Αλλάζουν τα δεδομένα στο τραπεζικό μοντέλο της Ευρώπης

Ανοιχτό το ενδεχόμενο συμμετοχής μεγαλοκαταθετών σε διάσωση χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων - Αβεβαιότητα και αλλαγές στη ροή των καταθέσεων και

REUTERS/YVES HERMAN

Ο πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντέισελμπλουμ, προκάλεσε αναταραχή στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και τις αγορές με τις δηλώσεις του για το νέο μοντέλο διάσωσης ων τραπεζών.

Οι όροι του πακέτου διάσωσης της Κύπρου με «κούρεμα» στις μεγάλες καταθέσεις, αλλάζουν το τραπεζικό μοντέλο στην Ευρώπη, σπείροντας την αβεβαιότητα σε όλους τους καταθέτες ανά την Ευρωζώνη και ανατρέποντας τα δεδομένα για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, με ανοικτό το ενδεχόμενο αύξησης του κόστους χρηματοδότησης, δραματικές αλλαγές στη ροή των καταθέσεων και περιορισμένες προοπτικές για υψηλότερα μερίσματα προς τους μετόχους, όπως εκτιμούν στρατηγικοί αναλυτές.

Η Ευρώπη αφήνει πλέον ανοικτό το ενδεχόμενο συμμετοχής των μεγαλοκαταθετών -με καταθέσεις πάνω από 100.000 ευρώ- στο κόστος μελλοντικών περιπτώσεων διάσωσης τραπεζών, όπως προκύπτει από τις πρόσφατες δηλώσεις του Eurogroup, Γερούν Ντέισελμπλουμ, τις οποίες επιβεβαίωσε χθες και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκαλώντας ακόμη πιο έντονες ανησυχίες μεταξύ καταθετών, ομολογιούχων και επενδυτών. Ο κ. Ντέισελμπλουμ άφησε να εννοηθεί ότι το κυπριακό πακέτο διάσωσης θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως πρότυπο για μελλοντικές περιπτώσεις, μια θέση που οδήγησε σε ελεύθερη πτώση τις μετοχές των τραπεζών, εκτοξεύοντας και το κόστος ασφάλισης του τραπεζικού χρέους απέναντι στον κίνδυνο στάσης πληρωμών.

«Η συμμετοχή των καταθετών, ομολογιούχοι ή μέτοχοι (bail-in) έρχεται να αντικαταστήσει τις συμφωνίες διάσωσης με χρήματα των φορολογουμένων (bail-out). Κατά συνέπεια, το κόστος χρηματοδότησης για τις τράπεζες θα αυξηθεί, οι τράπεζες θα πρέπει να διατηρούν περισσότερα ίδια κεφάλαια, ώστε να καθησυχάζουν τους πιστωτές, ενώ ενισχύεται πλέον και ο παράγοντας ρίσκου για τις καταθέσεις», επισημαίνει ο Νικ Αντερσον, αναλυτής στη Berenberg.

Πικρή υπενθύμιση

THOMSON REUTERS DATASTREAM, EKT

Η περίπτωση της Κύπρου αποτέλεσε μια πικρή υπενθύμιση ότι οι καταθέτες άνω των 100.000 ευρώ αποτελούν, ουσιαστικά, μη-εξασφαλισμένους πιστωτές, γεγονός που σημαίνει -όπως προβλέπουν αναλυτές του Reuters- ότι οι καταθέτες θα φροντίσουν για μεγαλύτερη διασπορά της ρευστότητάς τους. «(Το κυπριακό πακέτο) αποτελεί, ουσιαστικά, ένα “καμπανάκι”... είναι πλέον λογικό για τους καταθέτες να μετακινήσουν τις οικονομίες τους προς ισχυρότερα, εκτός Ευρωζώνης, τραπεζικά κέντρα, όπως η Βρετανία ή η Ελβετία», αναφέρει ο Αντριου Λιμ, αναλυτής στην Espirito Santo.

