Kάθε μέρα μία αυτοκτονία στην Ελλάδα του Μνημονίου

Με δραματικούς ρυθμούς αυξάνονται οι απόπειρες, καθώς όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας, επηρεασμένοι από τις οικονομικές δυσκολίες και το αρνητικό κλίμα που επικρατεί στη χώρα, οδηγούνται στο απονενοημένο διάβημα

Μία αυτοκτονία κάθε μέρα κατέγραψε το αστυνομικό δελτίο από την 1η του μήνα. Μέσα σε αυτό το ελάχιστο διάστημα, άνθρωποι στον Αλιμο, στην Πλάκα, την Καλλιθέα, στους Αγίους Αναργύρους, στο Μαρούσι και στη Σκιάθο επέλεξαν να δώσουν τέλος στη ζωή τους.

Την ίδια στιγμή, καταγραφές του Σωματείου Εργαζομένων του ΕΚΑΒ ανεβάζουν τις απόπειρες αυτοχειρίας τον περασμένο μήνα στις 354, από τις οποίες κατέληξαν τελικά οι 50, ενώ από τα στοιχεία που είχε διαβιβάσει στη Βουλή το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για το διάστημα από το 2009 έως το Δεκέμβριο του 2011 προκύπτει ότι σημειώθηκαν 1.727 αυτοκτονίες και απόπειρες...

Η εθνική μας κατάθλιψη είναι εδώ... Από τον 45χρονο δάσκαλο που βρέθηκε απαγχονισμένος στην αποθήκη του σπιτιού του στην Ξάνθη, μέχρι τον 54χρονο λογιστή από την Κρήτη και από τον 64χρονο επιχειρηματία του τουρισμού στην Κεφαλονιά μέχρι τον 31χρονο ναυτικό στην Ανδρο, ολόκληρη η Ελλάδα συγκλονίζεται από τις απώλειες ανθρώπων που αποφασίζουν να φύγουν από τη ζωή υπό την πίεση των καταστάσεων που βιώνουν...

Το σοκ των αυτοκτονιών είναι μεγάλο, όχι μόνο για τους συγγενείς και τους οικείους, αλλά και για την κοινωνία που καθημερινά βρίσκεται αντιμέτωπη με μία ακόμη αιτία θλίψης.

Κάτω από το βάρος της πολιτικοκοινωνικής κατάστασης, άνθρωποι που έχουν εξαντλήσει τα όρια της αντοχής τους, περνούν στο απονενοημένο διάβημα. Οι επιστήμονες είχαν επανειλημμένως κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου σε σχέση με την «εποχή του Μνημονίου».

">

«Ο πατέρας μου ήταν 77 χρόνων. Θα μπορούσε λοιπόν να ιδιωτεύσει, χωρίς να απολογηθεί σε κανέναν, γιατί ό,τι ήταν να κάνει το είχε κάνει, λέγοντας πολύ απλά "παιδιά ήρθε η σειρά σας". Δεν το έκανε. Ηταν ενεργός και δραστήριος μέχρι τέλους», τονίζει η κόρη του αυτόχειρα Δημήτρη Χριστούλα, Εμμυ.

Σειρά επιστημονικών μελετών επεσήμαναν νωρίς πως οι πολιτικοοικονομικές δυσχέρειες επηρεάζουν τον ψυχισμό, καθώς ανεργία και φτώχεια συνδέονται με την ψυχοπαθολογία, ενώ παράλληλα μειώνονται οι παράγοντες προστασίας.

Αύξηση των κρουσμάτων
Στατιστικά στοιχεία αναφέρουν πως για κάθε αύξηση της τάξης 1% στην ανεργία, σημειώνεται αύξηση 0,8% στις αυτοκτονίες στις ηλικίες κάτω των 65 ετών, καθώς και αύξηση 0,8% στις ανθρωποκτονίες. Αύξηση πάνω από 3% στην ανεργία είχε αντίστοιχα ακόμη μεγαλύτερη επίδραση στις αυτοκτονίες (αύξηση >4%), στις ηλικίες κάτω των 65 ετών, καθώς και στους θανάτους από χρήση αλκοόλ.

Η αντιστοιχία αυτή μεταφράζεται σε 2.308 περισσότερα περιστατικά μόνο στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο για το έτος 2009, πριν ακόμη από την έκρηξη της κρίσης.

