Εξέγερση εναντίον της λιτότητας

Τελειώνει ο χρόνος, αναζητείται νέα οικονομική κατεύθυνση

Τζον Πάλμερ 

Ενώ το χάος στη Γαλλία θα επιλυθεί σύντομα, ο χρόνος για να βγει η Ευρωζώνη και η Ε.Ε. από τις εσφαλμένες οικονομικές γραμμές εξαντλείται.

Αν υπήρχαν ακόμα αμφιβολίες σχετικά με τη σοβαρότητα της κρίσης που επικρέμαται για το μέλλον του ευρώ - και ενδεχομένως της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ενωσης - η ανακοίνωση- σοκ της κατάρρευσης της γαλλικής κυβέρνησης θα πρέπει να τις διαλύσει.

Οι εντάσεις μέσα στη γαλλική σοσιαλιστική κυβέρνηση συσσωρεύονταν εδώ και μήνες, καθώς η οικονομία απειλούνταν με «διπλή βουτιά». Ηταν όμως η δημόσια κριτική από τον Γάλλο υπουργό οικονομίας, Αρνό Μοντεμπούρ, σχετικά με την τήρηση των μέτρων λιτότητας της Ευρωζώνης από πλευράς  Παρισιού που οδήγησε τον πρόεδρο Ολάντ να ζητήσει τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.

Η ειρωνεία είναι ότι μερικοί από τους φόβους του Μοντεμπούρ για τον κίνδυνο η γαλλική οικονομία να βουλιάξει σε αποπληθωρισμό εκφράστηκαν επίσης από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Μάριο Ντράγκι, σε μια σημαντική ομιλία του -στην οποία λίγοι έδωσαν σημασία- που έδωσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, την περασμένη Παρασκευή. Ο Ντράγκι δεν έκρυψε την αυξανόμενη ανησυχία του για τη στασιμότητα της οικονομίας της Ευρωζώνης και την αποτυχία να τονωθεί η ζήτηση στις χώρες που είναι σε θέση να το πράξουν. Αυτό προφανώς αφορά στην Γερμανία.

Μπορούμε να υποθέσουμε ότι  -κάτω από την καθοδήγηση του προέδρου Ολάντ- ο πρωθυπουργός της Γαλλίας, Μανουέλ Βαλς, θα ανακοινώσει άμεσα ένα νέο υπουργικό συμβούλιο χωρίς  διαφωνούντες. Ομως μπορούμε να περιμένουμε ότι η αντιπαράθεση που προκλήθηκε από τη στάση του Μοντεμπούρ, θα επιστρέψει για να στοιχειώσει όσους χαράσσουν πολιτική στη Γαλλία, πριν περάσει πολύς καιρός. Το καινούριο και δυνητικά πολύ ανησυχητικό δεδομένο, ωστόσο, είναι η προοπτική του χρόνου που εξαντλείται γρήγορα για τη γαλλική κυβέρνηση – αλλά και για την  Ευρωζώνη στο σύνολό της -ώστε να αποτρέψουν την καταστροφή.

Ο Ντράγκι και η ΕΚΤ επιθυμούν την ανάληψη ταχείας δράσης για περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, που ενδεχομένως θα συμπεριλαμβάνει μεγάλης κλίμακας εξαγορά  δημόσιου και ιδιωτικού χρέους. Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή της δεν βρίσκεται εξ ολοκλήρου στα χέρια της ΕΚΤ κι είναι πιθανό η κυβέρνηση του Βερολίνου - υπό την πίεση της Bundesbank - να εξακολουθήσει να σέρνει τα πόδια της. Εξάλλου το Βερολίνο δεν βλέπει με ενθουσιασμό  τη λήψη δημοσιονομικών μέτρων για την τόνωση της ζήτησης στην Ευρωζώνη.