REUTERS

Κορυφαίοι ακαδημαϊκοί και οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι είναι πλέον αυξημένος ο κίνδυνος μαζικών εκροών από τις τραπεζικές καταθέσεις της Ευρωζώνης.

Εξίσου προβληματισμένοι είναι και οι ομολογιούχοι, παρότι οι νέοι κανονισμοί της Ε.Ε. για συμμετοχή των κύριων ομολογιούχων (senior bondholders) στο κόστος μελλοντικών περιπτώσεων διάσωσης τραπεζών δεν αναμένεται να ισχύσουν πριν από το 2015. «Η περίπτωση της Κύπρου φέρνει πιο κοντά τη θεωρία και την πράξη», επεξηγεί ο Μάικ Χάρισον, αναλυτής της Barclays, προσθέτοντας ότι οι εξελίξεις που αφορούν τη Μεγαλόνησο θα επιταχύνουν τις διαδικασίες σύστασης ειδικών προγραμμάτων ασφάλισης καταθέσεων.  Το σίγουρο είναι ότι καταθέτες και ομολογιούχοι δεν πρόκειται να διαγράψουν από τη μνήμη τους το κυπριακό πρόγραμμα διάσωσης, την ώρα που συνεχίζονται οι συζητήσεις μεταξύ επενδυτικών κύκλων για το ποια χώρα της Ευρωζώνης θα αποτελέσει το επόμενο θύμα της κρίσης χρέους. Οικονομολόγοι και ακαδημαϊκοί προειδοποιούν ότι είναι πλέον αυξημένος ο κίνδυνος μαζικών εκροών στις τραπεζικές καταθέσεις και ρευστοποιήσεων στις αγορές κρατικών ομολόγων τη στιγμή που μια χώρα-μέλος ανακοινώσει ότι υποβάλλει αίτημα για πακέτο στήριξης.
Μέχρι τώρα, οι αξιωματούχοι της Ευρωζώνης είχαν αφήσει ανέπαφους τους καταθέτες και τους senior bondholders. Στην Ελλάδα, η αναδιάρθρωση του κρατικού χρέους έγινε με τρόπο, ώστε να αποφευχθεί η στάση πληρωμών.

Στην Ιρλανδία, το τραπεζικό σύστημα βρέθηκε στο χείλος της κατάρρευσης, εν μέρει, διότι η κυβέρνηση του Δουβλίνου αρνήθηκε να αθετήσει τις εγγυήσεις των καταθέσεων. Και στην Ισπανία, τα συμφέροντα των προνομιούχων ομολογιούχων διαφυλάσσονται, εν αντιθέσει με τους επενδυτές σε μη-εξασφαλισμένο χρέος. Με την Κύπρο, σπάει η «παράδοση» που ίσχυε στα προηγούμενα πακέτα διάσωσης, τονίζεται σε ανάλυση του Bloomberg.

«Το να επικρατεί φόβος για παρόμοια μοίρα, όπως εκείνη που περίμενε τους μεγαλοκαταθέτες της Κύπρου, εγείρει τον κίνδυνο μήπως ο καταθέτες αποφασίσουν να μειώσουν την έκθεσή τους, γεγονός που συνεπάγεται πιέσεις σε άλλες χώρες», όπως Μάλτα, Λουξεμβούργο και Εσθονία, οι τράπεζες των οποίων διαθέτουν μεγάλες καταθέσεις, αναφέρουν σε έκθεσή τους αναλυτές της Nomura International.
Θα πρέπει, τέλος, να επισημανθεί ότι με τη διάσωση της Κύπρου κλονίζεται και η εμπιστοσύνη προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία μέχρι τώρα είχε καταφέρει να «θωρακίσει» την Ιταλία και την Ισπανία από τις επιθέσεις των αγορών και να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών, που μέχρι τώρα πίστευαν ότι η ΕΚΤ θα ήταν ο «ύστατος διασώστης». Ομως αυτό αποδείχθηκε ότι επρόκειτο για λανθασμένη εντύπωση και οι εξελίξεις στην Κύπρο το αποδεικνύουν, αποκαλύπτοντας τους περιορισμούς στη στήριξη που μπορεί ή είναι πρόθυμη να προσφέρει η ΕΚΤ, ακόμη και προς ένα τόσο μικρό νησί όπως είναι η Κύπρος, οι ανάγκες της οποίας ήταν διαχειρίσιμες, τονίζουν σχολιαστές του Bloomberg.

