Η ανάκαμψη χρειάζεται τον Αμερικανό καταναλωτή

The New York Times

Κάθε φορά που οι ΗΠΑ υποκύπτουν στην ύφεση, οι διορατικοί σπεύδουν να εντοπίσουν ενδείξεις λιτότητας, να εκθειάσουν την εκ νέου ανακάλυψη της αποταμίευσης και να ανακαλύψουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι Αμερικανοί επιτέλους κόβουν την κακή συνήθεια του χρέους. Ανοίγουμε βιβλία ιστορίας για να βρούμε την εμμονή της προεπαναστατικής Αμερικής κατά του χρέους και να συγκεντρώσουμε ρητά για να τα χρησιμοποιήσουμε ως πυρομαχικά. Εχω ζήσει δύο φορές αυτή την άσκηση: στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και το 2001, μετά το σκάσιμο της φούσκας της υψηλής τεχνολογίας. Και τώρα ξανά.
Από τον Σεπτέμβριο του 2008, όταν έσκασε η φούσκα του χρέους ολόκληρης της οικονομίας, οι Αμερικανοί -μας λένε- ανακάλυψαν ξανά τον φιλάργυρο μέσα τους. Ο δείκτης αποταμίευσης, που υποχώρησε σε αρνητικά επίπεδα το 2005, στο αποκορύφωμα της αναπτυξιακής έκρηξης, επανήλθε δριμύτερος. Καθ’ όλο το 2009 και ώς σήμερα οι Αμερικανοί αποταμιεύουν το 5 - 7% του διαθέσιμου εισοδήματός τους. Σπουδαία ιστορία - αν την πιστέψουμε.
Στην πραγματικότητα, μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, τον Σεπτέμβριο του 2008, το συνολικό χρέος του έθνους συνέχισε να αυξάνεται και κάποιοι δείκτες καταναλωτικού χρέους έχουν αρχίσει να ανεβαίνουν εκ νέου. Επίσης, στοιχεία δείχνουν ότι η πτώση του προσωπικού χρέους δεν οφείλεται τόσο στο γεγονός ότι οι Αμερικανοί εγκαταλείπουν τις πιστωτικές κάρτες όσο στο ότι οι εταιρείες έκδοσης των καρτών εγκαταλείπουν τους Αμερικανούς.
Κάτι αντίστοιχο μπορεί να συμβαίνει στην πολύ μεγαλύτερη αγορά στεγαστικών δανείων. Τα τελευταία μειώνονται επί εννέα συναπτά τρίμηνα: από 10,5 τρισ. δολάρια το πρώτο τρίμηνο του 2008 στα 10,1 τρισ. το δεύτερο του 2010. Οποιος, ωστόσο, εργάζεται στον κλάδο γνωρίζει ότι η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στην παραγραφή πολλών δανείων τα οποία είχαν χορηγηθεί αλόγιστα στη διάρκεια της ακμής.
Στο μεταξύ, όσο ανακάμπτει με αργούς ρυθμούς η οικονομία, εμφανίζονται ενδείξεις ότι οι Αμερικανοί ανακαλύπτουν ξανά τρόπους να δαπανούν. Οι συνολικές καταναλωτικές πιστώσεις, συμπεριλαμβανομένων των δανείων για αγορά αυτοκινήτου, έχουν σταθεροποιηθεί και αυξήθηκαν τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, για να φθάσουν τώρα στα επίπεδα του δεύτερου τριμήνου του 2009.
Εν ολίγοις, το κλίμα μοιάζει πολύ με εκείνο του Σεπτεμβρίου του 2006. Αυτό, πιστέψτε το, είναι καλό. Η οικονομική επέκταση που ξεκίνησε ασθμαίνοντας τον Ιούνιο του 2009 πυροδοτήθηκε αρχικά από τα κυβερνητικά μέτρα στήριξης και το επιχειρηματικό κλίμα. Για να ωριμάσει όμως αυτή η ανάκαμψη, να διευρυνθεί και να διατηρηθεί, η μεγαλύτερη οικονομική δύναμη που γνωρίζει η ανθρωπότητα, ο Αμερικανός καταναλωτής, θα πρέπει να μπει και πάλι στο παιχνίδι.
Σε μια οικονομία όπου οι καταναλωτές ευθύνονται για το 70% της δραστηριότητας, οι πιστώσεις είναι ζωτικό και εκ των ων ουκ άνευ «καύσιμο». Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς έγραψε για το παράδοξο της αποταμίευσης: αν όλοι κάνουν οικονομία, τότε όλοι γίνονται φτωχότεροι, γιατί μειώνεται η ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες. Ιδού και άλλο ένα παράδοξο: η ύπαρξη καταναλωτικού χρέους μπορεί να συνιστά ηθική έκπτωση και «συνταγή για την κόλαση», όμως εμπεριέχει τις ρίζες της βραχυπρόθεσμης σωτηρίας μας.

kathimerini.gr