«Ελεγχόμενη ή ανεξέλεγκτη πτώχευση» το... δίλημμα Παπανδρέου

Του Σταύρου Χριστακόπουλου

Το κλίμα που είχε δημιουργηθεί όλες τις προηγούμενες μέρες είχε εκ των προτέρων περιορίσει το ενδιαφέρον της διακαναλικής συνέντευξης του πρωθυπουργού στο Μαξίμου σε ένα μόνο ερώτημα: Αν θα κατέφευγε στον εκβιασμό («πολιτικό δίλημμα» τον θέλει η πολιτική ορθότητα) «εγώ ή το χάος», «εγώ ή τα τανκς», «εγώ η ή χρεοκοπία»). Αν δηλαδή ένα κακό αποτέλεσμα στις αυτοδιοικητικές εκλογές θα έφερνε βουλευτική κάλπη.
Σε πολιτικούς εκβιασμούς άλλωστε πάντα καταφεύγουν οι πολιτικοί ηγέτες που σέβονται τον εαυτό τους προκειμένου να σταθεροποιήσουν ή να εμπεδώσουν την αξιοπιστία που λείπει από τα έργα τους.
Εν τέλει ο πρωθυπουργός είπε ότι «δεν είναι στόχος του να πάει σε εθνικές εκλογές», αλλά, αν η Ελλάδα βρεθεί μπροστά σε αδιέξοδα, τότε τον λόγο θα έχει ο ελληνικός λαός. Ποια είναι όμως αυτά τα αδιέξοδα και πόση σχέση έχουν με το εκλογικό αποτέλεσμα στην Αυτοδιοίκηση;

«Οι αγορές αξιολογούν το αποτέλεσμα»
Θα μπορούσε ένας έλλογος παρατηρητής να εστιάσει στις πολλές αντιφάσεις οι οποίες χαρακτήρισαν τον εν γένει αποσπασματικό, με πολλές ασάφειες και αποσιωπήσεις χθεσινοβραδινό λόγο του πρωθυπουργού – όχι βεβαίως λόγω... «κακών ελληνικών», σύμφωνα με τη φθηνή κριτική που συνήθως του ασκείται, αλλά εξ αιτίας της απροθυμίας του να απαντά ευθέως σε οτιδήποτε κρίσιμο. Εκτός από τα δυο - τρία πράγματα που ο ίδιος ήθελε να πει ή να αφήσει να εννοηθούν.
Το πρώτο σημαντικό σημείο, λοιπόν, αφορά το τι θα καθορίσει μια προσφυγή του σε εθνικές εκλογές. Το αποτέλεσμα στην Αυτοδιοίκηση; Ίσως, αλλά όχι μόνο του. Χωρίς αρχικά να τους ονοματίσει, μίλησε για «παράγοντες οι οποίοι θα συνεκτιμηθούν». Ποιοι είναι αυτοί οι παράγοντες; Στη συνέχεια έγινε – έστω πλαγίως και αποσπασματικά – σαφέστερος:
● Οι συνολικές εξελίξεις: «Θα πρέπει να συναθροίσουμε όλες τις εξελίξεις στη χώρα και, αν βρεθούμε σε αδιέξοδο, τότε ο λαός θα πρέπει να αποφασίσει αν θα πάμε μπροστά ή όχι».
● Η απώλεια ελέγχου του παιχνιδιού εκ μέρους του: «Δεν έχω λόγο και πρόθεση να πάω σε εθνικές εκλογές, αλλά, αν βαρύνει η κατάσταση σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα μιας κυβέρνησης να προωθεί τις αλλαγές, θα υπάρξει η απόφαση του ελληνικού λαού».
● Οι... αγορές: «Οι αγορές αξιολογούν το αποτέλεσμα των εκλογών». Επιπλέον «πρέπει να στέλνουμε ξεκάθαρα μηνύματα στο εξωτερικό αλλά και σε όσους επιδιώκουν την αποσταθεροποίηση της χώρας για μικροπολιτικούς ή άλλους λόγους».
Μήπως όμως ο κυριότερος λόγος (το «αδιέξοδο») προσφυγής στην κάλπη δεν είναι η τυχόν ήττα στην αυτοδιοίκηση αλλά η αποτυχία της κυβέρνησης στην οικονομία; Το ερώτημα του ετέθη ευθέως και με αναμφισβήτητη σαφήνεια. Όμως, με μια επιδεικτική παύση, απέφυγε να το απαντήσει. Κατά τον ίδιο τρόπο είτε παρέκαμψε κάθε επί της ουσίας συζήτηση για την πραγματική κατάσταση της οικονομίας είτε κατέφυγε στη βαρετή επανάληψη πασίγνωστων κοινοτοπιών.
Άλλωστε η ημέρα και η βραδιά του δεν πρέπει να ήταν από τις ευτυχέστερες και, αν υποτεθεί ότι οι δημοσιογράφοι είχαν τη διάθεση να τον στριμώξουν στ’ αλήθεια, θα μπορούσαν να το κάνουν με περισσή άνεση. Η πολιτική αβρότητα όμως περίσσεψε, αφού ούτε καν οι ερωτήσεις «υψηλών τόνων» έθεσαν κάτι κρίσιμο στο τραπέζι.