Ο κίνδυνος είναι ότι, αν η Ευρωζώνη βουλιάξει σε αποπληθωρισμό, θα γίνει ακόμα πιο δύσκολο να αντιστραφεί η οικονομική παλίρροια. Κάτω από την επιφάνεια, ωστόσο, μπορεί και να ανατέλλει η συνειδητοποίηση για την κλίμακα της δράσης που πρέπει να αναληφθεί τώρα, ώστε να μην απαιτηθεί η διάσωση του ευρώ ή και της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Εντός του συνασπισμού της Μέρκελ, η πίεση συσσωρεύεται για μια αλλαγή στην οικονομική κατεύθυνση, που να αποτρέψει όχι μόνο την οικονομική αλλά και την πολιτική καταστροφή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Αυτή η υποτιθέμενη «νέα κατεύθυνση» θα πρέπει να περιλαμβάνει όχι μόνο την επείγουσα χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ, αλλά και τα απαιτούμενα μέτρα ενίσχυσης από τις κυβερνήσεις, που ενδεχομένως θα πρέπει να συνοδεύονται από την προσωρινή μερική αναστολή ορισμένων από τους κανόνες της Ευρωζώνης, που αφορούν στον πληθωρισμό και τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Οπως απαιτείται και η εφαρμογή των μέγιστων συλλογικών δυνατοτήτων της ΕΕ να χρηματοδοτήσει ένα είδος  New Deal, με αιχμή του δόρατος τη μαζική αύξηση των επενδύσεων στις οικονομικές, ενεργειακές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές υποδομές.

Πρόκειται για μια κατεύθυνση που κι ο ίδιος ο πρόεδρος Ολάντ θα υποστήριζε ευχαρίστως υπό την προϋπόθεση ότι θα διατηρούσε την επίφαση της αδιαμφισβήτητης κυβερνητικής αρχής και της συνέχειας στη στρατηγική του Παρισιού. Αυτό δε θα είναι εύκολο να το πετύχει. Η ιταλική κυβέρνηση, υπό την ηγεσία του Ματέο Ρέντσι, επίσης γνωρίζει ότι και ο δικός της πολιτικός μήνας του μέλιτος πλησιάζει στο τέλος του και διεξάγει μια ελάχιστα συγκαλυμμένη εκστρατεία για την αλλαγή στρατηγικής στην Ευρωζώνη.

Οταν φτάσει ο κόμπος στο χτένι, μέσα στις κλειστές συνεδριάσεις των υπουργικών συνόδων της Ευρωζώνης, μπορεί και να υπάρξει μια σαφής πλειοψηφία για νέες πολιτικές και επείγουσα εφαρμογή  τους. Ακόμη και στη Φινλανδία, μια παραδοσιακά σκληροπυρηνική σύμμαχο της Γερμανίας υπέρ της λιτότητας, ακούγονται νέες φωνές που προειδοποιούν για τις διαφαινόμενες οικονομικές συμπληγάδες.

Θα υποκύψει η Μέρκελ στις πιέσεις για μια νέα πρωτοβουλία στην Ευρωζώνη; Θα ήταν έκπληξη αν δεν το κάνει. Περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη κυβέρνηση της Ε.Ε., η Γερμανία έχει μια ζωηρότατη αίσθηση τι θα επακολουθούσε τη διάλυση του ευρώ. Η ίδια η επιβίωση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα βρισκόταν σε κίνδυνο. Τα γεγονότα στην Ουκρανία και αλλού παρέχουν μια  αφυπνιστική υπενθύμιση του αντιτίμου  που θα μπορούσε να πληρώσει μια αποδυναμωμένη και διασπασμένη Ευρώπη για έναν εσφαλμένο οικονομικό υπολογισμό.

*Ο Τζον Πάλμερ  είναι πρώην συντάκτης για ευρωπαϊκά θέματα στην Guardian και πρώην πολιτικός διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής. Σήμερα συνεργάζεται ως ερευνητής στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Sussex.

ΠΗΓΗ: The Guardian μέσω http://www.thetoc.gr/