτίωση στα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά το σίγουρο είναι ότι σήμερα, βρισκόμαστε νοκ-άουτ από το σύστημα. [...] Πιστεύουμε ότι επίκειται εμφύλιος πόλεμος και είμαστε πολύ τρομαγμένοι»
Το πετρέλαιο
Το 95% των εσόδων του ιρακινού κράτους προέρχεται από το πετρέλαιο. Η εξάρτηση είναι απόλυτη. Ο προϋπολογισμός έχει ως στόχο μια παραγωγή 2,9 εκατομμύρια βαρέλια με μια τιμή 90 δολάρια το βαρέλι. Πολλές φορές η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί ότι στόχος της είναι να έχει διάφορες πηγές εσόδων, όπως συνηθίζουν να λένε τα πετρελαιοπαραγωγά κράτη, αλλά χωρίς πολλή επιτυχία. Το 60% του ΑΕΠ είναι από το πετρέλαιο.
Επίκειται εμφύλιος;
Πάντως, παραδόξως, το γεγονός ότι ένας εμφύλιος επίκειται είναι ένα από τα λίγα σημεία στα οποία συμφωνεί η πλειοψηφία των Ιρακινών. «Γνωρίζουμε ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα της καταστροφής και προετοιμαζόμαστε γι’ αυτό», ομολογεί ο Χαλίντ Σουάντι, κούρδος βουλευτής στη Βαγδάτη. Στο Κιρκούκ, 230 χιλιόμετρα βορεια της Βαγδάτης, Κούρδοι, Άραβες και Τουρκμένοι διεκδικούν την πόλη που έχει στα θεμέλιά της ένα από τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο. Περιμένοντας ένα δημοψήφισμα που αναβάλλεται από το 2007, το Κιρκούκ μαραζώνει σε μια νομική αβεβαιότητα καθώς υποφέρει από συνεχείς επιθέσεις αυτοκτονίας και επιλεκτικές δολοφονίες. «Το Κιρκούκ δεν είναι παρά το μαύρο πηγάδι όπου σήμερα αντικατοπτρίζεται το Ιράκ», συνεχίζει ο κούρδος βουλευτής Σαουνί. «Δεν υπάρχει πολιτική συμφωνία, ούτε διάλογος, ούτε εμπιστοσύνη, ανάμεσα στις διάφορες κοινότητες». Ο ηγέτης του Τουρκμενικού μετώπου Αρσάντ Αλ Σαλίχι και μοναδικός βουλευτής της μειονότητας στη Βαγδάτη λέει: «Μετά την εισβολή όλοι περιμέναμε μια βελτίωση στα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά το σίγουρο είναι ότι σήμερα, βρισκόμαστε νοκ-άουτ από το σύστημα. [...] Πιστεύουμε ότι επίκειται εμφύλιος πόλεμος και είμαστε πολύ τρομαγμένοι»
Το πετρέλαιο
Το 95% των εσόδων του ιρακινού κράτους προέρχεται από το πετρέλαιο. Η εξάρτηση είναι απόλυτη. Ο προϋπολογισμός έχει ως στόχο μια παραγωγή 2,9 εκατομμύρια βαρέλια με μια τιμή 90 δολάρια το βαρέλι. Πολλές φορές η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί ότι στόχος της είναι να έχει διάφορες πηγές εσόδων, όπως συνηθίζουν να λένε τα πετρελαιοπαραγωγά κράτη, αλλά χωρίς πολλή επιτυχία. Το 60% του ΑΕΠ είναι από το πετρέλαιο.
Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2012 το Ιράκ παρήγαγε 2,62 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως. Αυτό σημαίνει ότι όχι απλώς ξεπέρασε κατά πολύ την παραγωγή πριν την εισβολή αλλά πρόκειται για το μεγαλύτερο νούμερο από τη δεκαετία του 80. Το μεγαλύτερο μέρος λίγο πάνω από τα 2 εκατομμύρια έρχεται από το νότο. Τον Γενάρη η παραγωγή έπεσε στα 2,35 εκατομμύρια. Ίσως να έφτασε στο μάξιμουμ της παραγωγικής του ικανότητας. Σε κάθε περίπτωση με την σημερινή τιμή του πετρελαίου αυτό διασφαλίζει μια συνεχή ροή χρημάτων. Μόνο τον Γενάρη μπήκαν στον κρατικό κορβανά 7,6 δις δολάρια από το πετρέλαιο.
Η φτώχια
Η φτώχια
Το ποσοστό 23% του πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας είναι άλλο ένα επίσημο νούμερο που πρέπει να αναθεωρηθεί προς τα πάνω, αν και από κάποια άποψη, δεν μπορούμε να αρνηθούμε την βελτίωση των τελευταίων ετών. Μια μελέτη της UNICEF φανερώνει μερικές από αυτές τις βελτιώσεις. Η θνησιμότητα παιδιών παρότι υψηλή, 37 τοις χιλίοις, εντούτοις έχει πέσει από το 45 τοις χιλίοις ένα χρόνο πριν. Το κλειδί είναι τα εμβόλια. Τα μισά παιδιά ηλικίας 18 έως 29 μηνών, εμβολιάστηκαν εγκαίρως. Αλλά αν και επιβιώνουν, οι συνθήκες ζωής πολλών είναι τρομερές. Ένα στα τέσσερα υποφέρει από κάποιο πρόβλημα ανάπτυξης εξαιτίας του υποσιτισμού. Μόνο οι περιπτώσεις ακραίου υποσιτισμού είναι 4%.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων του ΟΗΕ, 1,9 εκατομμύρια Ιρακινοί, το 5,7% του πληθυσμού, πεινάνε. Το ποσοστό όμως ήταν 7.1% πριν από τέσσερα χρόνια.
