Μια βόλτα στα καταστήματα των μεγάλων αλυσίδων που κυριαρχούν τα τελευταία χρόνια στην Ερμού στην Αθήνα ή στην Τσιμισκή στη Θεσσαλονίκη, είναι αποκαλυπτική. Οι τιμές τους είναι χαμηλότερες από αυτές στα μικρά μαγαζιά, η ποικιλία στα ρούχα τους τεράστια και η ούγια δε γράφει πια… «Πειραϊκή-Πατραϊκή», όπως στη διαφήμιση που θυμούνται οι μεγαλύτεροι, ούτε «Made in Italy», όπως επαίρονταν παλιά οι πωλήτριες στις σικ μπουτίκ. Τώρα τα περισσότερα ρούχα που πουλιούνται είναι φτιαγμένα στην Κίνα, το Μπαγκλαντές, το Βιετνάμ, την Ινδονησία ή τη Μαλαισία, ενίοτε υπάρχουν και κάποια ραμμένα στην Πορτογαλία ή την Τουρκία. Στα Zara, τα H&M, τα Berska και σε πολλά άλλα τέτοια μεγαθήρια, ίδια σε κάθε πόλη της Ευρώπης, τα «μοντελάκια» αλλάζουν κάθε δίμηνο. Τεράστιες παραγγελίες πλημμυρίζουν τις αλυσίδες του πλανήτη. Εκατομμύρια ράφτρες δουλεύουν 70 ώρες την εβδομάδα, για να παράγουν πιο φθηνά και πιο γρήγορα μπλουζάκια, φούστες, μπουφάν και παντελόνια…
Εκατό και πάνω τέτοιες ράφτρες κάηκαν ζωντανές το περασμένο Σάββατο σε ένα εργοστάσιο του Μπαγκλαντές. Η πυρκαγιά ξέσπασε από βραχυκύκλωμα, έξοδοι κινδύνου δεν υπήρχαν, κάθε εκατοστό χώρου ήταν εξαιρετικά πολύτιμο για να ξοδευτεί σε κάτι τόσο… πολυτελές όσο η ασφάλεια των εργαζομένων. Το συγκεκριμένο εργοστάσιο έραβε ρούχα κυρίως για τη γερμανική αλυσίδα C&A και για την αμερικανική Walmart, αλλά αυτό ήταν απλά… σύμπτωση. Θα μπορούσαν να έραβαν για οποιονδήποτε- και ο ιδιοκτήτης του είχε υπογράψει όπως οι περισσότεροι υπεργολάβοι στην Ασία ένα συμβόλαιο με τους πελάτες του, ότι τάχα θα ίσχυαν όλοι οι κανονισμοί του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας. Ότι θα υπήρχαν μέτρα ασφαλείας και υγιεινής, ότι δε θα δούλευαν παιδιά, ότι θα ίσχυε «οροφή» στις υπερωρίες. Οι ιδιοκτήτες υπογράφουν εν γνώσει τους ότι ποτέ δεν θα ελεγχθούν ή ότι οι όποιοι σπάνιοι έλεγχοι, θα γίνονται μετά από έγκαιρη προειδοποίηση, κι από προσωπικό επιρρεπές στο να κάνει τα στραβά μάτια. Κι αν η τραγωδία στο συγκεκριμένο εργοστάσιο έγινε γνωστή, διότι δύσκολα αγνοούνται 110 νεκροί μονομιάς, ακόμη κι αν πεθαίνουν στο μακρινό Μπαγκλαντές, οι αντίστοιχες λιγότερο «εντυπωσιακές» τραγωδίες με λιγότερα θύματα, είναι καθημερινές και δε φτάνουν ποτέ στα αυτιά των ανυποψίαστων καταναλωτών.
Για ένα δολάριο την ημέρα
Οι ράφτρες που κάηκαν στο Μπαγκλαντές δούλευαν για ένα δολάριο τη μέρα, χώρια οι υπερωρίες, που μπορεί μ’ αυτές το μεροκάματό τους να έφτανε στο 1,5 δολάριο! Δούλευαν στοιβαγμένες η μια πάνω στην άλλη και πάνω στις μηχανές, κακοσυντηρημένες και κακοφωτισμένες για να γίνεται η δουλειά τους ακόμη πιο δύσκολη- και το κόστος να παραμένει χαμηλό. Για κάθε μπλουζάκι που πουλιέται στην Αθήνα, στο Παρίσι ή στο Μόναχο 20 ευρώ, στα χέρια της ράφτρας φτάνουν 15 λεπτά, στις… ακριβές χώρες, όπως το Μπαγκλαντές. Πριν από μερικά χρόνια ένας Βέλγος εμπορικός αντιπρόσωπος έλεγε με περηφάνια στην «Α» ότι βοήθησε τους πελάτες του να μεταφέρουν την παραγωγή τους από το Μπαγκλαντές στην Κίνα, διότι εκεί το εργατικό κόστος ήταν ακόμη χαμηλότερο, ενώ με τη σειρά τους οι Κινέζοι μεταφέρουν το τελευταίο διάστημα τη δική τους παραγωγή στο Βιετνάμ, διότι είναι ακόμη πιο φθηνό από την Κίνα…
Τα McDonald’s για παράδειγμα είχαν αναθέσει από τις αρχές του αιώνα μας σε υπεργολάβο στην Κίνα να κατασκευάζει τα πλαστικά παιχνιδάκια που χαρίζουν μαζί με τα παιδικά μενού. Ο Κινέζος επιχειρηματίας το 2009 μετακόμισε στη βιομηχανική περιοχή του Ανόι. Το εργοστάσιο χτίστηκε σε χρόνο ρεκόρ, οι νεαρές εργάτριες εκπαιδεύτηκαν αμέσως και το μεροκάματό τους ήταν ακόμη χαμηλότερο από το αντίστοιχο των κοριτσιών στη Σεντζέν. «Σε δύο χρόνια θα κάνουμε απόσβεση της επένδυσης και μετά το κέρδος μας θα αυξηθεί σημαντικά», δήλωνε τότε στην «Α» ο εκπρόσωπος του επιχειρηματία.
