Η πολιτική φούσκα του Μόντι, η λιτότητα κι εμείς

Σταύρος Χριστακόπουλος Συνεχώς αυξάνονται οι ενδείξεις ότι ο Μάριο Μόντι θα αποτολμήσει να κατέβει στις ιταλικές εκλογές. Ήδη η Μέρκελ προσπαθεί να παρέμβει από τώρα κατευθύνοντας την Ιταλία ώστε να ψηφίσει τις επιλογές της. Τίποτε πρωτότυπο μέχρι εδώ. Εν τω μεταξύ τα spread της Ιταλίας ανεβαίνουν και ο Μπερλουσκόνι άρχισε τον αντιμερκελικό προεκλογικό του αγώνα λέγοντας ότι οι επιλογές της Γερμανίας έφεραν την Ελλάδα στο χείλος του εμφυλίου. Το τι θα βγάλουν οι κάλπες δεν μπορεί να προβλεφθεί, αφού η αυτοδυναμία είναι αδύνατη. Αυτή την ώρα όμως έχει σημασία να δούμε μια διαφορετική προσέγγιση της πολιτικής «φούσκας» που ονομάζεται Μάριο Μόντι. Ο παραλληλισμός με τα δικά μας είναι ιδιαίτερα χρήσιμος. Ας αξιοποιήσουμε λοιπόν την ανάλυση του Wolfgang Munchau στους Financial Times, η οποία τιτλοφορείται: «Έσκασε η φούσκα του Μάριο Μόντι» (ολόκληρο το κείμενο μπορείτε να το διαβάσετε μεταφρασμένο στην ιστοσελίδα Euro2day). Η πρώτη παρατήρηση του αναλυτή είναι ότι η αναμενόμενη παραίτηση του Μόντι από την πρωθυπουργία οδηγεί σε δύο συμπεράσματα: ότι η πολιτική παρεμβαίνει απρόσκλητη και ότι η κρίση επιδεινώνεται πάλι. Ύστερα επισημαίνει πως ο Μόντι συχνά έγινε αποδέκτης «αβασάνιστων κολακειών», οι οποίες εκκινούσαν από την ιδέα ότι «τα προβλήματα της Ιταλίας θα μπορούσαν να λυθούν εάν παραμεριστεί η πολιτική, εάν επιβληθούν λίγες μεταρρυθμίσεις και αρκετή λιτότητα». Εν συνεχεία παρατηρεί αυτό που ήταν παγκοίνως γνωστό εδώ και καιρό: «Το μαγικό ραβδί του Μόντι φάνηκε να λειτουργεί για λίγο». Εντυπωσιακή μάλιστα είναι η παρατήρησή του ότι επί Μόντι «η απόδοση του δεκαετούς ιταλικού ομολόγου υποχώρησε περίπου 200 μονάδες βάσης επειδή οι επενδυτές, ζητώντας απεγνωσμένα κάποια καλή είδηση, θέλησαν να πιστέψουν στη μαγεία». Επί της οικονομίας «Ιταλοί πολίτες και ξένοι επενδυτές δεν θα αργήσουν να καταλάβουν ότι ελάχιστα άλλαξαν τον τελευταίο χρόνο, πέρα από το ότι η οικονομία βυθίστηκε σε ύφεση». Και τώρα; Κατά τον Munchau «δύο πράγματα χρήζουν άμεσης επιδιόρθωσης στην Ιταλία. Και τα δύο απαιτούν πολιτική ισχύ και υπερβαίνουν το πεδίο δράσης των τεχνοκρατών. Το πρώτο είναι να ανατραπεί αμέσως η λιτότητα – να ανατραπεί ουσιαστικά το έργο του Μόντι». Ας παρακολουθήσουμε αναλυτικά το σκεπτικό του, το οποίο σε κάθε περίπτωση αγγίζει και την Ελλάδα, αφού τα κοινά χαρακτηριστικά στην πολιτική που ασκείται στις δύο χώρες είναι πάρα πολλά. Σαν να μιλάει για τη δική μας χώρα: «Οι αυξήσεις στη φορολογία και οι περικοπές των δαπανών έχουν αντιπαραγωγικό αποτέλεσμα. Μειώνοντας ταυτόχρονα χρέος και ανάπτυξη, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ έχει αυξηθεί βραχυπρόθεσμα και αμφιβάλλω εάν θα μειωθεί σημαντικά μακροπρόθεσμα. Η επιδείνωση της διαχειρισιμότητας του ιταλικού χρέους θα γίνει πιο σαφής τον επόμενο χρόνο, καθώς θα έχουμε περισσότερα στατιστικά στοιχεία για τον καταστροφικό αντίκτυπο της λιτότητας. Τα αποτελέσματα γίνονται ήδη αισθητά προτού εφαρμοστεί ο προϋπολογισμός