Τι ζητά ο Σημίτης στο παζάρι της αναδιάρθρωσης;

«Η αναδιάρθρωση του χρέους θα απελευθερώσει δυνάμεις»  είπε ο κ. Κ. Σημίτης στη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα της Κυριακής» (17/4/2011). Ο πρώην πρωθυπουργός  υποστήριξε ότι η Ελλάδα οφείλει να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους το ταχύτερο δυνατόν,  σε συνεννόηση ασφαλώς με τους ευρωπαίους εταίρους  της, και τόνισε ότι «μια καλά προετοιμασμένη αναδιάρθρωση»  μπορεί να αποδειχθεί καταλυτική ώστε «τα  επόμενα 15-20 χρόνια να είναι μια περίοδος στην οποία  θα ξαναχτίσουμε με αισιοδοξία μια σταθερή οικονομία  και θα επανενταχθούμε στην ευρωπαϊκή εξέλιξη». Παραλλήλως, αντιτάχτηκε σε καλλιεργούμενες φήμες περί τραπεζικών κλυδωνισμών και επισήμανε με έμφαση ότι  «από την αναδιάρθρωση δεν κινδυνεύουν οι καταθέσεις». Εκτίμησε ότι ακόμη και αν η Ελλάδα υποστεί μια  20ετή δοκιμασία σκληρής λιτότητας για να αποφύγει την  αναδιάρθρωση, τίποτε δεν εγγυάται ότι θα επιτύχει την  αποπληρωμή του δημοσίου χρέους, αφού, όπως υπογραμμίζει,  «είναι επιπόλαιο να ελπίζουμε ότι τα επόμενα 20 χρόνια δεν θα προκύψουν οικονομικές αναταραχές, νομισματικές κρίσεις, ανατιμήσεις του  πετρελαίου» που θα έχουν ως αποτέλεσμα «να αναπαράγονται οι κρίσεις».

Σύμφωνα με τον κ. Σημίτη η αναδιάρθρωση τώρα από την Ελλάδα, θα αποτρέψει μια αναγκαστική και καταστροφική αναδιάρθρωση το 2013: « Η αναδιάρθρωση θεωρείται αναγκαία, ιδίως από οικονομολόγους και ερευνητικά κέντρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κύριο επιχείρημά τους είναι ότι η αποπληρωμή του ελληνικού χρέους προϋποθέτει επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας οι οποίες είναι αμφίβολο αν θα επιτευχθούν. Εξαρτάται, για παράδειγμα, από την πραγματοποίηση πλεονασμάτων από το Δημόσιο σε ύψος και σε διάρκεια που δεν έχουν επιτευχθεί έως τώρα σε άλλες χώρες της Ένωσης. Πιστεύουν λοιπόν ότι ή θα πρέπει να περικοπεί το χρέος ή να επιμηκυνθεί κατά πολύ ο χρόνος εξόφλησής του και να μειωθεί δραστικά το επιτόκιο. Αναδιάρθρωση μπορεί να επιβληθεί στη χώρα το 2013 από το Εurogroup. Αν ζητήσουμε τη βοήθεια του νέου μηχανισμού στήριξης και το χρέος μας κριθεί μη βιώσιμο, η αναδιάρθρωση θα αποτελέσει τότε όρο της χρηματοδότησής μας. Η αναδιάρθρωση μπορεί να έχει πολύ αρνητικές συνέπειες και δεν είναι σκόπιμη όταν η χώρα είναι απροετοίμαστη και σε αδυναμία να ελέγξει τις επιπτώσεις. Μια καλά προετοιμασμένη αναδιάρθρωση θα βελτιώσει ουσιαστικά τη θέση μας».