Η θέση της Κομισιόν

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαιώνει ότι το ενδεχόμενο «κουρέματος» των ανασφάλιστων καταθετών (άνω των 100.000 ευρώ) σε εξυγιάνσεις ή εκκαθαρίσεις τραπεζών είναι υπαρκτό και προβλέπεται στη σχετική πρόταση που έχει υποβάλει στο Συμβούλιο ECO-FIN.
Οπως διευκρίνισε χθες η εκπρόσωπος του Επιτρόπου για τις χρηματοπιστωτικές υποθέσεις, Μισέλ Μπαρνιέ, η πρόταση για την εξυγίανση της εκκαθάρισης τραπεζών που εξετάζεται στο Συμβούλιο προβλέπει ενδεχόμενη επιβάρυνση των ανασφάλιστων καταθετών, των πιστωτών, των ομολογιούχων και των μετόχων τραπεζών που βρίσκονται σε διαδικασία εξυγίανσης ή εκκαθάρισης. Βέβαια, συνέχισε, πρόκειται για πρόταση, οι χώρες-μέλη θα αποφασίσουν, ενώ σημείωσε ότι, με τα «εργαλεία» εποπτείας που προωθούνται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής τραπεζικής ενοποίησης, ο κίνδυνος αυτός θα περιοριστεί αισθητά στο μέλλον.

Παρά το γεγονός ότι προχθές το βράδυ, ο πρόεδρος του Εurogroup επιχείρησε να μαζέψει την αρχική του δήλωση επισημαίνοντας πως η Κύπρος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοντέλο, η εκπρόσωπος φρόντισε να διαφοροποιηθεί ως προς το σκέλος ενδεχόμενης γενίκευσης της κυπριακής «συνταγής».

Οπως ανέφερε, η θέση αρχής της Κομισιόν είναι πως θα πρέπει οι φορολογούμενοι να σταματήσουν να πληρώνουν για τα λάθη των τραπεζών. Για την περίπτωση της Κύπρου, τη χαρακτήρισε ιδιαίτερη, λόγω του μεγέθους του τραπεζικού της τομέα, προσθέτοντας ότι έπρεπε να βρεθεί μια ειδική λύση, η οποία και βρέθηκε. Για την Κομισιόν, συνέχισε, αυτή η λύση δεν μπορεί να είναι μοντέλο γιατί απλούστατα δεν πρέπει να ξαναβρεθούμε στο μέλλον σε κατάσταση, όπως αυτή της Κύπρου.

Και δεν θα ξεναβρεθούμε γιατί, όπως είπε, με την ευρωπαϊκή τραπεζική ενοποίηση που προωθείται θα υπάρχει μια πραγματική εποπτεία των τραπεζών. Ηδη, συνέχισε, υιοθετήθηκε ο ευρωπαϊκός μηχανισμός εποπτείας των τραπεζών, ενώ βρίσκονται σε φάση εξέτασης στο Συμβούλιο ECO-FIN οι προτάσεις για τον ευρωπαϊκό μηχανισμό εξυγίανσης και εκκαθάρισης των τραπεζών, καθώς και την εναρμόνιση του συστήματος εγγύησης των καταθέσεων.