«Θέλω να διαπραγματευθώ»
Είναι όμως μόνο τα μηνύματα περί «σταθερότητας» προς τους... «έξ’ από ’δώ» που θέλει ο πρωθυπουργός να διασφαλίσει με ένα θετικό για τον ίδιο αποτέλεσμα στην αυτοδιοικητική κάλπη; Προφανώς όχι. Θέλει, λέει, να λάβει την ισχύ που θα του επιτρέπει να... διαπραγματευθεί.
Μα, πώς είναι δυνατόν – ακόμη κι αν θα ήθελε – να κάνει... τώρα οποιαδήποτε διαπραγμάτευση μια κυβέρνηση η οποία
● δεν έχει διαπραγματευθεί απολύτως τίποτε από την αρχή της προσφυγής στον «μηχανισμό στήριξης» και την τριμερή επιτήρηση,
● έχει υπογράψει τη δυσμενέστερη δυνατή δανειακή σύμβαση, η οποία περιλαμβάνει όχι μόνο την εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας, αλλά ακόμη και την οικειοθελή παραίτηση από την κρατική ασυλία,
● έχει η ίδια αρκετές φορές... υπερηφανευτεί (!), εισπράττοντας τη σχετική δημόσια επιβεβαίωση από τους αρμόδιους επιτηρητές, ότι λαμβάνει σκληρότερα μέτρα απ’ αυτά που της ζητούν.
Σύμφωνα με τον ίδιο τον πρωθυπουργό, υπάρχει μια κυβερνητική «κόκκινη γραμμή» στις απαιτήσεις της τρόικας: να μην πειραχτούν άλλο οι μισθοί και οι συντάξεις.
Πέραν όμως των προβλέψεων της δανειακής σύμβασης, το Μνημόνιο που συνοδεύει τον δανεισμό μας προβλέπει κάθε μέτρο που έχει ληφθεί και κάθε άλλο που θα ληφθεί στο ορατό μέλλον. Μένει λοιπόν μετέωρη και εντελώς προεκλογικής χρήσεως και αξιοπιστίας κάθε δέσμευση περί «κόκκινων γραμμών».
Τι, λοιπόν, έμεινε να διαπραγματευθεί; Τίποτε απολύτως. Κάτι όμως εννοεί ο πρωθυπουργός όταν θέλει τον εαυτό του σε θέση «διαπραγματευτή» έναντι της τρόικας.