Τα κρούσματα αυξήθηκαν σε όλα τα νοσηλευτικά ιδρύματα το 2010 και το 2011. Δεκάδες είναι ήδη οι περιπτώσεις αυτοκτονιών που σημειώθηκαν μέσα στο 2012. «Πάντα είχαμε περιστατικά αυτοκτονίας, ειδικά με χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων, αλλά αυτά κυμαίνονταν σε 70-80 τον μήνα.

Το γεγονός ότι τον Ιούνιο καταγράφηκαν τόσο πολλές απόπειρες, θα πρέπει σίγουρα να μας βάλει σε πολλές σκέψεις», συμφωνεί ο Γιάννης Χούσος, πρόεδρος των εργαζομένων του σωματείου του ΕΚΑΒ που κατέγραψαν τα περιστατικά στα οποία κλήθηκαν τον περασμένο μήνα.

Εμμυ Χριστούλα
«Η αιτία που οδηγεί σε μια τέτοια πράξη είναι πολιτική»

Το πρωί της 4ης Απριλίου, η Ελλάδα συγκλονίζεται από την είδηση της αυτοκτονίας του 77χρονου συνταξιούχου φαρμακοποιού Δημήτρη Χριστούλα. Ο κρότος από τον ήχο της σφαίρας στοίχειωσε για πάντα όσους βρέθηκαν εκείνη τη μοιραία στιγμή στην πλατεία Συντάγματος.

Η εξήγηση που έδωσε ο ίδιος ο αυτόχειρας για την απόφασή του σόκαρε: «Επειδή έχω μια ηλικία που δεν μου δίνει την ατομική δυνατότητα δυναμικής αντίδρασης (χωρίς βέβαια να αποκλείω αν ένας Ελληνας έπαιρνε το καλάσνικοφ, ο δεύτερος θα ήμουν εγώ), δεν βρίσκω άλλη λύση από ένα αξιοπρεπές τέλος πριν αρχίσω να ψάχνω τα σκουπίδια για τη διατροφή μου».

Τρεις μήνες μετά, η κόρη του σπάει τη σιωπή της στο «Εθνος της Κυριακής» για το τραγικό φαινόμενο των καθημερινών αυτοκτονιών. Η Εμμυ Χριστούλα περιγράφει τις τελευταίες στιγμές του πατέρα της, την κοινή ζωή τους και αποκωδικοποιεί τους λόγους που τον οδήγησαν στην αυτοκτονία.

Κάθε μέρα σημειώνεται μία αυτοκτονία. Τι σκέφτεστε στο άκουσμα μιας τέτοιας είδησης;

Οι αιτίες που παράγουν αυτό το αποτέλεσμα, την αυτοκτονία δηλαδή, είτε γίνεται ως ύστατο βήμα αφύπνισης είτε ως ύστατο βήμα απόγνωσης και οικονομικής ασφυξίας είναι ειδεχθείς.

Ολες οι αιτίες. Ανεξαρτήτως αν το περιεχόμενο της ίδιας της πράξης είναι πολιτικό ή προσωπικό. Ειδεχθές επίσης είναι το πολιτικό σύστημα που παράγει αυτές τις αιτίες. Ειδεχθείς είναι οι πολιτικές και αυτοί που τις υλοποιούν.

Απέναντι σε αυτό λοιπόν, που είναι ένα ολόκληρο σύστημα, με αιτία και αποτέλεσμα, δεν μπορεί κανείς παρά να αισθάνεται θλίψη, οδύνη αλλά και μια διάθεση και πρόθεση για να ανατρέψει τα πράγματα. Γεννιούνται ταυτόχρονα συναισθήματα, αλλά και πολιτικοί δρόμοι στους οποίους διοχετεύονται τα συναισθήματα αυτά.

Στο τέρμα των δρόμων υπάρχει πάντα ένας στρατηγικός στόχος: η ανατροπή της κατάστασης που οδηγεί εκεί.

