Σ. Ζίζεκ: Εξίσου βαθιά με την οικονομική η κρίση της δημοκρατίας

Άρθρο στον Guardian

Το πνεύμα των δικτατόρων, όπως ο Νικολάε Τσαουσέσκου, ενσωματώνεται στην απάντηση που δίνει η ευρωπαϊκή ελίτ στην κρίση στην ευρωζώνη, σύμφωνα με τον Σλοβένο Σλαβόι Ζίζεκ, όπως γράφει σε άρθρο του στον Guardian. Η ίδια έλλειψη εμπιστοσύνης στην δημοκρατία που κάποτε εμφανιζόταν στις πρώην κομουνιστικές χώρες τώρα εκδηλώνεται και στην Ευρώπη, εκτιμά ο ίδιος.

Σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, ο Τσαουσέσκου ρωτήθηκε από δυτικό δημοσιογράφο πως δικαιολογεί το γεγονός ότι οι Ρουμάνοι πολίτες δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν ελεύθερα στο εξωτερικό, παρόλο που η ελευθερία της μετακίνησης ήταν κατοχυρωμένη από το σύνταγμα της χώρας.

Η απάντησή του στην καλύτερη των περιπτώσεων ήταν σταλινικής ιδεολογίας, κατά τον σχολιασμό του Ζίζεκ: «αλήθεια το σύνταγμα εξασφαλίζει την ελευθερία της μετακίνησης, αλλά επίσης και εξασφαλίζει και το δικαίωμα σε μια ασφαλή και πλούσια πατρίδα. Επομένως, έχουμε μια εν δυνάμει σύγκρουση των δικαιωμάτων. Εάν στους Ρουμάνους πολίτες τους επιτρεπόταν να φύγουν από την χώρα, η ευημερία της πατρίδας τους θα έμπαινε σε κίνδυνο. Σε αυτή την σύγκρουση συμφερόντων, κάποιος πρέπει να πάρει την απόφαση και το δικαίωμα σε μια ευημερούσα και ασφαλή πατρίδα υπερέχει.»

Φαίνεται πως αυτό το πνεύμα είναι ζωντανό και στην Σλοβενία σήμερα, όπως γράφει ο Ζίζεκ. Τον περασμένο μήνα το συνταγματικό δικαστήριο αποφάσισε ότι ένα δημοψήφισμα για την νομοθεσία γύρω από την συγκρότηση μιας «κακιάς τράπεζας» και μιας συγκέντρωσης της κυριαρχίας θα ήταν αντισυνταγματικό- κατά συνέπεια αποφάσισε την απαγόρευση της λαϊκής ψήφου πάνω στο θέμα. Το δημοψήφισμα είχε προταθεί από εμπορικά σωματεία που αντιπολιτεύονται τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της κυβέρνησης. Η πρόταση είχε συγκεντρώσει αρκετές υπογραφές ώστε να καθίσταται υποχρεωτικό να γίνει πράξη.

Η ιδέα της «κακιάς τράπεζας» ήταν η μεταφορά όλων των επισφαλών δανείων από τις κεντρικές τράπεζες σε μια, η οποία στην συνέχεια θα χρηματοδοτούνταν από το κράτος (δηλαδή από τα χρήματα των φορολογουμένων), ώστε να διαχυθούν οι ευθύνες για όλο τον κακό δανεισμό που έλαβε χώρα εξαρχής. Αυτή η ιδέα είχε συζητηθεί επί μήνες και δεν είχε τύχει γενικής υποστήριξης ούτε και από ειδικούς οικονομολόγους.

Η Σλοβενία μπορεί να είναι μια μικρή χώρα αλλά αυτή η απόφαση είναι μια ένδειξη της διεθνούς τάσης για περιορισμό της δημοκρατίας, κατά τον αρθρογράφο. Το σκεπτικό αυτής της τάσης είναι ότι «σε ένα πολύπλοκο οικονομικό σύστημα, όπως το σημερινό, η πλειονότητα των ανθρώπων δεν είναι σε θέση να πάρει αποφάσεις – δεν έχουν επίγνωση των καταστροφικών συνεπειών που μπορεί να έχει η ικανοποίηση των αιτημάτων τους». 

Το λιγότερο που μπορεί κανείς να πει είναι ότι αυτοί που δεν είναι σε θέση να πάρουν αποφάσεις δεν είναι οι λαοί αλλά οι ειδικοί. Στην δυτική Ευρώπη γινόμαστε μάρτυρες μιας αυξανόμενης ανικανότητας της ηγετικής ελίτ – γνωρίζουν όλο και λιγότερο πως να διοικούν. Δείτε για παράδειγμα πως η Ευρώπη αντιμετωπίζει την κρίση στην Ελλάδα: ασκούν πιέσεις στην χώρα για να αποπληρώσει τα δάνειά της και την ίδια στιγμή καταστρέφουν την οικονομία της επιβάλλοντας πολιτικές λιτότητας καθιστώντας τα δάνεια της Ελλάδας απίθανο να αποπληρωθούν.

Και εδώ έγκειται το πραγματικό μήνυμα των «παράλογων» λαϊκών διαδηλώσεων σε όλη την Ευρώπη: Οι διαδηλωτές ξέρουν πολύ καλά τι είναι αυτό που δεν ξέρουν. Δεν υποκρίνονται ότι έχουν άμεσες και εύκολες λύσεις. Αλλά το ένστικτό τους, τους λέει ότι δεν κάνουν λάθος – πως αυτοί που είναι στην εξουσία επίσης δεν ξέρουν ποια είναι η λύση. Στην Ευρώπη σήμερα, οι τυφλοί ηγεμονεύουν τους τυφλούς. 

Πηγή: Guardian (από tvxs)