Συμφωνία για ελεγχόμενη πτώχευση
Τον τελευταίο καιρό κάθε θέση της κυβέρνησης για την πορεία της οικονομίας καταρρίπτεται σχεδόν αυθημερόν από επίσημες και ανεπίσημες δηλώσεις και εξελίξεις, οι οποίες ακυρώνουν τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς.
● Προ αρκετών ημερών ήλθαν σε χρόνο μηδέν το γραφείο του επικεφαλής του Eurogroup και ξένα δημοσιεύματα να καταρρίψουν τον «πονηρό» έμμεσο ισχυρισμό του Παπακωνσταντίνου και των δημοσιογραφικών φερεφώνων του ότι κάποιος... άλλος πρωθυπουργός δυσφημούσε διεθνώς τη χώρα ως διαφθαρμένη.
● Προ ολίγων ημερών ήλθε ο ίδιος ο επίτροπος της Κομισιόν για θέματα Οικονομίας Όλι Ρεν να προαναγγείλει νέα σκληρά μέτρα – εξ αιτίας της αναθεώρησης του ελλείμματος του 2009 – διαψεύδοντας τον κυβερνητικό ισχυρισμό περί μη αναγκαιότητας των μέτρων αυτών.
● Χθες, σε πείσμα των πρωθυπουργικών «πιέσεων» για... ευνοϊκή «επιμήκυνση» του χρόνου αποπληρωμής του δανείου των 110 δισ. ευρώ από τον «μηχανισμό», η Γερμανία και η Γαλλία συμφώνησαν τελικά σε ένα σημείο εξαιρετικά κρίσιμο για τη χώρα μας:
Από κοινού θα επιχειρήσουν να επιβάλουν – παρά τη μη πρόβλεψη από τη Συνθήκη της Λισσαβώνας – τη δυνατότητα της ελεγχόμενης χρεοκοπίας για τις χώρες με μη διαχειρίσιμο πρόβλημα χρέους. Ανεξάρτητα από το πότε και πώς θα το πετύχουν, ας κρατήσουμε τον προσανατολισμό αυτών των δύο ισχυρών χωρών, οι οποίες αποτελούν τον πυρήνα της Ευρωζώνης και τους κυριότερους Ευρωπαίους δανειστές μας.
Η επιλογή αυτή ήταν για τους Γαλλογερμανούς η τελευταία στη λίστα, όπως έχουμε ξαναγράψει – αντιθέτως ήταν από τις πρώτες, μαζί με την έξοδο από την Ευρωζώνη, για το ΔΝΤ. Η συμφωνία των δύο μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών σηματοδοτεί τη δρομολόγηση εξελίξεων όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά στο σύνολο της Ευρωζώνης. Σε αυτό το κλίμα ο πρωθυπουργός της Ελλάδας εκδηλώνει τη διάθεσή του να διαπραγματευθεί. Δυστυχώς άργησε πολύ.

«Πείτε την όπως εσείς θέλετε»!
Καθόλου... συμπτωματικά, μια μέρα πριν από τη γαλλογερμανική συμφωνία, η οποία θα αποτυπωθεί εν είδει πρότασης την Πέμπτη στη σύνοδο κορυφής, αλλά και μια μέρα πριν δηλώσει ο πρωθυπουργός ότι θέλει... αυτός να διαπραγματευθεί, είχε υπάρξει αρκούντως αποκαλύπτικός ο διεθνούς φήμης και εγκυρότητας οικονομολόγος Νουριέλ Ρουμπίνι με συνέντευξή του στον Αθανάσιο Έλλις και την Καθημερινή:
1. «Οι Έλληνες γυρίζουν και δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι ποτέ δεν θα προχωρήσουν σε πτώχευση. Το ζήτημα δεν είναι η πτώχευση. Πολύ λίγα κράτη κάνουν ξεκάθαρη πτώχευση. Αλλά πολλά προχωρούν σε επιβαλλόμενη από τις αρχές, που διέπουν τις αγορές, ελεγχόμενη αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους τους. Αλλά το κάνουν υπό την απειλή της πτώχευσης, αλλιώς κανείς δεν θα δεχόταν οικειοθελώς να πάρει νέο χρέος με χειρότερη προμήθεια».
2. Στην ερώτηση - συμπέρασμα «Άρα επιμένετε ότι η πτώχευση είναι αναπόφευκτη» ο Ρουμπίνι απαντά:

«Για μένα είναι αναπόφευκτη. Θα συμβεί. Διότι είναι αδύνατον να επιζήσει η Ελλάδα με ένα χρέος που φθάνει στο 150% του ΑΕΠ. Να αντικαταστήσει το ιδιωτικό χρέος με δημόσιο, να μπορέσει να αποπληρώσει το ΔΝΤ και την Ε.Ε. ύστερα από τρία χρόνια και να επιστρέψει στις αγορές με τα spreads να παραμένουν στο ζενίθ. Θα χρειαστεί μια ελεγχόμενη αναδιάρθρωση. Αν δεν θέλετε να την πείτε πτώχευση, μην τη λέτε πτώχευση. Πείτε τη αναδιάρθρωση υπό πίεση. Έχει συμβεί τόσες φορές. Και κανείς δεν πιστεύει ότι δεν θα συμβεί και στην περίπτωση της Ελλάδας.

Το ίδιο θα συμβεί στην πορεία και με την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Θα έχουμε, λοιπόν, ουσιαστικές πτωχεύσεις (effective defaults), ίσως όχι επίσημες, αλλά, ακόμη και εάν δεν θέλετε να χρησιμοποιήσετε τη βρώμικη λέξη "πτώχευση", θα είναι ελεγχόμενες αναδιαρθρώσεις χρέους, οι οποίες θα αρχίσουν από την Ελλάδα. Δεν έχω καμία αμφιβολία επ' αυτού».

Επίσημη... μη διάψευση
Κι αν, παρ' ελπίδα, κάποιος καχύποπτος θεωρήσει ότι ο Ρουμπίνι είναι ένας κακός άνθρωπος, μην νομίζετε ότι η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να τον διαψεύσει.
● Πριν από την πρωθυπουργική διακαναλική συνέντευξη ο υπουργός αναπληρωτής Άμυνας Πάνος Μπεγλίτης είχε πει σε ραδιοφωνικό σταθμό: «Η Ελλάδα δεν έχει ξεπεράσει ακόμα το ενδεχόμενο της χρεοκοπίας».
● Το βράδυ ο ίδιος ο πρωθυπουργός έλεγε στη «διακαναλική»: «Δεν έχουμε φύγει εντελώς από τον κίνδυνο της χρεοκοπίας. Είμαστε σε καλή πορεία αλλά έχουμε πολλά να κάνουμε».
Πράγματι. Ρωτήστε τη Μέρκελ, τον Σαρκοζί και τον Στρος Καν. Αυτοί ξέρουν. Τουλάχιστον όσο καλά ξέρει και ο Παπανδρέου. Και εξ αρχής μάλιστα – όχι στο πλαίσιο κάποιας... «συνωμοσίας», αλλά επειδή η ελεγχόμενη πτώχευση είναι η αναπόδραστη συνέπεια των επιλογών του.
Ίσως γι’ αυτό πλέον περιορίζει το πολιτικό του δίλημμα – έστω χαμένο σε μισόλογα και δαιδαλώδη για τον μέσο πολίτη υπονοούμενα – στο «εγώ ή πτώχευση». Θα ήταν ειλικρινέστερος αν έλεγε απλώς: «Ελεγχόμενη πτώχευση μαζί μου ή ανεξέλεγκτη με κάποιους άλλους». Η ειλικρίνεια ωστόσο δεν χαρακτήρισε τη διακυβέρνησή του σε καμιά φάση έως τώρα...

ΠΟΝΤΙΚΙ