Η εκπρόσωπος αναφέρθηκε και στους καταθέτες κάτω των 100.000 διαβεβαιώνοντας ότι η σχετική κοινοτική νομοθεσία όχι μόνο παραμένει σε ισχύ και εγγυάται τις καταθέσεις μέχρι αυτό το ύψος, αλλά θα εκσυγχρονιστεί σύντομα για ακόμη καλύτερη προστασία (των καταθετών).

Υποχείριο

Πάντως, στις Βρυξέλλες εκφράζουν τη βεβαιότητα ότι ο κ. Ντέισελμπλουμ χρησιμοποιήθηκε από το Βερολίνο, το οποίο τους τελευταίους μήνες επιχειρεί με κάθε τρόπο να «τρενάρει» ή να αδυνατίσει την προωθούμενη ευρωπαϊκή τραπεζική. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι τον Ιούνιο του 2012, οι Ευρωπαίοι ηγέτες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίδας καγκελαρίου, Ανγκελας Μέρκελ αποδέχθηκαν κατ' αρχήν το σχέδιο της Κομισιόν για την ευρωπαϊκή τραπεζική ενοποίηση.

Ειδικότερα, η γερμανική κυβέρνηση επιχειρεί να αποδυναμώσει τη βασική πρόνοια του σχεδίου αυτού, η οποία προβλέπει την απευθείας ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, χωρίς να επιβαρύνεται, όπως γίνεται σήμερα, το δημόσιο χρέους των χωρών της Ευρωζώνης. Το μέτρο αυτό είναι ζωτικής σημασίας για χώρες με προβλήματα στον τραπεζικό τομέα, όπως η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ελλάδα και η Κύπρος. Μάλιστα, οι χώρες αυτές ζητούν η πρόταση να εφαρμοστεί με αναδρομική ισχύ.
Το Βερολίνο, όχι μόνο αρνείται την αναδρομική ισχύ, αλλά πάει και παραπέρα, επιδιώκοντας στην ουσία να ακυρώσει τις απευθείας ανακεφαλαιοποιήσεις από τον ΕΜΣ. Υποστηρίζει ότι ο ΕΜΣ θα πρέπει να είναι η ύστατη επιλογή, αφού εξαντληθούν προηγουμένως όλα τα άλλα εργαλεία, συμπεριλαμβανομένης και της εμπλοκής των μεγάλων καταθετών.

Ο Φρανσουά Ολάντ

Οι εγγυήσεις στις τραπεζικές καταθέσεις αποτελούν «αμετάκλητη» αρχή και η Κύπρος αποτελεί μοναδική περίπτωση, υποστήριξε χθες ο Γάλλος πρόεδρος, Φρανσουά Ολάντ, σε κοινή συνέντευξή του με τον Ισπανό πρωθυπουργό, Μαριάνο Ραχόι. «Η εγγύηση στις τραπεζικές καταθέσεις πρέπει να αποτελεί απόλυτη και αμετάκλητη αρχή... η Κύπρος ήταν ειδική, μοναδική και ξεχωριστή περίπτωση», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος.

Οι απόδημοι Βρετανοί

Ολο και περισσότεροι Βρετανοί, κάτοικοι του εξωτερικού, εξετάζουν το ενδεχόμενο να αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τις ευάλωτες χώρες της Ευρωζώνης, μετά τη διάσωση της Κύπρου, σύμφωνα με την εταιρεία χρηματοοικονομικών συμβουλών Devere Group. «Οι σύμβουλοί μας στις χώρες αυτές έχουν αναφέρει σημαντική αύξηση των αιτήσεων των αποδήμων Βρετανών που επιδιώκουν να σώσουν τα κεφάλαιά τους» ανέφερε. 

