Ελληνική «πλουτοκρατία» για… κλάματα!

του Στέφανου Κοτζαμάνη

Σε αντίθεση με όσα πολλοί υποστηρίζουν, ότι δηλαδή οι... μεγάλοι θα βγουν κερδισμένοι από την τρέχουσα οικονομική συγκυρία, η ελληνική επιχειρηματική τάξη βρίσκεται σήμερα σε κατάσταση νευρικής κρίσης.

Η μέχρι πρότινος αποκαλούμενη πλουτοκρατία είτε αναζητά όπως-όπως κεφάλαια για να καλύψει τρύπες, είτε βλέπει να χάνονται κέρδη δεκαετιών. Και στην καλύτερη περίπτωση, διαπιστώνει πως η απόδοση των κεφαλαίων της δεν μπορεί να φτάσει ούτε το επιτόκιο των τραπεζικών καταθέσεων…

Το μόνο βέβαιο είναι πως μετά το πέρας αυτής της κρίσης θα ξεχάσουμε κάμποσα από τα ηχηρά επιχειρηματικά ονόματα του σήμερα και σε λίγα χρόνια θα ψάχνουμε να θυμηθούμε τόσο τους ίδιους όσο και τις εταιρίες τους…

Ο διευθύνων σύμβουλος της Allianz Ελλάδας κ. Πέτρος Παπανικολάου έδωσε μια άλλη διάσταση στις επιπτώσεις που θα φανούν στον ασφαλιστικό κλάδο από το «κούρεμα» των ελληνικών κρατικών ομολόγων.

Με δεδομένα ότι οι ασφαλιστικές εταιρίες κατέχουν ομόλογα ονομαστικής αξίας 3,2 δισ. ευρώκαι πως τα συνολικά κέρδη του κλάδου το 2010 ήταν χαμηλότερα των 100 εκατ. ευρώ, η ζημία των ομολόγων (γύρω στο 1,6 δισ., αν υπολογιστεί «κούρεμα» 50%) ισοδυναμεί με τα κέρδη ολόκληρου του κλάδου για 20 χρόνια!

Ανεξάρτητα πάντως από τις ζημίες εξαιτίας των ομολόγων, οι περισσότερες ασφαλιστικές είχαν μετριότατη οικονομική πορεία ακόμη και στις εποχές των παχιών αγελάδων. 

Θυμίζουμε τις δεκάδες ασφαλιστικές εταιρίες που αναγκάστηκαν να βάλουν λουκέτο, ή επίσης το ότι ο leader επί δεκαετίες της αγοράς -η Εθνική Ασφαλιστική- άντλησε εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από τον βασικό του μέτοχο τα τελευταία 15 χρόνια, αποδίδοντάς του ως μερίσματα μόλις κάτι ψίχουλα… 
 
Περίπου ανάλογα είναι τα πράγματα και στον κλάδο των τραπεζών, που από πολλούς χαρακτηρίζεται πλουτοκρατία και θεωρείται πως έχει συγκεντρώσει πακτωλό πλούτου προς όφελος των μετόχων του. Η γλώσσα των αριθμών, όμως, λέει τα ακριβώς αντίθετα… 

Στον τραπεζικό κλάδο, λοιπόν, οι αυξήσεις κεφαλαίου των τελευταίων έξι ετών ξεπέρασαν τα 15 δισ. ευρώ (γύρω στα 6 δισ. έχει αντλήσει μόνο η Εθνική Τράπεζα), χωρίς να συνυπολογίζονται στο ποσό αυτό τα κεφάλαια που τοποθέτησε το ελληνικό δημόσιο με τη μορφή προνομιούχων μετοχών. 

Το ποσό αυτό υπερκαλύπτει με χαρακτηριστική άνεση το συνολικό ύψος των μερισμάτων που διανεμήθηκαν από τις τράπεζες στους μετόχους τους την τελευταία δεκαετία, με δεδομένο άλλωστε ότι το 2012 θα είναι η τέταρτη συνεχής χρονιά όπου οι τράπεζες δεν θα διανείμουν το παραμικρό μέρισμα στους μετόχους τους. 

Και πέραν αυτών, οι ελληνικές τράπεζες χρειάζεται να ανακεφαλαιοποιηθούν με επιπλέον ποσό που άλλοι το υπολογίζουν γύρω στα 10 δισ. ευρώ και άλλοι το ανεβάζουν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα (γύρω στα 20 δισ.)… Όσο για την τρέχουσα αποτίμηση των τραπεζών στο ταμπλό, οι περισσότερες μεγάλες... δυνάμεις κυμαίνονται μεταξύ των 180 και των 400 εκατ. ευρώ!

Στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας έχουν περάσει πάνω από πέντε χρόνια από τότε όπου έστω και μία εισηγμένη κατάφερε να εμφανίσει κέρδη ακόμη και 1 ευρώ στις ετήσιες λογιστικές της καταστάσεις. 

Ολόκληρος ο κλάδος, σήμερα, αποτιμάται στο ταμπλό του Χ.Α. γύρω στα 35 εκατ. ευρώ (η μισή περίπου κεφαλαιοποίηση αποδίδεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας κάποιων εισηγμένων), ενώ, πέραν των άλλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει, έχει και το ελληνικό δημόσιο να του οφείλει τεράστια ποσά από καθυστερήσεις στην επιστροφή ΦΠΑ. 

Καθόλου καλά δεν είναι τα πράγματα ούτε για τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο χώρο της οικοδομής, καθώς μέσα στο 2011 (πολλές και από παλαιότερα) έχουν περάσει σε ζημιογόνο πορεία οι εγχώριες δραστηριότητες των τσιμεντοβιομηχανιών (π.χ. ΑΓΕΤ Ηρακλής), των εταιριών διέλασης αλουμινίου (ΕΤΕΜ, Αλουμύλ, Βιοκαρπέτ, Άλκο ΕΛΛΑΣ), των επιχειρήσεων χάλυβα - σιδήρου (ΣΙΔΕΝΟΡ, Μπήτρος, ΣΙΔΜΑ, Αφοί Κορδέλλου κ.ά.), των βιομηχανιών ξύλου (Ακρίτας, Shelman) κ.λπ. 

Η κατάσταση γι' αυτούς τους κλάδους μάλιστα αναμένεται να επιδεινωθεί το 2012, καθώς με βάση τον όγκο των αδειών η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να σημειώσει και νέα πτώση. 

Ανάλογα κακή είναι και η εικόνα του κλάδου των κατασκευαστικών εταιριών, ακόμη και των μεγαλύτερων δυνάμεων του χώρου (ΕΛΛΑΚΤΩΡ, J&P Άβαξ κ.ά.), τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την εγχώρια αμιγώς κατασκευαστική τους δραστηριότητα. 

Επί «παχιών αγελάδων» Ειδικότερα, μάλιστα, για την ελληνική βιομηχανία, οι αποδόσεις πολλών μεγάλων ομίλων δεν ήταν ικανοποιητικές ούτε και πριν από το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης. 

Στον όμιλο Βιοχάλκο για παράδειγμα (τον μεγαλύτερο εξαγωγικό όμιλο της χώρας), ο δείκτης της αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων (ROE) ήταν μονοψήφιος ακόμη και στο peak της ελληνικής οικονομίας. Για παράδειγμα, το 2007 ο όμιλος είχε κέρδη 84 εκατ. ευρώ, ίδια κεφάλαια 1,975 δισ. ευρώ και ROE μόλις 4,2%. 

O ισχυρός εξαγωγικός όμιλος της S&B Βιομηχανικά Ορυκτά είχε εμφανίσει το 2007 μέτρια αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων (10,9%), αλλά φέτος ο ίδιος δείκτης αναμένεται μειωμένος, παρά την προβλεπόμενη αύξηση των κερδών σε σχέση με πέρυσι. 

Όσο για την Τιτάν, με παραγωγική παρουσία στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, η σαφώς ικανοποιητική αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων της, που το 2007 ήταν στο 20% (κέρδη 239 εκατ. και ίδια κεφάλαια 1,19 δισ.), φέτος αναμένεται να πέσει και αυτή σε μονοψήφια επίπεδα. 

Καθόλου καλή δεν είναι ούτε η εικόνα της αποδοτικότητας και για τα λεγόμενα κρατικά μονοπώλια, όπως για παράδειγμα της ΔΕΗ και της ΕΥΔΑΠ. Το 2007 -προ κρίσης- η ΔΕΗ είχε εμφανίσει κέρδη 222 εκατ. ευρώ, με ίδια κεφάλαια 5,27 δισ. (ROE 4,2%) και η ΕΥΔΑΠ κέρδη 43,2 εκατ. με ίδια κεφάλαια 813 εκατ. ευρώ (ROE 5,3%).