Τι θα λέγατε σε συγγενείς που βρέθηκαν στην ίδια θέση με εσάς;

Την προσωπική απώλεια τη βιώνει ο καθένας με τον δικό του τρόπο και κάθε απώλεια έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Αυτό που θα μπορούσα να προσθέσω ως υστερόγραφο στο σημείωμα του πατέρα μου είναι το εξής: Αν όχι τώρα, πότε; Αν όχι εμείς, ποιοι; Οταν ζεις μέσα σε συνθήκες οικονομικού απαρτχάιντ δεν μπορεί να μην είναι πολιτικός ο λόγος, γιατί οι συνθήκες που οδήγησαν σε αυτήν την πράξη έχουν προκύψει μέσα από πολιτικές διαδικασίες, από πολιτικές τεχνικές και πολιτική στρατηγική στόχευση.

Αρα, για όλες ισχύει πως πίσω από την πρώτη ανάγνωση, από το οικονομικό ενδεχομένως, υπάρχει ένα βαθύτερο πολιτικό αίτιο για το οποίο γίνονται. Η αιτία δηλαδή που προκαλεί όλα αυτά τα πράγματα είναι βαθύτατα πολιτική.

Τρεις μήνες μετά την αυτοκτονία του πατέρα σας, έχετε αποκωδικοποιήσει το μήνυμα που ήθελε να στείλει;

Επέλεξε την Πλατεία Συντάγματος γιατί είναι το κέντρο της πόλης. Για να σπάσει η σιωπή. Γιατί είναι απέναντι από τη Βουλή.

Για να δείξει αυτούς που την έχουν μετατρέψει σε επικυρωτικό σώμα, σε σωματείο-σφραγίδα. Επέλεξε το Σύνταγμα γιατί είναι ο τόπος παλαιότατων αλλά και πολύ σύγχρονων αγώνων. Για να μεταγγίσει στις νέες φύτρες το όραμα για μια άλλη ζωή.

Στο ιδιόχειρο σημείωμα που αποτελεί την τελευταία πολιτική κατάθεσή του υπάρχουν δυο κρίσιμα σημεία.

Το πρώτο είναι η διαπίστωση της σημερινής πραγματικότητας. Μιλάμε για μια ιδιότυπη κατοχή.

Και το δεύτερο είναι μια προτροπή κυρίως προς τη νέα γενιά, προτροπή πολιτικής έγερσης, και μάλιστα με διπλό χαρακτήρα -πατριωτικό αλλά και ταξικό- ώστε να ανατρέψει αυτό που ζει και το ακόμη χειρότερο που έρχεται.

Ο πατέρας μου ήταν 77 χρόνων. Ολα αυτά τα χρόνια ήταν ένας αριστερός ανένταχτος αγωνιστής που όμως βρισκόταν στην πρώτη γραμμή.

Θα μπορούσε λοιπόν να ιδιωτεύσει, χωρίς να απολογηθεί σε κανέναν γιατί στα 77 του χρόνια ό,τι ήταν να κάνει το είχε κάνει, λέγοντας πολύ απλά «παιδιά ήρθε η σειρά σας». Δεν το έκανε.

Ηταν ενεργός και δραστήριος μέχρι τέλους. Συμμετείχε στα κινήματα της πλατείας Συντάγματος, ήταν μέλος της πρωτοβουλίας για την Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου. Ηταν ένας άνθρωπος απολύτως ενεργός μέχρι και την τελευταία στιγμή.

Είχατε καταλάβει τι σχεδίαζε;

Οχι, σε καμία περίπτωση. Ηξερα ότι ο πατέρας μου έδινε πάρα πολλά πράγματα στην υπόθεση του αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο, αλλά δεν πίστευα ότι θα τα έδινε όλα, δηλαδή την ίδια του τη ζωή. Το έκανε.

Ο πατέρας μου ήταν πολύ συγκροτημένος άνθρωπος, είχε τον έλεγχο της ζωής του. Σαφώς δεν ήταν μια απόφαση που ελήφθη εν θερμώ, μέσα σε ένα βράδυ. Δεν ξέρω πόσο χρόνο το σχεδίαζε, αλλά όλα τα στοιχεία δείχνουν ακριβώς αυτή του τη συγκρότηση.

Εκείνη η μέρα ήταν για εκείνον σαν όλες τις άλλες. Ξύπνησε νωρίς, έφαγε πρωινό, κατέβηκε στην πλατεία Συντάγματος, επέλεξε το σημείο και πυροβόλησε...

Ακούστηκε ότι έπαιρνε μεγάλη σύνταξη και πως υπερέβαλε στο σημείωμά του. Επίσης, ειπώθηκε πως έπασχε από ανίατη ασθένεια...

