Αγωγοί φυσικού αερίου: η ρωσική επιδρομή στον ευρωπαϊκό νότο

 

 Σύμφωνα με ένα σημαντικό άρθρο της έγκυρης Monde Diplomatique, η Ρωσία εδώ και δύο χρόνια… έχει ξεκινήσει βήμα βήμα την κάθοδό της προς τη Μεσόγειο, μέσω της συνεργασίας της για τους αγωγούς φυσικού αερίου και την μεταφορά πετρελαίου με την Τουρκία, ενώ παράλληλα κλείνει σιγά-σιγά τις κάνουλες του ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου προς την Ευρώπη. Παρά τις προσπάθειες του προέδρου της Κομισιόν Μανουέλ Μπαρόζο με την επίσκεψή του στο Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν πριν από λίγες ημέρες, το μεγάλο πρότζεκτ «Nabucco» κινδυνεύει να μην εξυπηρετεί σε τίποτα.
Δύο ειδήσεις οι οποίες δημοσιεύτηκαν το Δεκέμβριο του 2010 και πέρασαν απαρατήρητες τείνουν να αλλάξουν ριζικά την ευρωπαϊκή γεωγραφία της τροφοδοσίας σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο.

Κατά πρώτον η συμφωνία για την ενίσχυση του πετρελαιαγωγού Κασπίας-Νοβοροσίσκ που τελικά υπογράφηκε ανάμεσα στη Μόσχα και στην CaspianPipelineConsortium (CPC). Kατά δεύτερον. το πρωτόκολλο που υπογράφηκε ανάμεσα στη Ρωσία και την Τουρκία και προβλέπει την κατασκευή ενός πετρελαιαγωγού από τη Σαμψούντα έως το Κεϊχάν, μέσω μιας ρωσοϊταλοτουρκικής κοινοπραξίας. Η CPC μεταφέρει το πετρέλαιο από το Καζακστάν έως τη Μαύρη Θάλασσα.

Η Μόσχα, η οποία σε καμία περίπτωση δε θέλει να βλέπει το έδαφος του Καζακστάν να το διαχειρίζονται ξένες εταιρίες, επιβράδυνε αν όχι πάγωσε, την ενίσχυση του CPC στα τελευταία πέντε χρόνια, όπως ακριβώς το είχαν κάνει την εποχή που καθυστερούσαν την πρώτη φάση της κατασκευής αυτού το πετρελαιαγωγού.

Η τιμή της μεταφοράς ήταν έτσι κι αλλιώς υπερβολική. Εξάλλου ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης Ιγκόρ Σέκιν και οι διευθυντές της Transneft έτειναν χείρα βοηθείας στην πετρελαϊκή εταιρία Chevron που είναι ο βασικός εκμεταλλευτής του Tenguiz, υποσχόμενοι να μεταφέρουν το πετρέλαιό της μέσω του θαλάσσιου δρόμου Νοβοροσίσκ-Μπουργκάς προς τις βουλγαρικές ακτές, όπου ένας πετρελαιαγωγός θα το οδηγούσε στα λιμάνια του Αιγαίου.

Όμως το 2010, ο νέος πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ, ο οποίος εξελέγη τον Ιούνιο του 2009, προτίμησε να ματαιώσει αυτή τη μεγάλη επένδυση με την αιτιολογία ότι εγκυμονούσε κινδύνους για τις υπέροχες ακτές του βουλγαρικού νότου και θα έθετε σε κίνδυνο την τουριστική δραστηριότητα, η οποία τα τελευταία χρόνια σημειώνει άνοδο και είναι πιο σημαντική για τη γείτονα χώρα από τα ετήσια 36.000.000 ευρώ που αποφέρει η μεταφορά των υδρογονανθράκων.

Όμως υπάρχει μια εναλλακτική λύση πολύ πιο απλή. Τα τάνκερ τα οποία φορτώνουν στο Νοβοροσίσκ μπορούν να φτάσουν στο Αιγαίο Πέλαγος μέσω των τουρκικών πορθμών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων. Η Άγκυρα όμως είχε θέσει ένα όριο στις επιτρεπόμενες μεταφορές για να μην «προσβάλουν» τα όμορφα στενά της Κωνσταντινούπολης και επέβαλε μια απόσταση ασφαλείας οδηγώντας την κατάσταση στο να υπάρχει μια ατέλειωτη ουρά πλοίων για να προσεγγίσουν τον πορθμό. Οι Ρώσοι διαπραγματευτές έδειξαν την ενόχλησή τους καταγγέλλοντας αυτές τις απαγορεύσεις και κατηγόρησαν την Τουρκία ότι παραβιάζει τη συνθήκη του Μοντρέ η οποία εξασφάλιζε την ελεύθερη διέλευση.

