Επισημοποίηση των σχέσεων με την ΕΕ επιθυμεί η Ρωσία

Της Judy Dempsey
The New York Times 


Βερολίνο – Λίγο πριν από την συνάντηση κορυφής στην Ντουβίλ της Γαλλίας μεταξύ των ηγετών της Γερμανίας, της Ρωσίας και της Γαλλίας, η Μόσχα ζήτησε την τακτική συμμετοχή της στην επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αρμόδιας για τον καθορισμό της εξωτερικής πολιτικής των 27.

«Επιθυμούμε όπως η Ρωσία και η ΕΕ να είναι σε θέση να λαμβάνουν αποφάσεις από κοινού» δήλωσε ο Βλαδιμίρ Τσιζόφ, πρεσβευτής της Μόσχας στην ΕΕ. στην International Herald Tribune. «Δεν αναμένω ότι θα παρευρισκόμαστε σε κάθε συνεδρία της επιτροπής, ωστόσο θα πρέπει να εξευρεθεί ένας μηχανισμός που θα μας επιτρέπει να κάνουμε από κοινού βήματα.» 

Τέτοιες ρυθμίσεις θα σηματοδοτήσουν μία θεμελιώδη αλλαγή στις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας που δεν προχωρούν λόγω των διαφωνιών μεταξύ των 27 ως προς την μορφή που θα πρέπει να προσλάβουν. Οι ρυθμίσεις ενδέχεται επίσης να είναι τέτοιες ώστε να ανταποκρίνονται στο αίτημα της Ρωσίας για μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας, κίνηση που αποσκοπεί στην διεκδίκηση περισσότερων δικαιωμάτων σε σχέση με την επίλυση ζητημάτων στρατηγικής φύσης στην Ευρώπη.

Με βάση όλες τις ενδείξεις η Γερμανία είναι έτοιμη να προχωρήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Όταν τον Ιούνιο η Καγκελάριος Μέρκελ συναντήθηκε με τον Ρώσο πρόεδρο Ντμίτρι Μεντέβνεφ, οι δύο ηγέτες εισηγήθηκαν την δημιουργία μίας νέας οντότητας με την ονομασία «Επιτροπή ΕΕ-Ρωσίας για την Πολιτική και την Ασφάλεια.» Η νέα επιτροπή θα αποτελείται από τους υπουργούς εξωτερικών της Ρωσίας και των κρατών-μελών της Ένωσης, και με την συμμετοχή της Κάθριν Άστον, επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ.


Ανησυχία από κράτη-μέλη
Η πρόταση, η οποία με βάση τον κ. Τσιζόφ αποτελούσε εισήγηση της κ. Μέρκελ, προκάλεσε τριγμούς ανάμεσα στα υπόλοιπα μέλη της Ένωσης. Σύμφωνα με την Σούζα Στιούαρτ, Ρωσσίδα αναλύτρια στο Γερμανικό ινστιτούτο για διεθνή ζητήματα και ζητήματα ασφάλειας, «μέχρι πρόσφατα η Γερμανική κυβέρνηση επικεντρωνόταν στην οικονομική σχέση με την Ρωσία και ακολουθούσε μία πιο πραγματιστική πολιτική, σε αντίθεση με τους Γερμανούς Σοσιαλδημοκράτες που επιθυμούν την ενσωμάτωση σε αυτή την διαδικασία της ιδεολογικής πτυχής. Η επικέντρωση σε θέματα ασφάλειας σαφώς και εξέπληξε αρκετούς από τους εταίρους της Γερμανίας!»

Αναλυτές εκτιμούν ότι η κ. Μέρκελ έχει συνειδητοποιήσει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται να εγκαθιδρύσει μία σχέση σε θέματα ασφάλειας με την Ρωσία, για τον λόγο ότι η ενδυνάμωση του ρόλου του Συμβουλίου Ρωσίας-ΝΑΤΟ έχει περιέλθει σε τέλμα. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με διπλωμάτες, η κ. Μέρκελ έχει εγκαθιδρύσει μία στενή σχέση με τον κ. Μεντβέτεφ, σε αντίθεση με την σχέση που διατηρούσε με τον προκάτοχο του Βλαδιμίρ Πούτιν.

Κλειδί, η Υπερδνιστερία
Εκείνο ωστόσο που αναμένεται από την Ρωσία, πριν αποκτήσει πρόσβαση σε Ευρωπαϊκούς θεσμούς, είναι όπως προβεί σε μία σειρά από ανταλλάγματα.
Ήδη η κ. Μέρκελ κατέστησε σαφές ότι η Γερμανία ζητά από την Ρωσία να βοηθήσει ώστε να επιλυθεί η συνεχιζόμενη διαμάχη στην Υπερδνιστερία, πηγή αστάθειας για τα νότιο-ανατολικά σύνορα της Ευρώπης.

