Το παρασκήνιο της δεύτερης ευρωπαϊκής χρηματοπιστωτικής κρίσης

Η Ιρλανδία, που ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που πέρασε σε οικονομική ύφεση το 2008, έγινε το επίκεντρο της δεύτερης ευρωπαϊκής χρηματοπιστωτικής κρίσης με το αποκορύφωμα της να λαμβάνει χώρα την Πέμπτη, όταν το επιτόκιο του 10ετούς ιρλανδικού ομολόγου απογειώθηκε στο 8,92%, ρεκόρ τουλάχιστον 16 ετών, παρασύροντας σε ανοδικό ρεκόρ και το αντίστοιχο επιτόκιο της Πορτογαλίας και της Ιταλίας και οδηγώντας αυτό της Ελλάδας πάνω από το 11,60%.

Αφορμή για το ξέσπασμα τη νέας κρίσης ήταν η δήλωση της Καγκελαρίου της Γερμανίας ότι θα έπρεπε και οι δανειστές να επωμιστούν το κόστος μίας ενδεχόμενης πτώχευσης ενός ευρωπαϊκού κράτους και όχι μόνο οι φορολογούμενοι. Η συγκεκριμένη δήλωση ακούγεται καθʼ όλα λογική αλλά είναι εκ διαμέτρου αντίθετη με τη μέχρι τώρα πολιτική που ακολούθησε η κυρία Μέρκελ και το μόνο βέβαιο που θα μπορούσε να προκύψει από αυτήν ήταν μία εκτίναξη των επιπέδων χρηματιστηριακής αστάθειας, όπως και έγινε.

Ένα από τα βασικότερα σενάρια πίσω από τη δήλωση της κυρίας Μέρκελ, η οποία βρήκε την υποστήριξη και της Γαλλίδας Υπουργού Οικονομικών, θέλει τη Γερμανία και τη Γαλλία να θεωρούν σχεδόν δεδομένη την αποτυχία του δημοσιονομικού προγράμματος που προσπαθεί να υιοθετήσει η Ιρλανδία και να επιθυμούν την όσο δυνατόν ταχύτερη προσφυγή της στον μηχανισμό ευρωπαϊκής στήριξης με τη συνεργασία του ΔΝΤ ώστε από τη μία να είναι το δεύτερο που θα αναλάβει την οικονομική εποπτεία και τον οικονομικό έλεγχο της χώρας για να εξασφαλίσει την υλοποίηση ενός πολυετούς προγράμματος λιτότητας και δημοσιονομικής πειθαρχίας και από την άλλη να εξασφαλιστεί ότι δε θα χρειαστεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να συνεχίσει να αγοράζει Ιρλανδικά ομόλογα ενεργοποιώντας ένα δεύτερο πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων.

Ήδη, η ΕΚΤ είναι ο μεγαλύτερος κάτοχος ιρλανδικού χρέους έχοντας αγοράσει ιρλανδικά κρατικά ομόλογα ύψους 15 με 18 δις ευρώ (στοιχεία: bloomberg), με τις τράπεζες της ευρωζώνης να κατέχουν ομόλογα ύψους 10 δις ευρώ, όσο και οι ιρλανδικές τράπεζες και με διάφορους διεθνείς επενδυτές να κατέχουν ομόλογα συνολικού ύψους 40 δις ευρώ.

Η χώρα, που ήταν από τις πιο φτωχές στην Ευρώπη όταν εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 1973, εκμεταλλεύτηκε τη χρυσή δεκαετία του ʽ90 και μπόρεσε να αναπτυχθεί σημαντικά μειώνοντας τα ποσοστά ανεργίας στο 3,9% από 16% στη διάρκεια της δεκαετίας του 80ʼ, ενώ μέχρι το 2006 αναπτύσσονταν με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 7%, τον υψηλότερο μεταξύ των κρατών που υιοθέτησαν το ευρώ. Η κρίση του 2007 οδήγησε στο κλείσιμο της στρόφιγγας των δανείων και η αγορά κατοικίας της χώρας κατέρρευσε με τις τιμές να καταγράφουν πτώση 36% έκτοτε, το ΑΕΠ να μειώνεται κατά 17% και την ανεργία να αυξάνεται στο 13,6%.

Η κυβέρνηση προχώρησε στην κρατικοποίηση της Anglo Irish Bank τον Ιανουάριο του 2009, αγόρασε το 36% της Bank of Ireland ενώ ετοιμάζεται να αγοράσει το μεγαλύτερο ποσοστό της Allied Irish Banks. Η Standard & Poorʼs και η Fitch προχώρησαν σε υποβάθμιση των κρατικών ομολόγων της Ιρλανδίας από τον Αύγουστο ενώ η Moodyʼs ανακοίνωσε στις 5 Οκτωβρίου ότι ήταν πιθανό να προχωρήσει σε υποβάθμιση της Aa2 βαθμολογίας της για τη χώρα.

Ο Υπουργός Οικονομικών της Ιρλανδίας είπε το Σεπτέμβριο ότι το κόστος διάσωσης του τραπεζικού συστήματος της χώρας μπορεί να έφτανε στο 33% του ΑΕΠ της και η Ιρλανδία τώρα προετοιμάζεται να περικόψει τον κρατικό προϋπολογισμό της κατά 6 δις ευρώ το 2011 και κατά 9 δις ευρώ μέσα στα επόμενα χρόνια για μειώσει το έλλειμμα της στο 3% από 12% το 2010. Το έλλειμμα όμως θα αυξηθεί στο 32% αν συμπεριληφθεί το κόστος διάσωσης του τραπεζικού κλάδου αυτό σε συνδυασμό με χαμηλή ανάπτυξη απειλεί να οδηγήσει τη χώρα σε αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους της, κάτι το οποίο θεωρούν ως δεδομένο το 51% των επενδυτών που έλαβαν μέρος σε δημοσκόπηση του Bloomberg η οποία έλαβε χώρα στις 8 Νοεμβρίου.

Από το 2008 και μέχρι σήμερα η Ιρλανδία έχει μειώσει τα κρατικά της έξοδα κατά 14,5 δις ευρώ αλλά μέσα στο 2011 θα χρειαστεί δανεικά κεφάλαια ύψους 23,5 δις ευρώ και με τα επιτόκια στα τρέχοντα επίπεδα θα είναι αδύνατο να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της από τις αγορές. Αν και η χώρα θεωρείται ασφαλής μέχρι τον Ιούνιο του 2011 καθώς έχει την κεφαλαιακή αυτάρκεια για να καλύψει τις ανάγκες της ως τότε,  αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα για την Γερμανία, τη Γαλλία και την ΕΚΤ και η πίεση για την προσφυγή της στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης δεν αναμένεται να υποχωρήσει.

Την Παρασκευή, το θέμα της Ιρλανδίας πρωταγωνίστησε στη συνάντηση των G20 και χρειάστηκε η επιβεβαίωση της κυρίας Μέρκελ ότι οι δανειστές δε θα συμμετέχουν στο κόστος μίας διάσωσης της χώρας προκειμένου τα επιτόκια του 10ετούς ομολόγου τους να πέσουν για πρώτη φορά μετά από 13 ανοδικές συνεδριάσεις βοηθώντας στην πτώση των αντίστοιχων επιτοκίων των υπόλοιπων κρατών της ευρωπαϊκής περιφέρειας, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού.

Πάνος Παναγιώτου

χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής

διευθυντής GSTA/ΕΚΤΑ