Μια ανύπαρκτη υπέρβαση

Μέρος της σπιθαμιαίας ευρωπαϊκής ηγεσίας

Του Γ. Καπόπουλου

Η πολιτική ορθότητα δεν επιτρέπει την αποτύπωση της πραγματικότητας, μια διαπίστωση που επιβεβαιώθηκε για πολλοστή φορά στο Οσλο της Νορβηγίας στην τελετή απονομής του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης στην Ε.Ε.

Η ευρωπαϊκή συνεργασία και ολοκλήρωση δεν γεννήθηκε μέσα από την υπέρβαση των εθνικισμών, ούτε οφείλεται σε διορατικές προσωπικότητες, όπως ο Σούμαν και ο Αντενάουερ.

Καταρχήν, προωθήθηκε από τις ΗΠΑ ως πιο αποδοτική διαχείριση της βοηθείας του σχεδίου Μάρσαλ, με τη Δυτική Ευρώπη να βρίσκεται στη σκιά της στρατιωτικής ισχύος της ΕΣΣΔ, οι δυνάμεις της οποίας βρίσκονταν στην καρδιά της Ευρώπης.

Μετά τις κοσμογονικές ανατροπές της περιόδου 1989-91 έπαυσε να υπάρχει κοινό αντίπαλο δέος που να λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη τόσο για την ευρωπαϊκή ενοποίηση όσο και για τη διατλαντική σχέση και έτσι η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση θυμίζει ξανά τις ισορροπίες δυνάμεων στη Γηραιά Ήπειρό από το Συνέδριο της Βιέννης το 1815 μέχρι και έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1914 και όχι την ρητορική των υπερβάσεων των εθνικών εγωισμών.

Επιπλέον η σημερινή Ευρωπαϊκή Ενωση των «28», δεν θυμίζει σε τίποτε την Ευρωπαϊκή Κοινότητα των «12» που έζησε τα γεγονότα του 1989-91: Τότε επρόκειτο για τη Δυτική Ευρώπη και τη Δυτική Γερμανία, σήμερα για την ενιαία Ευρώπη και την ενιαία Γερμανία.

Αν η συζήτηση καταναλωθεί στην έλλειψη ηγετικών προσωπικοτήτων όπως ο Ντε Γκολ, ο Αντενάουερ, ο Μιτεράν και ο Κολ ή ο Ντελόρ, τότε υποτιμάται η δραματική αλλαγή σκηνικού που συντελέσθηκε με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού: Μαζί με το Ανατολικό Μπλοκ κατέρρευσαν και οι προϋποθέσεις που στηρίζουν τη δυτικοευρωπαϊκή ενοποίηση, η εξωτερική απειλή και οι μέχρι τότε υφιστάμενες γαλλογερμανικές ισορροπίες.

Η Γαλλία του Μιτεράν είδε στην επιτάχυνση και εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης την εγγύηση της διαφύλαξης των μέχρι το 1989 σταθερών της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η Γερμανία του Κολ προσυπέγραψε την επιτάχυνση αλλά ταυτόχρονα με τη στάση της στη γιουγκοσλαβική σύγκρουση, την πίεση δηλαδή για άμεση αναγνώριση της απόσχισης της Σλοβενίας και της Κροατίας, προειδοποιούσε ότι βρισκόμαστε σε ένα νέο κεφάλαιο της ευρωπαϊκής ιστορίας.

Η επιστροφή στην Ευρώπη των Μονέ, Σουμάν, Αντενάουερ και Ντελόρ είναι αδύνατη, γιατί δεν υπάρχουν οι συνθήκες και οι προϋποθέσεις που την δημιούργησαν. Για να υπάρξει σήμερα κοινό ευρωπαϊκό όραμα θα πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα αν από τη Γερμανία μέχρι την Πορτογαλία και τη Μάλτα όλοι βλέπουν την εμβάθυνση της ολοκλήρωσης ως προϋπόθεση αντιμετώπισης των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης.

Μετά το 1949 ο Αντενάουερ έκανε την ξεκάθαρη επιλογή πλήρους ένταξης στο Δυτικό Στρατόπεδο με αντίτιμο την παγίωση της διαίρεσης της Γερμανίας και έτσι κατέστη δυνατή η διμερής συνεργασία συμφιλίωσης Δυτικής Γερμανίας -Γαλλίας και στη συνέχεια η υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης το 1957.

Σήμερα η Ενιαία Γερμανία φαίνεται να ταλαντεύεται ανάμεσα στην μη αντιστρέψιμη επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και σε μια εθνική στρατηγική επιλεκτικών ευρωπαϊκών συνεργασιών με τη Βόρεια και την Ανατολική Ευρώπη, στη σκιά μιας ειδικής σχέσης με την Ρωσία.

Χθες η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ τίμησε μια Ευρώπη που δεν υπάρχει, στη λογική προφανώς άσκησης πίεσης για την επάνοδο στις αξίες που πυροδότησαν τη δυναμική της ολοκλήρωσης.

Στην εθνική Ρεαλπολιτίκ της Γερμανίας δεν μπορεί να αντιταχθεί η νοσταλγία της Δυτικής Ευρώπης, αλλά μια Ρεαλπολιτίκ της Γαλλίας και του Νότου της Ευρωζώνης.

Αδύνατη επιστροφή
Η επιστροφή στην Ευρώπη των Μονέ, Σουμάν, Αντενάουερ και Ντελόρ είναι αδύνατη, γιατί δεν υπάρχουν οι συνθήκες και οι προϋποθέσεις που την δημιούργησαν. Για να υπάρξει σήμερα κοινό ευρωπαϊκό όραμα θα πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα αν από τη Γερμανία μέχρι την Πορτογαλία και τη Μάλτα όλοι βλέπουν την εμβάθυνση της ολοκλήρωσης ως προϋπόθεση αντιμετώπισης των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης.

http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=27689&subid=2&pubid=112962601