Μη μιλάς... μη ρωτάς... «διεσώθη» η Ελλάς

Και, ω του θαύματος, από εκεί που θα κατέβαζε ρολά η χώρα και συμφωνία εκταμίευσης της πέμπτης δόσης του δανείου προς την Ελλάδα και συμφωνία για τη χορήγηση δεύτερου πακέτου διάσωσης προς την Ελλάδα. Το αντάλλαγμα, βέβαια, για τη νέα διάσωση είναι τα σκληρά και επώδυνα (για τους πολλούς, πάντοτε) μέτρα εισοδηματικής και φορολογικής πολιτικής και οι άμεσες ιδιωτικοποιήσεις. Δεν ξέρω τι θα πει η κοινωνία, πάντως το ευρώ εκτινάχθηκε έναντι του δολαρίου και έτσι θα έχουμε ένα ισχυρό ευρώ στην τσέπη μας. Oντως, σαν ανέκδοτο ακούγεται, αλλά γλιτώσαμε τη χρεοκοπία, τουλάχιστον για τώρα.
Να, λοιπόν, ο φαύλος κύκλος: η Ελλάδα δανείστηκε πέρυσι για να σωθεί (και πιθανότατα εκείνη τη στιγμή δεν είχε άλλη λύση), και τώρα αντιλήφθηκαν όλοι -και οι εταίροι μας- τις μαύρες τρύπες και έσπευσαν το γρηγορότερο να μας δανείσουν ξανά. Εστω και αν δεν γίνουμε ποτέ Δανία του Νότου, δεν αποφύγαμε να γίνουμε μόνιμη Δανεία του Βορρά. Τι ξεπεσμός.
Φανταστείτε το μέγεθος της αποτυχίας όταν πρόκειται για επικίνδυνη κρίση του τραπεζικού μας συστήματος. Η ανάγκη για να αποφευχθεί η ολική έκρηξη των ελληνικών τραπεζών είναι, όντως, πολύ μεγαλύτερη. Το να αφεθεί ένα ευρωπαϊκό κράτος να βρεθεί σε κατάσταση στάσης πληρωμών του χρέους του θα έχει καταστροφικές συνέπειες ντόμινο επί των τραπεζών που διατηρούν κρατικούς ομολογιακούς τίτλους.
Εάν ένα ευρωπαϊκό κράτος χρεοκοπήσει ή εάν κάνει στάση πληρωμών στο δημόσιο χρέος του, τότε η Ευρώπη θα υποχρεωθεί να διασώσει τις τράπεζες που διατηρούν ομόλογα του κράτους αυτού με βαρύ κόστος. Ισως, αυτό να είναι το πείραμα και εμείς το πειραματόζωο.
Ενα από τα κρίσιμα προβλήματά τους είναι τα κρατικά χρέη και ο κίνδυνος χρεοκοπιών κρατών. Μέχρι πρόσφατα, ακόμη και αφού είχε ξεσπάσει το δημοσιονομικό σοκ της Ελλάδας, οι τράπεζες στον δυτικό κόσμο δεν ανησυχούσαν και τόσο γι’ αυτά τα θέματα, καθώς θεωρούνταν απόλυτα βέβαιο ότι η πιστοληπτική ικανότητα των χωρών της Ευρωζώνης και των ΗΠΑ ήταν απόλυτα ασφαλής.
Ο κίνδυνος χρεοκοπίας του ελληνικού κράτους και κήρυξης στάσης πληρωμών είναι υπαρκτός και αυτό γίνεται αντικείμενο κερδοσκοπίας. Μοιραίως, οι ελληνικές τράπεζες, που έχουν φορτωθεί με τα ελληνικά ομόλογα, θα επηρεαστούν. Στην πράξη, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, πλήρως εξαρτημένο από τη χρηματοδότησή του στην αγορά κεφαλαίων του ευρώ, παγιδεύτηκε από την κρίση του χρέους που έχει οδηγήσει την οικονομία στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Οι ελληνικές τραπεζικές μετοχές καταρρέουν συνεχώς τις τελευταίες εβδομάδες. Επειδή στα βιβλία τους έχει αυξηθεί η περιεκτικότητα σε «τοξικά» ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου. Επειδή οι ρυθμίσεις του ελληνικού Δημοσίου που παροτρύνουν την παύση πληρωμών ιδιωτών και μικρότερων επιχειρήσεων αυξάνουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Επειδή η φυγή των μεγάλων διεθνών μετόχων από τις ελληνικές τραπεζικές μετοχές είναι ραγδαία. Και επειδή ολοένα και περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν κλείσει τις γραμμές αναχρηματοδότησης γιατί φοβούνται την κατάπτωση των τιτλοποιημένων ελληνικών δανείων.
Υπό κανονικές συνθήκες, το ερώτημα πώς οι τράπεζες διαχειρίζονται το ρίσκο των εγγυήσεων που λαμβάνουν από τους άλλους χρηματοοικονομικούς ομίλους που συνεργάζονται, δεν ενδιαφέρει τους κοινούς θνητούς. Ομως δεν ζούμε σε κανονικές συνθήκες. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας τριετίας, οι υπεύθυνοι διαχείρισης του ρίσκου στις τράπεζες βρέθηκαν αντιμέτωποι με σοκαριστικές δυσκολίες, γεγονότα που κανείς δεν περίμενε ότι θα συμβούν.
«Υπαρκτό» κίνδυνο πτώχευσης ή στάσης πληρωμών θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα, προειδοποιούσαν οι έγκυρες ξένες πένες. Και αυτό αναδεικνύει την αποτυχία και των κεντρικών τραπεζιτών. Ο ρόλος τους -ο παραδοσιακός τους ρόλος- είναι του «τελευταίου δανειστή» (lender of last resort), και αυτός δεν επαρκεί. Τα τελευταία χρόνια, όμως, ανέλαβαν την ευθύνη να ελέγχουν τον πληθωρισμό και σε ορισμένες περιπτώσεις να προωθούν και την ανάπτυξη. Η αγορά φρόντιζε για τη ρευστότητα. Η προσφυγή του τραπεζικού συστήματος στην κεντρική τράπεζα ήταν κυρίως για τεχνικούς λόγους εξομάλυνσης των ροών κεφαλαίων.
Αλλά χωρίς να εξουσιοδοτηθούν από τους λαούς, παρά μόνο από τους κυβερνώντες, ανέλαβαν δυστυχώς να σώσουν το σύστημα. Από τι όμως; Η απάντηση είναι απλή: από τις δικές τους υπερβολές και αβλεψίες και από τη δική τους αμετροέπεια και λαιμαργία. Η ιστορία επαναλαμβάνεται με μονότονη συχνότητα.
Εύκολα ο κόσμος ξέχασε π. χ. τον υπερδανεισμό της Βραζιλίας στη δεκαετία του 1980 που κόντεψε να γκρεμίσει τον αμερικανικό τραπεζικό κολοσσό Citibank. Χρειάστηκε κρατική παρέμβαση σε επίπεδο κεντρικών τραπεζών και διεθνών οργανισμών (IMF και World Bank) για να σωθεί το τραπεζικό σύστημα. Και στην Ελλάδα ο γόρδιος δεσμός τραπεζών-ομολόγων-κράτους αναπόφευκτα έχει οδηγήσει σε δράμα για όλους, καθώς η κατάσταση έχει επιδεινωθεί δραματικά στο καταχρεωμένο ελληνικό κράτος.


http://www.kathimerini.gr/