Τράπεζες-ζόμπι και… γκρεμισμένα ακίνητα

Με ανθρωπιστικό «περιτύλιγμα» και ατέλειωτη φλυαρία περί ανακούφισης δανειοληπτών «έντυσαν» τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας την αναμενόμενη (και από καιρό προαναγγελθείσα από το “B”) νέα εξάμηνη παράταση της αναστολής πλειστηριασμών ακινήτων για χρέη επιχειρήσεων και νοικοκυριών που δεν υπερβαίνουν τα 200.000 ευρώ. Στην πραγματικότητα, τα δύο υπουργεία απλώς καλύπτουν με την παράταση την… ανθρωπιστική ανάγκη προστασίας των τραπεζών από μια επιταχυνόμενη κατάρρευση της αγοράς ακινήτων.

Όσοι παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στο τραπεζικό σύστημα, θυμούνται καλά ότι η πρώτη αναστολή πλειστηριασμών (προσοχή: πλειστηριασμών, όχι κατασχέσεων, οι οποίες συνεχίζονται απρόσκοπτα…) αποφασίσθηκε το φθινόπωρο του 2008, αμέσως μετά το «σκάσιμο» της Lehman Brothers από τον τότε υπουργό Οικονομίας, Γ. Παπαθανασίου, ύστερα από υπόδειξη της Ένωσης Τραπεζών, η οποία δεν είχε βέβαια ανθρωπιστική αφετηρία, αλλά καθαρούς οικονομικούς υπολογισμούς: οι μαζικοί πλειστηριασμοί στην περίοδο της κρίσης που μόλις άρχιζε και στην Ελλάδα θα οδηγούσαν με μαθηματική βεβαιότητα σε… συντρίμμια τιμών των ακινήτων, με ολέθριες επιπτώσεις στους τραπεζικούς ισολογισμούς.

Δυο χρόνια αργότερα, οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν πλήρως τις ανησυχίες εκείνης της εποχής:

n  Ο δείκτης τιμών κατοικιών που καταρτίζει η Τράπεζα της Ελλάδος εμφανίζει σημάδια πρωτοφανούς εδώ και δεκαετίες καθίζησης, σε μια χώρα που ίσχυε από χρόνια το δόγμα «κανείς δεν έχασε αγοράζοντας ακίνητα».

n  Με έτος βάσης του γενικού δείκτη τιμών κατοικιών το 2007 (2007=100), το τρίτο τρίμηνο του 2008 καταγράφεται η ιστορική κορύφωση στο 102,2. Από τότε, δηλαδή από την εποχή που επιταχύνθηκε η παγκόσμια κρίση και άρχισε να επηρεάζει και την Ελλάδα, αρχίζει πτώση με όλο και ταχύτερους ρυθμούς.

n  Έτσι, στο τέλος του 2009 ο δείκτης πέφτει στο 97,7 και στο τέλος του γ’ τριμήνου του 2010 «γκρεμίζεται» στο 92,9. Έτσι, μπορεί κανείς να πει ότι η κρίση έχει «κοστίσει» μια μέση πτώση 9,3% στις τιμές των κατοικιών, ποσοστό που φαίνεται μεν χαμηλό, συγκριτικά με αντίστοιχες κάμψεις των τιμών σε δυτικές χώρες, αλλά δεν παύει να είναι εξαιρετικά υψηλό, για μια αγορά με τις ελληνικές ιδιαιτερότητες.

n  Μάλιστα, πρέπει να σημειωθεί ότι από τις δυνάμεις της βαρύτητας δεν έχουν ξεφύγει ούτε οι «νέες» κατοικίες (κατασκευής της τελευταίας πενταετίας), που καταγράφουν μια σωρευτική πτώση σχεδόν 8% από το τρίτο τρίμηνο του 2008, ενώ στο τρίτο τρίμηνο του 2010 ο ρυθμός πτώσης των τιμών τους σε ετήσια βάση ήταν μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο για τις παλιές κατοικίες (-5,2% έναντι -3,7%).