Όμως η εντατικοποίηση της κίνησης των τάνκερ στο συγκεκριμένο πορθμό, που είναι ένας από τους πιο πολυσύχναστους του κόσμου, παρέμενε ένα ρίσκο για τις τουρκικές αρχές που σε καμία περίπτωση δεν ήθελαν να πάρουν. Το 2009 ο Πούτιν και ο Ερντογάν υπέγραψαν μία σημαντική συμφωνία που επέτρεπε τελικά στην Gazprom να χρησιμοποιήσει το εσωτερικό της Τουρκίας για να περάσει ο αγωγός φυσικού αερίου «Southstream» και να αποφύγει έτσι την ουκρανική επικράτεια. Για αντάλλαγμα ο Πούτιν δέχτηκε την πρόταση της Άγκυρας να μεταφέρει το ρωσικό πετρέλαιο από τον αγωγό Σαμψούντας-Κεϊχάν του οποίου η δυνατότητα πρέπει να κυμαίνεται γύρω στα 75.000.000 βαρέλια το χρόνο με σκοπό να αδειάζει στη Μεσόγειο και να αποφύγει έτσι την αύξηση της κίνησης από τη ναυτική οδό των τουρκικών πορθμών.

Αυτός ο πετρελαιαγωγός θα είναι η δεύτερη μεγάλη επένδυση που θα διασχίζει την τουρκική επικράτεια μετά τον αγωγό BakuTbilissiCeyhan, του οποίου η δυνατότητα φτάνει περίπου τα 50.000.000 βαρέλια το χρόνο. Οι πιο κυνικοί παρατηρητές προσπάθησαν να καταδείξουν ότι ο φυσικός αγωγός αερίου Southstreamήταν μία ρώσικη εφεύρεση και ένας ρώσικος ελιγμός για να αντισταθμίσουν το στοιχειωμένο πρότζεκτ «Nabuco» (τον οποίο φωνάζουν και αγωγό χωρίς αέριο). Αυτές οι νέες ρωσοτουρκικές συμφωνίες αποδυναμώνουν σημαντικά την θέση της ευρωπαϊκής ένωσης και της Ουκρανίας, της οποίας ο νέος φιλορώσος πρόεδρος Βίκτορ Ιανούκοβιτς δεν εκτίμησε αυτή την εχθρική στάση της Ρωσίας.

Είναι αλήθεια ότι παρά την προσέγγιση Ουκρανίας-Ρωσίας μετά τις εκλογές του 2010, το Κίεβο από την πλευρά του φρέναρε τη δημιουργία μίας συμμαχίας ανάμεσα στην Ukrneftegaz και την Gazprom. Οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες δεν είναι τόσο ειδυλλιακές όσο φαίνονται. Και παρά τις διαβεβαιώσεις που δόθηκαν από το Κίεβο για την ασφαλή ροή, η Gazprom και η ρώσικη κυβέρνηση συνεχίζουν να υπογράφουν συμφωνίες με τις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης εκμεταλλευόμενοι και ενισχύοντας τον αγωγό φυσικού αερίου Southstream.

Από εδώ και στο εξής φαίνεται ότι το Κρεμλίνο εγκατέλειψε το σχέδιο Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη υπέρ του Σαμψούντα-Κεϊχάν. Αυτές οι νέες εξελίξεις αποτελούν μια ρώσικη προειδοποίηση προς την Ευρώπη, καλώντας την από εδώ και στο εξής να μην πιστεύει ότι ο Southstream είναι μια μεγάλη μπλόφα αλλά ένα πραγματικό σχέδιο, το οποίο μπορεί να βρει επενδυτές ικανούς να βάλουν στο τραπέζι 20.000.000 δολάρια.
 

Πηγή:Monde Diplomatique -ΕΠΙΚΑΙΡΑ