Οι εργάτριες εννοείται ότι δεν μιλούσαν, ο ρυθμός παραγωγής πρέπει να τηρείται ευλαβικά, 20 παιχνιδάκια την ώρα, δέκα ώρες την ημέρα. Ακόμη και το διάλειμμα για την τουαλέτα ήταν αυστηρά ελεγχόμενο. Τουλάχιστον, οι εργάτριες στο τότε νεότευκτο εργοστάσιο είχαν μάσκες για να μην εισπνέουν τα χημικά και εξόδους ασφαλείας. Την περασμένη εβδομάδα οι συναδέλφισσές τους στο Μπαγκλαντές δεν είχαν αυτή την «πολυτέλεια»- και πλήρωσαν την απληστία του αφεντικού τους με τη ζωή τους.
Η ευθύνη των άλλων
Θεωρητικά είναι δουλειά του εργατικού κινήματος στο Μπαγκλαντές, στην Κίνα, στο Βιετνάμ, στη Μαλαισία, στην Ινδονησία να αγωνιστεί για να βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας, για να αυξήσει τα μηδαμινά μεροκάματα, που με το ζόρι φτάνουν για μια κούπα ρύζι. Και η αλήθεια είναι ότι οι εργατικές κινητοποιήσεις, οι πορείες, οι απεργίες παίρνουν και δίνουν σ’ αυτές τις χώρες, παρά τη βίαιη καταστολή- κι ας τις μαθαίνει σπάνια ο έξω κόσμος. Ωστόσο, τεράστιες ευθύνες για τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας σ’ αυτές τις χώρες έχουν οι «πελάτες», δηλαδή οι πολυεθνικοί όμιλοι που απαιτούν να παράγονται τα προϊόντα τους σε εξευτελιστικές τιμές, οι εμπορικές αλυσίδες που μπαίνουν στον παγκόσμιο ανταγωνισμό με όπλο τη φθήνια. Ο δύσκολος τρόπος να… «διαπαιδαγωγήσει» κανείς τις αλυσίδες είναι να ασκήσει τη δύναμή του ως καταναλωτής. Και ως μονάδα, αλλά κυρίως ως κίνημα. Το μαζικό μποϊκοτάζ προϊόντων, για παράδειγμα, που παράγονται υπό απάνθρωπες συνθήκες, έχει φέρει κάποιες φορές αποτέλεσμα. Είναι, όμως, πολύ δύσκολο για τον απλό καταναλωτή να καταλάβει ποιο προϊόν παράγεται υπό ποιες συνθήκες, αν και είναι μάλλον αυτονόητο ότι ένα μπλουζάκι των πέντε ευρώ έχει ραφτεί σχεδόν τσάμπα από κάποια εργάτρια στο Μπαγκλαντές ή στην Κίνα. Όπως είναι δύσκολο για τον καταναλωτή που μετά βίας τα βγάζει πέρα, να προσέχει να μην αγοράζει πολύ φθηνά.
Γι’ αυτό υποτίθεται ότι η διεθνής κοινότητα έχει συστήσει πολυεθνικούς θεσμούς ελέγχου, όπως για παράδειγμα τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO) που λειτουργεί στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Σύμφωνα με τον Νόρμπερτ Μπλουμ, έναν παλαίμαχο πολιτικό, πρώην υπουργό Εργασίας της Γερμανίας, που χρόνια τώρα οργώνει τις χώρες του φθηνού μεροκάματου κατ’ εντολήν του ΟΗΕ, η ILO ξοδεύει όλη την ενέργειά της σε διασκέψεις και συνέδρια, στην προετοιμασία διεθνών συνθηκών – π.χ. ενάντια στην παιδική εργασία – τις οποίες με περισσή υποκρισία υπογράφουν σχεδόν άπαντες, για να τις αγνοήσουν την επόμενη μέρα. Κι όσο πιο αρπακτικός γίνεται ο καπιταλισμός, τόσο σπανιότεροι γίνονται οι ούτως ή άλλως ελλείπεις έλεγχοι για το αν τηρούνται τα συμφωνηθέντα. Εννοείται πως ούτε η C&A ούτε η Walmart θα κληθούν ποτέ να λογοδοτήσουν για τις απανθρακωμένες ράφτρες του Μπαγκλαντές.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.