Αυτά λέει σήμερα ο κ. Σημίτης. Και αξίζει να σταθούμε γιατί ο αρχιτέκτονας της «ισχυρής Ελλάδας» που αποδείχτηκε φούσκα, δεν ήταν πάντα τόσο ένθερμος υποστηρικτής της αναδιάρθρωσης του χρέους. Όταν ήταν υπουργός οικονομικών της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου το 1985 είχε πάλι φουντώσει το ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους μέσα από διαπραγματεύσεις με τους δανειστές της χώρας. Πώς απαντούσε τότε ο κ. Σημίτης; «Η κυβέρνηση δεν πρόκειται να ζητήσει αναδιαπραγμάτευση του εξωτερικού δημόσιου χρέους της χώρας, γιατί η αναδιαπραγμάτευση θα ήταν άσκοπη ενέργεια, και αν το ζητούσαμε οι ξένες τράπεζες θα μας επέβαλαν κάποιους όρους και η χώρα θα εξετίθετο σ’ ορισμένες πιέσεις. Αντίθετα η καλύτερη λύση θα ήταν η αναχρηματοδότηση του χρέους, η σύναψη νέων δανείων για την εξυπηρέτηση των παλαιών.» (Τα Νέα, 27/11/1985)

Αξίζει να θυμηθούμε ότι το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας το 1984 ήταν μόλις το 49,4% του ΑΕΠ, ενώ το 1985 ανήλθε στο 58,3% του ΑΕΠ. Η εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους αντιστοιχούσε το 1984 στο 5,5% του ΑΕΠ, ενώ το 1985 στο 6,8% του ΑΕΠ. Το 80% του δημόσιου χρέους εκείνη της εποχή ήταν εσωτερικό δραχμικό και αποτελούνταν κατά κύριο λόγο από δανειακές συμβάσεις με τράπεζες. Με άλλα λόγια η χώρα είχε μεγάλη ελευθερία κινήσεων στην διαχείριση του χρέους. Τι έκανε λοιπόν αδύνατη την αναδιαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους τότε και την αναδιάρθρωσή του; Και πώς γίνεται σήμερα εγκλωβισμένοι στο ευρώ με ένα δημόσιο χρέος ολοκληρωτικά ελεγχόμενο από τις απρόσωπες αγορές κεφαλαίου και σε ύψος 2,5 φορές μεγαλύτερο απ’ ότι το 1985, να έρχεται πάλι ο κ. Σημίτης και να θεωρεί την αναδιάρθρωση και μάλιστα με πρωτοβουλία της ίδιας της Ελλάδας ως πιο πρόσφορη λύση; Ξέρει τι λέει ή απλά αρέσκεται να φλυαρεί για λόγους πολιτικής και οικονομικής σκοπιμότητας; Και τέλος πάντων πότε επιτέλους θα νιώσουν την ανάγκη οι αρχιτέκτονες της σημερινής χρεοκοπίας να απολογηθούν για ότι έλεγαν και κυρίως για ότι έπρατταν ως κυβερνώντες τόσα χρόνια;

Αλήθεια, αυτή η σύναψη νέων δανείων για την εξυπηρέτηση των παλαιών δεν αποτελεί την συνταγή της σημερινής χρεοκοπίας; Πώς είναι δυνατόν ένα κράτος που βρίσκεται σ’ έναν φαύλο κύκλο σύναψης διαρκώς νέων δανείων για να πληρώσει τα παλιότερα, να γλυτώσει την χρεοκοπία; Χρειάζεται πολύ σκέψη, ή ιδιαίτερη ευφυΐα για να καταλάβει κανείς ότι αυτή ακριβώς η συνταγή μας έχει φέρει στο σημερινό αδιέξοδο;

Αξίζει τον κόπο να σημειώσουμε ότι την ίδια εποχή ο ακαδημαϊκός Άγγελος Αγγελόπουλος σημείωνε στο Βήμα (15/9/1985): «Ανεξάρτητα από το ακριβές ύψος του εξωτερικού χρέους, εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ότι το χρέος αυξάνεται τελευταίως πολύ ταχύτερα από το εθνικό εισόδημα, ότι το προϊόν του χρησιμοποιείται, όπως είπαμε, κατά ένα μεγάλο μέρος, μέχρι 75% για την εξυπηρέτηση των παλαιότερων δανείων και το απομένον υπόλοιπο, ανεπαρκές άλλωστε, χρησιμοποιείται για καταναλωτικούς σκοπούς και όχι για παραγωγικές επενδύσεις…» Στο ίδιο μήκος κύματος λίγο νωρίτερα και ο πρώην διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Ξενοφών Ζολώτας, ο οποίος παρατηρούσε στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» (8/11/1984): «Κάθε νέα δανειακή επιβάρυνση με τις παρούσες συνθήκες θα αποτελέσει για το μέλλον περιοριστικό παράγοντα της καταναλώσεως και της αποταμιεύσεως και σοβαρό, ανασχετικό παράγοντα αναπτύξεως για την οικονομία.»