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΟΤΣΟΒΟΥ - ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ

Διχασμένη εμφανίζεται η Ευρωζώνη  από τις δηλώσεις Ντέισελμπλουμ

Αποστάσεις από τις δηλώσεις του επικεφαλής του Eurogroup, Γερούν Ντέισελμπλουμ, κράτησαν χθες μέλη του δ.σ. της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), αποκρούοντας τις εκτιμήσεις ότι το σχέδιο «διάσωσης» της οικονομίας της Κύπρου θα καθορίσει τον τρόπο αντιμετώπισης των τραπεζικών κρίσεων της Ε.Ε. στο μέλλον, επιμένοντας ότι η διευθέτηση στην οποία κατέληξαν οι διεθνείς πιστωτές με την κυπριακή κυβέρνηση αποτελεί μοναδική περίπτωση.

REUTERS/HERWIG PRAMMER

Εβαλντ Νοβότνι, μέλος του δ.σ. της ΕΚΤ: «Έγινε ιδιαίτερα σαφές πως η Κύπρος είναι πράγματι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Δεν αποτελεί μοντέλο για άλλες περιπτώσεις».

Αξιωματούχοι της ΕΚΤ, που θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της κρίσης της Κύπρου και τις μελλοντικές κρίσεις, αντέδρασαν έντονα σε κάθε αναφορά ότι θα υπάρξουν και άλλα πακέτα διάσωσης με συμμετοχή μετόχων, ομολογιούχων και καταθετών. «Νομίζω ότι ο κ. Ντέισελμπλουμ διέπραξε ένα σφάλμα λέγοντας όσα είπε», δήλωσε ο Μπενουά Κερέ, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, υποστηρίζοντας ότι οι αποφάσεις για την Κύπρο είναι μοναδικές στο είδος τους και δεν πρόκειται να τύχουν ευρείας εφαρμογής στη ζώνη του ευρώ, αν και η τραπεζική κρίση στην Κύπρο επιβεβαιώνει ότι χρειάζεται καλύτερος έλεγχος των τραπεζών. Από την πλευρά του, ο Εβαλντ Νοβότνι, μέλος του δ.σ. της ΕΚΤ, επανέλαβε το μήνυμα αυτό με ακόμη μεγαλύτερη ένταση λέγοντας ότι «έγινε ιδιαίτερα σαφές πως η Κύπρος είναι πράγματι μια ιδιαίτερη περίπτωση. Δεν αποτελεί μοντέλο για άλλες περιπτώσεις. Αυτό έγινε εντελώς σαφές και σήμερα από την ΕΚΤ». Ο κ. Νοβότνι είπε ακόμη ότι η επιβολή μέτρων ελέγχου στις κινήσεις κεφαλαίων που σχεδιάζει η Κύπρος για να αποτρέψει μαζική εκροή καταθέσεων και άλλων τοποθετήσεων όταν οι τράπεζες ανοίξουν ξανά θα έχουν περιορισμένη διάρκεια. Και ο κ. Ντέισελμπλουμ εμφανίστηκε χθες περισσότερο καθησυχαστικός, λέγοντας ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για αυξημένες αναλήψεις καταθέσεων μέσα στη ζώνη του ευρώ, ούτε και υπάρχουν ενδείξεις για αυξημένες μεταφορές χρημάτων από περιφερειακές σε κεντρικές τράπεζες της περιοχής.
Ωστόσο τα νερά θόλωσαν ακόμα περισσότερο η Φινλανδία που εμφανίστηκε διατεθειμένη να εξετάσει την υποστήριξη της εφαρμογής του μοντέλου της Κύπρου στην επίλυση μελλοντικών τραπεζικών κρίσεων στην Ευρωζώνη. «Η άποψή μου είναι ότι (η τραπεζική ένωση) θα όφειλε να συμπεριλάβει το σκεπτικό του bail-in, (ότι δηλαδή) οι μέτοχοι και οι επενδυτές θα έπρεπε να υφίστανται ζημίες σε περίπτωση μιας πτώχευσης τράπεζας», δήλωσε ο Φινλανδός πρωθυπουργός, Γιούρκι Κατάινεν.