του 2013. Το φορολογικό βάρος για την ιταλική οικογένεια σχεδόν διπλασιάστηκε αυτόν τον μήνα – ως αποτέλεσμα της εισαγωγής του νέου φορολογικού συστήματος για την ακίνητη περιουσία – κι έχει άμεσο αντίκτυπο τον θάνατο της προεορταστικής περιόδου για το λιανικό εμπόριο. Η Confcomercio εκτιμά ότι η κατανάλωση θα μειωθεί κατά 13%. Η δεύτερη προτεραιότητα είναι η εναντίωση στην Άνγκελα Μέρκελ. Ο Μ. Μόντι δεν ήθελε – ή δεν μπορούσε – να ανταποκριθεί σε αυτό το καθήκον. Προσπάθησε λίγο να εντυπωσιάσει, όμως ποτέ δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τη Γερμανίδα καγκελάριο στο θέμα που είχε τη μεγαλύτερη σημασία. Να πει ότι χωρίς κάποιας μορφής αμοιβαιοποίηση του χρέους – ένα ευρωομόλογο – δύσκολα μπορεί να παραμείνει μέλος της ευρωζώνης μία χώρα με χρέος στο 130% του ΑΕΠ και πρακτικά καμία ανάπτυξη μετακυλίοντας εσαεί τα χρέη της. Μόνο ένας εκλεγμένος ηγέτης μπορεί να επιβάλει αυτήν την επιλογή. Ένας τεχνοκράτης πρωθυπουργός δεν μπορεί να προσφέρει μία αξιόπιστη απειλή εάν η απάντηση από το Βερολίνο είναι “όχι”». Κατόπιν αυτών έρχεται και το κρίσιμο ερώτημα: Τι θα κάνει η Γερμανία εάν βρεθεί αντιμέτωπη με την επιλογή ευρωομολόγου ή αποχώρησης της Ιταλίας από την ευρωζώνη; Ο Munchau απαντά: «Πιστεύω ότι, εάν το Βερολίνο βρεθεί ενώπιον αυτού του αδιεξόδου, αρχικά θα τα χάσει. Ο λόγος για τον οποίο ο Μ. Μόντι είναι τόσο δημοφιλής στη Γερμανία είναι επειδή με τη φούσκα που έχει δημιουργήσει και τη λιτότητα που έχει επιβάλει παίζει το παιχνίδι της καγκελαρίου, αναβάλλοντας τις δύσκολες αποφάσεις για τακτοποίηση του χρέους και θεσμικές μεταρρυθμίσεις μετά τις βουλευτικές εκλογές στη Γερμανία το επόμενο έτος». Και μια τελευταία αναφορά στον Μπερλουσκόνι, ο οποίος για πολλούς λόγους θα είναι το κεντρικό πρόσωπο της προεκλογικής περιόδου στην Ιταλία – ίσως ακόμη των εκλογών και του μετεκλογικού σκηνικού: «Δεν θα γίνει πρωθυπουργός. Οι Ιταλοί τον βαρέθηκαν, αν και χαίρει ακόμη κάποιας δημοτικότητας στη δεξιά. Όσο κωμικός και άχρηστος κι αν ήταν, όμως, κατά την τελευταία του θητεία στην ηγεσία της Ιταλίας, η διάγνωσή του για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα είναι σωστή. Δηλώνει ότι η Ιταλία χρειάζεται μία νέα συμφωνία με την ευρωζώνη, προσθέτοντας ότι ακόμη και η έξοδός της από το ευρώ δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ταμπού. Και έχει κατ’ επανάληψη υποστηρίξει ότι η λιτότητα δεν αποδίδει. Θα έπρεπε να τα είχε πει, όμως, όσο ήταν πρωθυπουργός». Κατόπιν τούτων, ας συνοψίσουμε: Οι εκλογές στην Ιταλία, αλλά και το μοντέλο διαχείρισης του χρέους της Ισπανίας και της Ιταλίας θα είναι εξαιρετικά κρίσιμοι παράγοντες για τη μοίρα που θα επιφυλάξει και για την Ελλάδα η ευρωζώνη. Όπως πολλές φορές έχουμε επισημάνει στο παρελθόν, τα νέα για τη χώρα μας θα έρχονται πάντα απ’ έξω. Τουλάχιστον όσο η δική μας πολιτική ελίτ και η κοινωνία δεν αποφασίζουν ότι πρέπει κάποτε να δώσουν τη μάχη τους... http://www.topontiki.gr/article/45700/I-politiki-fouska-tou-Monti-i-litotita-ki-emeis