Όμως ο κ. Σημίτης τότε είχε τον δικό του χαβά: Συνάπτουμε νέα δάνεια για να πληρώσουμε τα παλιά. Κι αυτό γιατί ήξερε πολύ καλά το πόσο δεμένος ήταν ο ίδιος και η κυβέρνησή του με τις τράπεζες. Γι’ αυτό και προδίκαζε τότε ότι τυχόν αναδιαπραγμάτευση του χρέους θα οδηγούσε σε χειρότερους όρους και εκβιασμούς.

Σήμερα με το δημόσιο χρέος στα 150% του ΑΕΠ, με την εξυπηρέτηση του χρέους να υπερβαίνει το 35% του ΑΕΠ, χωρίς εθνικό νόμισμα και αιχμάλωτοι των διεθνών αγορών κεφαλαίου με πάνω από το 90% των νέων δανείων να πηγαίνουν στην πληρωμή παλιότερων δανείων, ο κ. Σημίτης έρχεται να μας προτείνει την αναδιαπραγμάτευση του χρέους και την αναδιάρθρωσή του! Πραγματικά, το θράσος του εν λόγω κυρίου δεν έχει όρια.

Ο πρώην πρωθυπουργός στοιχειοθετεί το ισχυρότερο επιχείρημα υπέρ της αναδιάρθρωσης έναντι των ευρωπαϊκών κέντρων που αντιδρούν στην  προοπτική αυτή όταν καταδεικνύει ότι η συσσώρευση  και η συνακόλουθη αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους  των περιφερειακών χωρών της Ένωσης δεν οφείλονται   μόνο στις λανθασμένες πολιτικές τους αλλά και «στις  ανισορροπίες που προκαλεί το χάσμα ανάπτυξης μεταξύ Βορρά και Νότου». Εκτιμά ότι για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες του χάσματος αυτού και να επιταχυνθεί η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση απαιτούνται «κοινοτική  αλληλεγγύη και διευκόλυνση των οφειλετριών χωρών».  Ταυτόχρονα ο κ. Σημίτης απαντά στις κατηγορίες που  διατύπωσε ο συγγραφέας και δημοσιογράφος κ. Μαρκ  Ρος στο «Βήμα της Κυριακής», σχετικά με το αν το swap  της Goldman Sachs βοήθησε την Ελλάδα να αποκρύψει  μέρος του χρέους της και έτσι να ενταχθεί στην ΟΝΕ. «Ο  Ρος παραποιεί χονδροειδώς τα γεγονότα» λέει ο πρώην πρωθυπουργός, εξηγεί με λεπτομέρειες την τότε συμφωνία και υπενθυμίζει ότι το 2001, έτος που έγινε το  swap, η Ελλάδα ήταν ήδη μέλος της ΟΝΕ.»

Αυτό όμως που δεν μας εξηγεί ο κ. Σημίτης είναι γιατί, αφού όλα καλώς έγιναν με το swap της Goldman Sachs, τότε μάθαμε γι’ αυτό μόλις τον Φεβρουάριο του 2010; Γιατί το συγκεκριμένο swap δεν δόθηκε στη δημοσιότητα όταν έγινε; Γιατί εξακολουθεί η κυβέρνηση να μην δίνει τη συγκεκριμένη σύμβαση στη δημοσιότητα; Γιατί δεν μας ξεκαθαρίζει ο κ. Σημίτης, η κυβέρνηση, ο κ. Τρισέ, ή όποιος δύναται, πόσες συμβάσεις swap έχουν γίνει και τι περιλαμβάνουν; Γιατί ο κ. Τρισέ αρνείται να δώσει τις συμβάσεις των ελληνικών swap στη δημοσιότητα επικαλούμενος ότι «θα κλονισθεί η εμπιστοσύνη του επενδυτικού κοινού στις αγορές»; Τι άλλο εκτός από μαφιόζικη πρακτική ομερτά υποδηλώνει αυτή η στάση;

Δημ. Καζάκης, οικονομολόγος-αναλυτής

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Crash, Μάιος, 2011