Όλα αυτά, σε μια αγορά όπου όλες οι επιμέρους δυνάμεις της προσφοράς θα έλεγε κανείς ότι «συνωμοτούν» για να αποτρέψουν μια ταχεία διόρθωση των τιμών, με την ελπίδα ότι, κλωτσώντας την μπάλα λίγο πιο μακριά ίσως να αποφύγουν τα χειρότερα: η Πολιτεία απαγορεύει τους πλειστηριασμούς για μικρά χρέη, οι κατασκευαστές που έχουν απούλητες πάνω από 100.000 κατοικίες προτιμούν να τις κρατούν στα βιβλία τους, παρά να τις πουλήσουν με μεγάλη έκπτωση, ενώ και οι ιδιοκτήτες παλαιών κατοικιών αποφεύγουν τις πωλήσεις, εκτός αν πρόκειται για σοβαρή ανάγκη.

Οι τραπεζίτες παρακολουθούν τις εξελίξεις στην αγορά κατοικίας με αγωνία. Καθώς το τραπεζικό σύστημα της χώρας θυμίζει όλο και περισσότερο «ζόμπι» (η πιστωτική επέκταση έχει «παγώσει», οι ανάγκες ρευστότητας καλύπτονται με τεράστια ποσά κρατικών εγγυήσεων και η κεφαλαιακή επάρκεια του συστήματος «τρίζει» επικίνδυνα), το τελευταίο που θα ήθελαν να συμβεί οι ελληνικές τράπεζες θα ήταν μια συντριβή των τιμών των κατοικιών.

Έτσι, οι τράπεζες προχωρούν μεν συνεχώς σε κατασχέσεις ακινήτων οφειλετών τους, αλλά «κρύβονται» πίσω από τη νομοθετική απαγόρευση των πλειστηριασμών, που οι ίδιες έχουν ζητήσει από τις πολιτικές ηγεσίες των αρμόδιων υπουργείων, για να αποφύγουν τη μαζική εκποίηση των κατασχεμένων κατοικιών, που θα αποτελούσε θρυαλλίδα σε μια άκρως «εύφλεκτη» αγορά.

Πόσο, όμως, μπορεί να συνεχισθεί αυτή η ελληνική ιδιαιτερότητα της απαγόρευσης πλειστηριασμών, για να προστατευθεί η αγορά ακινήτων; Πόσο ακόμη θα σωρεύονται ολόκληρες… πόλεις στα χαρτοφυλάκια κατασχεμένων ακινήτων των τραπεζών, χωρίς να ρευστοποιούνται; Πιθανότατα η απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι, ότι η Πολιτεία θα συνεχίσει να προστατεύει την αγορά ακινήτων και, κατ’ επέκταση, τις τράπεζες με συνεχείς ανανεώσεις της απαγόρευσης πλειστηριασμών, όσο θα διαρκεί η ύφεση, δηλαδή πιθανότατα μέχρι και το τέλος του 2011.

Τι θα σήμαινε, όμως, για τις τράπεζες το «γκρέμισμα» τιμών στην αγορά ακινήτων; Δύο αρμόδια στελέχη της ΤτΕ (Γ. Συμιγιάννης και Γ. Χονδρογιάννης) σε παλαιότερη ειδική μελέτη τους έχουν περιγράψει αρκετά εύστοχα τη συσχέτιση τιμών ακινήτων και τραπεζικών ισολογισμών: «μια απροσδόκητη πτώση των τιμών των ακινήτων μπορεί να οδηγήσει σε κρίση το χρηματοπιστωτικό τομέα, με σοβαρές επιπτώσεις στις γενικές οικονομικές συνθήκες και τον πραγματικό τομέα της οικονομίας, όπως άλλωστε δείχνει η εμπειρία από την πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση», τόνιζαν οι δύο οικονομολόγοι της ΤτΕ . Ευχή όλων είναι οι διαπιστώσεις εκείνης της ανάλυσης να μη γίνουν σύντομα τραγικά επίκαιρες…

http://www.banksnews.gr