Δεν θα ήθελα να μπω σε καμία διαδικασία κοινωνικού αυτοματισμού, δηλαδή αν ο πατέρας μου έπαιρνε περισσότερα χρήματα από έναν συνταξιούχο του ΙΚΑ ή του δικαστικού σώματος.

Αυτές οι διαδικασίες ανήκουν στην εξουσία και είναι ο τρόπος προκειμένου στη βάση της πυραμίδας να διεξάγεται εμφύλιος και η νοσηρή κορυφή της να παραμένει ανέγγιχτη.

Θα πω αυτό που έγραψε ο πατέρας μου και το βιώνουμε όλοι: η ζωή μας έχει εξελιχθεί σε ένα τεράστιο πολιτικό κοινωνικό και οικονομικό απαρτχάιντ. Ο καθένας νιώθει πολιτική, κοινωνική και οικονομική ασφυξία. Η λέξη «σκουπίδια» είναι ένας απόλυτος συμβολισμός, όχι με την έννοια της προφητείας, αλλά με την έννοια της μαθηματικής εξίσωσης για το πού οδηγούμαστε. Και αυτό, με όρους πολιτικής προσωπικής αξιοπρέπειας, ενδεχομένως κάποιοι το αντιμετωπίζουν με αυτήν την πράξη. Ειπώθηκαν πολλά, για κατάθλιψη, ανίατη ασθένεια, χρέη. Ειπώθηκαν απολύτως συνειδητά και σκόπιμα. Για να υπονομεύσουν τον πολιτικό χαρακτήρα και το περιεχόμενο της πράξης. Από την ώρα που στείλαμε παντού το πολιτικό του σημείωμα, όμως, ο ελληνικός λαός κατάλαβε τι πραγματικά συνέβη.

Και τα «παπαγαλάκια» σώπασαν. Οταν το αξιακό σου σύστημα είναι μόνο χρήμα και εξουσία, ο μόνος λόγος για να χάσεις τη ζωή σου είναι η απώλεια του χρήματος και της εξουσίας. Ε, λοιπόν, υπάρχουν κι άλλες αξίες στη ζωή...

Πιστεύετε ότι η επιλογή του πατέρα σας έχει επηρεάσει και άλλους υποψήφιους αυτόχειρες;

Δεν μπορώ να το ξέρω. Το να βάζεις τέλος στη ζωή σου δεν είναι διαδικασία σούπερ μάρκετ ιδεών ή μίμηση τέλεσης μιας πράξης αλλά πιο προσωπική και η κορυφαία διαδικασία. Αυτό που ξέρω είναι πως επηρέασε τη ζωντανή κοινωνία. Και οι αντιδράσεις που λαμβάνω από τον κόσμο είναι συγκινητικές, προσωπικές και πολιτικές.

Η δική σας ζωή πόσο έχει αλλάξει μετά την 4η Απριλίου;

Ηταν για μένα απώλεια τεραστίου μεγέθους που προκαλεί και θα προκαλεί μια βαθιά οδύνη. Ταυτόχρονα, με γεμίζει με τεράστια δύναμη. Κάνω αυτό που έκανα πάντα, απλώς στα κομμάτια των συλλογικών αγώνων το κάνω με μεγαλύτερη ένταση. Είναι αυτό που παραφράζοντας τον Ρίτσο είχα πει: «Κοιμήσου πατέρα, εγώ πηγαίνω στα αδέρφια μου και παίρνω τη φωνή σου».

Οταν λείπει μια πλάτη, πρέπει να πολλαπλασιαστούν οι υπόλοιπες. Νιώθω ότι έχει λείψει μια πολύ στιβαρή πλάτη, αλλά και ότι πολλαπλασιάζονται πολλές άλλες.

Υπάρχει ελπίδα παρά την «εθνική μας κατάθλιψη»;

Ναι υπάρχει. Και αυτό δεν το λέω γιατί είναι βολικό για μένα για συναισθηματικούς λόγους ή για λόγους ιδεολογικής δικαίωσης. Τα γεγονότα είναι τέτοια που λένε ότι η ελπίδα είναι εδώ, παρούσα, ζωντανή, δυναμική και έχει γόνιμο έδαφος ανάπτυξης.

ΜΑΡΙΑ ΨΑΡΑ
mapsara@pegasus.gr

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=63681594