Την υποστήριξή του στη διαδικασία των πακέτων διάσωσης με τη συμμετοχή των καταθετών, ή της διάσωσης εκ των έσω, εξέφρασε και ο Γκιούναρ Χέκμαρκ, αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. «Οι καταθέσεις κάτω από 100.000 ευρώ προστατεύονται... οι καταθέσεις πάνω από 100.000 ευρώ δεν προστατεύονται και θα αντιμετωπίζεται ως μέρος του κεφαλαίου που μπορεί να αξιοποιηθεί για τη διάσωση», είπε χαρακτηριστικά. Ο κ.Χέκμαρκ είπε ακόμη ότι οι αποταμιευτές πρέπει να ελέγχουν την κατάσταση της «υγείας» μιας τράπεζας πριν αναλάβουν το ρίσκο να καταθέσουν χρήματα σε αυτή.

Φρένο Στουρνάρα στις ανησυχίες

EUROKINISSI/ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ

Γιάννης Στουρνάρας: «Η λύση που δόθηκε αφορά μόνο την Κύπρο».

Διαβεβαιώσεις πως η λύση που αποφασίστηκε στο Eurogroup, αφορά μόνο στην Κύπρο και δεν έχει γενικότερη εφαρμογή, έδωσε χθες ο υπουργός Οικονομικών, Γιάννης Στουρνάρας, σε δηλώσεις του μετά τη συνάντηση που είχε με τον πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κάρολο Παπούλια.

Μετά τις δηλώσεις του προέδρου του Eurogroup, που άφησε να εννοηθεί πως το «bail- in», μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες περιπτώσεις με παρόμοια προβλήματα, αλλά και τις χθεσινές ανακοινώσεις της Κομισιόν, ο υπουργός Οικονομικών επιχειρεί να φρενάρει τις ανησυχίες, δεδομένου ότι υπάρχει σε εκκρεμότητα και η υπόθεση της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών.

«Η Ευρωζώνη είναι ανασφαλής μετά τις δηλώσεις του προέδρου του Eurogroup ότι το μοντέλο της Κύπρου πρέπει να χρησιμοποιηθεί και σε άλλες χώρες;» ερωτήθηκε ο κ.  Στουρνάρας και απάντησε:

«Όχι, η Ευρωζώνη δεν είναι ανασφαλής. Ισα ίσα που διευκρινίστηκε απολύτως στο Eurogroup ότι η λύση αυτή αφορά μόνο την Κύπρο και καμία άλλη χώρα».

Στην παρατήρηση πως ακολούθησαν και δηλώσεις, όπως του κ. Σόιμπλε, και άλλων αξιωματούχων που προκαλούν ερωτηματικά ο κ. Στουρνάρας απέφυγε να σχολιάσει κάτι, λέγοντας «σας απάντησα».

Σε άλλο ερώτημα αν «διαφωνεί με αυτή την κατεύθυνση» απάντησε πως «δεν υπάρχει τέτοια κατεύθυνση. Συζητήσαμε στο Eurogroup και είπαμε ότι η λύση που δόθηκε αφορά μόνο την Κύπρο, επειδή έχει ένα ιδιάζον τραπεζικό σύστημα».

Αρνήθηκε επίσης να σχολιάσει την παρατήρηση ότι «έγιναν αναλήψεις στο εξωτερικό όταν οι τράπεζες ήταν κλειστές», λέγοντας «δεν το γνωρίζω».

Είναι προφανές πως εν όψει της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, που πρόκειται να ολοκληρωθεί μέχρι το Μάιο, η κυβέρνηση επιχειρεί να ξεκαθαρίσει πως δεν πρόκειται να εφαρμοστεί το «κυπριακό μοντέλο», ώστε να ολοκληρωθεί η διαδικασία με επιτυχία.

http://www.naftemporiki.gr/finance/story/631795