Η Υπερδνιστερία, που αποτελεί έδαφος της Μολδαβίας, γειτνιάζει με την Ρουμανία και κυβερνάται από φιλορωσικό εθνικιστικό κίνημα που επιδιώκει την ανεξαρτησία της. Στην περιοχή βρίσκονται αναπτυγμένοι περίπου 1.110 Ρώσοι στρατιώτες «για λόγους ασφάλειας» όπως υποστήριξε ο κ. Τσιζόφ. Την ίδια στιγμή παραδέχθηκε ότι η Υπερδνιστερία «τυγχάνει αντιμετώπισης ως πιλοτικό πρόγραμμα» στο πλαίσιο της προσπάθειας για καλύτερες σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση.


Διττή η στρατηγική της Γερμανίας
Όπως επισήμανε η κ. Στιούαρτ «προωθούνται δύο ζητήματα. Αφενός η Γερμανία εμφανίζεται έτοιμη να προωθήσει τον διάλογο επί των προτάσεων Μετβέντεφ για την ασφάλεια σε επίπεδο πλέον Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά αφετέρου επιθυμεί όπως πριν η Ρωσία προβεί σε κάποια χειρονομία για την Υπερδνιστερία. Αν σε αυτό το ζήτημα επιτευχθεί κάποια πρόοδος, αυτό θα στείλει το μήνυμα στην ΕΕ. ότι η Ρωσία θα μπορούσε να δράσει ώστε η διαμάχη να τερματιστεί.»

Η δυναμική μίας σχέσης Ρωσίας-Ευρωπαϊκής Ένωσης συζητήθηκε σε έκταση στην σύνοδο κορυφής την Δευτέρα και την Τρίτη στην πόλη Ντουβίλ από τους τρεις ηγέτες. Μέρκελ και Σαρκοζί εξέφρασαν υποστήριξη στις προσπάθειες της Μόσχας για στενότερες σχέσεις με την ΕΕ και ενεργότερη εμπλοκή της Ρωσίας στις δομές ΝΑΤΟ.

Την ίδια στιγμή ωστόσο αναλυτές σε ζητήματα ασφάλειας τόνισαν ότι το κλειδί για καλύτερες σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας βρίσκεται στη Γερμανία, τον στενότερο πολιτικό και οικονομικό εταίρο της Μόσχας στους κόλπους της Ένωσης.

Η σύνοδος κορυφής είναι η πρώτη μετά την ανάληψη της εξουσίας της κ. Μέρκελ το 2005. Ο Αλεξάντερ Ραρ, ειδικός σε Ρωσικά ζητήματα στο Γερμανικό συμβούλιο για εξωτερικές σχέσεις, επισήμανε ότι «η κ. Μέρκελ είχε προχωρήσει στην αναστολή τέτοιων συναντήσεων λόγω της αντιμετώπισης που ετύγχανε.» Αντίθετα ο πρώην Καγκελάριος κ. Σρέντερ είχε συχνές συναντήσεις με τον πρώην Γάλλο πρόεδρο Ζακ Σιηράκ και τον Βλαδιμίρ Πούτιν.

Οι συναντήσεις αυτές πραγματοποιούνταν χωρίς την εκ των προτέρων διαβούλευση με άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ. και επικρίθηκαν έντονα από αρκετές Ανατολικό-ευρωπαικές χώρες, ειδικά την Πολωνία και τα κράτη της Βαλτικής. Ο φόβος τους εδραζόταν στο ότι η ασφάλεια τους θα υπονομευόταν αν η Γαλλία, η Γερμανία και η Ρωσία προχωρούσαν σε αναβίωση της πολιτικής των σφαιρών επιρροής στην Ευρώπη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση των σχέσεων Πολωνίας-Γερμανίας.

Ωστόσο μετά την εκλογή της κ. Μέρκελ, οι σχέσεις βελτιώθηκαν σημαντικά, ενώ αξιοσημείωτο ήταν και η αποκατάσταση των σχέσεων Πολωνίας-Ρωσίας Αυτό εξηγεί και το ότι η Πολωνία δεν ενοχλήθηκε από την τριμερή σύνοδο κορυφής στην Γαλλική πόλη Ντουβίλ.

Στο πλαίσιο της τριμερούς συνόδου ανακοινώθηκε επίσης ότι ο κ. Μεντβέντεφ θα παραστεί στην επόμενη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ που θα γίνει στις 19-20 Νοεμβρίου στη Λισσαβώνα.