Το ταγκό... της Ελλάδας με την Αργεντινή

Της Ζέζας Ζήκου


Το «σενάριο Αργεντινής» ήταν πάντα προσφιλές στον Τζόζεφ Στίγκλιτς. Ηδη από το 2010 ο Αμερικανός νομπελίστας οικονομολόγος έλεγε τα εξής «σπουδαία»: «Η Αργεντινή αποτελεί ένα καλό παράδειγμα. Αφού υποτίμησε το νόμισμά της και αναδιάρθρωσε το χρέος της, πλήρωσε ένα υψηλό τίμημα. Γνώρισε όμως στη συνέχεια έξι χρόνια ανάπτυξης, που της επέτρεψαν να μειώσει το ποσοστό της φτώχειας από 40% σε 13%. Η ανεργία της είναι σήμερα μικρότερη από εκείνη που γνωρίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Μπορεί να μη λύθηκαν όλα τα προβλήματά της, αλλά η κατάσταση είναι σήμερα αντικειμενικά καλύτερη από ό, τι πριν. Βγαίνοντας από το ευρώ και αναδιαρθρώνοντας το χρέος τους, η Ελλάδα και η Ισπανία θα ανακτούσαν την ανταγωνιστικότητά τους. Δεν θα είχαν βέβαια πλέον πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές, αλλά αυτό συμβαίνει ήδη με την Ελλάδα. Αυτό που τους συμβαίνει σήμερα είναι η χειρότερη δυνατή τιμωρία…».
Ανάλογες απόψεις έχει διατυπώσει και ο άλλος Αμερικανός νομπελίστας, ο Πολ Κρούγκμαν. Οι δύο οικονομολόγοι δεν μπορεί ασφαλώς να κατηγορηθούν για άγνοια. Ούτε για δόλο, ότι θα ήθελαν ας πούμε την κατάρρευση του ευρώ γιατί το είδαν από την αρχή με κακό μάτι.
Το πιο σουρεαλιστικό από όλα είναι ότι τους διαψεύδει ο «μοιραίος» υπουργός Οικονομικών της Αργεντινής Ντομίνγκο Καβάγιο, που τη δεκαετία του ’90 επεξεργάστηκε και εφήρμοσε τη λεγόμενη «στρατηγική της Αργεντινής» κατ’ απαίτησιν του ΔΝΤ. Και μας προειδοποιεί ότι μια τέτοια στρατηγική θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία!
Οι Αμερικανοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η εμπειρία από τις χώρες που ακολούθησαν τον δρόμο της Αργεντινής έδειξε πως η διαγραφή ενός σημαντικού μέρους του χρέους μιας χώρας δεν κάνει την οικονομία της λιγότερο αλλά περισσότερο αξιόπιστη! Οσο για τον δικαστικό δρόμο που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν οι δανειστές, υπάρχει μια βασική παραδοχή του διεθνούς δικαίου πως καμία κυρίαρχη χώρα δεν μπορεί να υποχρεωθεί να συνομολογήσει την οικονομική αυτοκτονία της, εξαναγκαζόμενη σε μέτρα λιτότητας που θα εξανδραποδίσουν τον λαό της. Τα κράτη είναι κυρίαρχα. Και όταν δεν το αντιλαμβάνονται αυτό οι κυβερνήσεις τους, το αντιλαμβάνονται οι λαοί τους.
Ο Τζόζεφ Στίγκλιτς είναι ένας από τους πλέον διάσημους, αλλά κυρίως από τους πλέον αμφιλεγόμενους Αμερικανούς οικονομολόγους. Λοιπόν, αυτός ο νομπελίστας (!) έπεισε τον Παπανδρέου να σύρει τη χώρα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, με το επιχείρημα πως «θα μπορούσε το Ταμείο να μας παράσχει προστασία έναντι των κερδοσκοπικών πιέσεων στα ελληνικά ομόλογα».
Αντίθετα, όμως, τα ελληνικά ομόλογα μπήκαν στο στόμα του διαβόλου... ανοίγοντας την όρεξη για βίαιες επιθέσεις κατά των ομολόγων και των λοιπών ευάλωτων οικονομιών της Ευρωζώνης.
Ο Στίγκλιτς έχει υπηρετήσει τους σύγχρονους δεσμοφύλακες του χρέους, την Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οταν έλαβε το βραβείο Νομπέλ για την Οικονομία, πριν από δέκα χρόνια, είχε αποκαλύψει στον δημοσιογράφο Γκρεγκ Πάλαστ της βρετανικής εφημερίδας Observer το πώς γεμίζουν σήμερα οι σύγχρονες φυλακές του χρέους με ολόκληρους λαούς. «Αναλύουμε ξεχωριστά την οικονομία κάθε χρεωμένης χώρας», έλεγε τότε ο Στίγκλιτς. «Και παραδίδουμε σε κάθε υπουργό ένα πανομοιότυπο πρόγραμμα που αποτελείται από τέσσερα στάδια».
Πρώτο στάδιο: οι ιδιωτικοποιήσεις. Ή, ακριβέστερα, το «λάδωμα». Γιατί οι ηγέτες αυτών των χωρών ξεπουλούσαν πρόθυμα τις δημόσιες υπηρεσίες των χωρών τους!
Δεύτερο στάδιο: Η απελευθέρωση στην κυκλοφορία του κεφαλαίου. Θεωρητικά, η απελευθέρωση επιτρέπει την εισροή και την εκροή κεφαλαίων. Στην πράξη, όμως, τα κεφάλαια έφευγαν μόνο έξω. Εμπαιναν για κερδοσκοπία στην αγορά ακινήτων και έφευγαν στον πρώτο κίνδυνο. Υστερα οι χώρες τα «καλόπιαναν» για να επιστρέψουν με αστρονομικά επιτόκια, που συνέτριβαν τις οικονομίες τους και τα δημόσια ταμεία τους.
Τρίτο στάδιο: Η προσαρμογή στις αγοραίες τιμές. Ενας ευφημισμός για αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων, του νερού και του φυσικού αερίου. «Οι ταραχές που ακολουθούσαν ήταν μια επώδυνη φυσική συνέπεια», συνεχίζει ο Στίγκλιτς.
Τέταρτο στάδιο: Το «άνοιγμα» της οικονομίας. Ο Στίγκλιτς το παραλληλίζει με τους πολέμους του οπίου. Οι ισχυρές χώρες υποχρέωναν τις ασθενέστερες να ανοίξουν τα σύνορά τους στα προϊόντα τους, ενώ ταυτόχρονα προστάτευαν τις δικές τους αγορές από τα δικά τους.