Παιδεία – αναλφαβητισμός
Στο δημοτικό, η παρουσία των κοριτσιών είναι πια μαζική. Σχεδόν ένα κορίτσι για κάθε αγόρι.
Παιδεία – αναλφαβητισμός
Στο δημοτικό, η παρουσία των κοριτσιών είναι πια μαζική. Σχεδόν ένα κορίτσι για κάθε αγόρι.
| Ιρακινές μαθήτριες σε μάθημα αγγλικών |
Αλλά αυτή η παρουσία δεν εξασφαλίζει και τη σχολική επιτυχία. Αν και το 90% των παιδιών αρχίζουν το δημοτικό, μόνο το 40% το τελειώνουν. Στις αγροτικές περιοχές αυτό αφορά κυρίως τα κορίτσια. Προφανώς η χώρα χρειάζεται καλύτερα σχολεία και η κυβέρνηση δεν τα παρέχει. Το πιο δύσκολο είναι να αντιμετωπιστεί η προηγούμενη υστέρηση. Το 30% των γυναικών μεταξύ 15 και 25 ετών είναι αναλφάβητες.
Ανεργία
Το επίσημο ποσοστό ανεργίας είναι 10% – ένα εξωπραγματικό νούμερο που κανείς δεν πιστεύει. Κάποιες ανεξάρτητες αναλύσεις ανεβάζουν το ποσοστό σε 35% αλλά είναι αδύνατον να γνωρίζουμε το πραγματικό νούμερο. Το 2008 το ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων επί των εργαζομένων ήταν 43%, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στον κόσμο σε υπανάπτυκτα κράτη. Η εργασία στη δημόσια διοίκηση είναι πρακτικά μια μορφή πολιτικού ελέγχου και για να παραμείνουν πιστοί οι τοπικοί ηγέτες στην υπηρεσία της κυβέρνησης. Η ανικανότητα της διοίκησης είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες για να εξηγηθεί το γιατί η χώρα ζει εξολοκλήρου από το εύκολο χρήμα του πετρελαίου.
Επίσης είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο το 58% του προϋπολογισμού για επενδύσεις τελικά εκτελείται.
Τουρκία, ο εμπορικός νικητής
Τέλος η Τουρκία είναι ο εμπορικός νικητής του πολέμου στο Ιράκ. Οι τουρκικές εξαγωγές αυξήθηκαν συνεχώς, χρόνο με το χρόνο, έως τα 10,8 δις δολάρια το 2012. Για την Τουρκία, ο γείτονάς της έχει εξελιχθεί σε μια βασική αγορά. Μόνο προς τη Γερμανία εξάγει περισσότερο. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών ποτέ δεν υπήρξαν καλές, αλλά ήταν λογικό οι τουρκικές επιχειρήσεις να εκμεταλλευτούν τους μεγαλύτερους πόρους που έχει τώρα το Ιράκ, εξαιτίας της μεγαλύτερης παραγωγής πετρελαίου. Και δεν είναι μόνο το εμπόριο. Οι τουρκικές επιχειρήσεις παρενέβησαν σε προγράμματα υποδομών που το 2012 ήταν αξίας 3,5 δις.
Ανεργία
Το επίσημο ποσοστό ανεργίας είναι 10% – ένα εξωπραγματικό νούμερο που κανείς δεν πιστεύει. Κάποιες ανεξάρτητες αναλύσεις ανεβάζουν το ποσοστό σε 35% αλλά είναι αδύνατον να γνωρίζουμε το πραγματικό νούμερο. Το 2008 το ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων επί των εργαζομένων ήταν 43%, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στον κόσμο σε υπανάπτυκτα κράτη. Η εργασία στη δημόσια διοίκηση είναι πρακτικά μια μορφή πολιτικού ελέγχου και για να παραμείνουν πιστοί οι τοπικοί ηγέτες στην υπηρεσία της κυβέρνησης. Η ανικανότητα της διοίκησης είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες για να εξηγηθεί το γιατί η χώρα ζει εξολοκλήρου από το εύκολο χρήμα του πετρελαίου.
Επίσης είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο το 58% του προϋπολογισμού για επενδύσεις τελικά εκτελείται.
Τουρκία, ο εμπορικός νικητής
Τέλος η Τουρκία είναι ο εμπορικός νικητής του πολέμου στο Ιράκ. Οι τουρκικές εξαγωγές αυξήθηκαν συνεχώς, χρόνο με το χρόνο, έως τα 10,8 δις δολάρια το 2012. Για την Τουρκία, ο γείτονάς της έχει εξελιχθεί σε μια βασική αγορά. Μόνο προς τη Γερμανία εξάγει περισσότερο. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών ποτέ δεν υπήρξαν καλές, αλλά ήταν λογικό οι τουρκικές επιχειρήσεις να εκμεταλλευτούν τους μεγαλύτερους πόρους που έχει τώρα το Ιράκ, εξαιτίας της μεγαλύτερης παραγωγής πετρελαίου. Και δεν είναι μόνο το εμπόριο. Οι τουρκικές επιχειρήσεις παρενέβησαν σε προγράμματα υποδομών που το 2012 ήταν αξίας 3,5 δις.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.