Η λιτότητα ως «προστατευόμενη» δικτατοριών

Του Ρ. Βρανά

Πως η κρίση δεν θα ερχόταν μόνη της, αλλά θα συνοδευόταν αναπόφευκτα από μια κρίση νομιμότητας των κυβερνήσεων σε όλα τα επίπεδα, ήταν κάτι που πολλοί το περίμεναν, όπως ο κοινωνιολόγος Λικ Μπολτανσκί, που επισήμαινε πως η οικονομία δεν θα λειτουργεί πια ως συμπλήρωμα αλλά ως υποκατάστατο της δημοκρατίας. Επειδή ο τρόπος που επέλεξαν αυτές οι κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν την κρίση ήταν από καιρό προκαθορισμένος.

Το ιδανικότερο πολιτικό περιβάλλον για την εφαρμογή των προγραμμάτων λιτότητας ήταν ανέκαθεν οι δικτατορίες. Τα περισσότερα «θερμοκήπιά» της εγκαταστάθηκαν με στρατιωτικά καθεστώτα στη Λατινική Αμερική. Θα ήταν παράλογο, λοιπόν, να μην περιμένουμε εκπτώσεις από τη δημοκρατία στις χώρες που επισκέπτεται σήμερα η λιτότητα. Ακόμη και για τις ευρωπαϊκές ηγεσίες, τα δημοκρατικά ελλείμματα είναι πιο ανεκτά από τα δημοσιονομικά ελλείμματα: αν και μεταβατικός, ο πορτογάλος πρωθυπουργός μπορεί να δεσμεύει τον λαό του εις το διηνεκές με τα δεσμά της λιτότητας όπως άλλωστε και ο ισπανός πρωθυπουργός, ο νέος ιρλανδός πρωθυπουργός να βαδίζει στα χνάρια του προηγούμενου, αν και αντιπολιτευόταν με ένα αντιμνημονιακό πολιτικό πρόγραμμα και οι Βρυξέλλες να εκδίδουν ουκάζια τα οποία καταργούν συνταγματικώς κατοχυρωμένα δικαιώματα. Στην «Εκθεση για την ανθρώπινη ανάπτυξη» (1994), ο ΟΗΕ έγραφε για τους ανθρώπους του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου: «Φαίνεται να προτιμούν τα στρατιωτικά καθεστώτα κάνοντας την ψυχρή σκέψη πως αυτά τα καθεστώτα εξασφαλίζουν την πολιτική σταθερότητα». Οσο κυβερνούσε τη Χιλή η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση του Αλιέντε, το ΔΝΤ δεν χορήγησε κανένα δάνειο στη χώρα. Μόλις έκανε το στρατιωτικό πραξικόπημα ο Πινοτσέτ, έγινε ξανά «αξιόχρεη».

Ο Μ. Φρίντμαν ο αρχιερέας του νεοφιλελευθερισμού, που σήμερα ο μεγαλύτερος ναός του είναι η Ευρώπη, έγραφε το 1990 πως για το σύστημά του «δεν απαιτείται καμιά εξωτερική δύναμη, κανείς καταναγκασμός, καμιά παραβίαση της ελευθερίας». Ομως, αυτό το σύστημα έγινε πραγματικότητα στις εργαστηριακές συνθήκες της Χιλής του Πινοτσέτ, όπου κάθε λαϊκή αντίσταση στον ζυγό της λιτότητας καταπνίγηκε με βία. Οι φτωχοί και οι αγροτικοί πληθυσμοί υποβλήθηκαν στο σοκ της λιτότητας. Και όπως θα έγραφε αργότερα ο Κριστιάν Λαρουλέτ, ομοϊδεάτης του Φρίντμαν, ο Πινοτσέτ έγινε ο πρωτοπόρος σε μια παγκόσμια τάση για την ανάδειξη των καταλληλότερων κυβερνητικών πολιτικών με τις οποίες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν και αλλού τέτοια προγράμματα, ανεξάρτητα από το κοινωνικό κόστος. «Το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί απαρέγκλιτα», έλεγε ο Πινοτσέτ, «ώσπου να αλλάξω τη νοοτροπία των Χιλιανών».

Η ειρωνεία είναι, έγραφε ο Γκάρι Γιανγκ στην εφημερίδα «Γκάρντιαν», πως οι ευρωπαϊκοί λαοί που έχουν πέσει σήμερα θύματα τέτοιων πολιτικών είχαν δει κάποτε την ένταξη των χωρών τους στην Ευρωπαϊκή Ενωση ως ένα μέσο για να σταθεροποιήσουν τη δημοκρατία. Το δημοκρατικό τελετουργικό μπορεί να τηρείται ακόμη στην Ευρώπη, αλλά μετά την κρίση του χρέους λιγοστεύει η δημοκρατία.

ΤΑ ΝΕΑ / http://www.inprecor.gr/index.php/archives/114871