Ιδανική λύση: Χρεοκοπία εντός του ευρώ

By Robert Jenkins*

Ήταν η πιθανότητα που όλοι φοβούνταν, αλλά κανείς δεν τολμούσε να ξεστομίσει - μέχρι την περασμένη εβδομάδα. Ξαφνικά, η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ τέθηκε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. «Θα μείνετε ή θα φύγετε;». Πολλοί Ευρωπαίοι δεν ενδιαφέρονται πια. Θα έπρεπε όμως. Οι ηγέτες τους ενδιαφέρονται. Και να γιατί: Η Ελλάδα θα κάνει αναδιάρθρωση χρέους. Μπορεί να την κάνει «εντός του ευρώ» και μπορεί να την κάνει και «εκτός του ευρώ». Η διαφορά των δύο είναι κρίσιμη. Αν αντιλαμβάνεστε ήδη τη διαφορά, σταματήστε να διαβάζετε. Αν όχι, σύντομα θα εύχεστε να την είχατε αντιληφθεί.

Γιατί; Διαβάστε τώρα τη συνέχεια για να καταλάβετε τι θα σημάνει έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη:

1. Το υπουργικό συμβούλιο της χώρας αποφασίζει έξοδο. Αρχίζουν να κυκλοφορούν φήμες. Οι Έλληνες πολίτες σηκώνουν τις καταθέσεις τους σε ευρώ, όσο έχουν ακόμη το ευρώ και όχι τη δραχμή. Η προσφορά τραπεζογραμματίων στερεύει. Οι επιχειρήσεις μεταφέρουν τα ρευστοποιήσιμα πλεονάσματά τους στο εξωτερικό. Οι ξένοι πιστωτές σταματούν τον δανεισμό των ελληνικών επιχειρήσεων. Οι τράπεζες κλείνουν τις πόρτες. 

2. Κατόπιν έκτακτου υπουργικού συμβουλίου, η ελληνική κυβέρνηση ανακοινώνει την εισαγωγή της νέας δραχμής. Επιβάλλονται έλεγχοι κεφαλαίου καθώς και έλεγχοι στα σύνορα ώστε να εφαρμοστούν. Ο δημόσιος τομέας γυρνάει στο εγχώριο νόμισμα. Η αξία της δραχμής βουλιάζει. Ο ελληνικός πληθωρισμός εκτινάσσεται.
3. Ξεσπούν διαμάχες για τα χρέη του ιδιωτικού τομέα (για παράδειγμα όσον αφορά ένα δάνειο γερμανικής τράπεζας σε ελληνική θυγατρική μιας πολυεθνικής όπως η BMW). Η υποχρέωση παραμένει δάνειο σε ευρώ ή μετατρέπεται σε δάνειο σε δραχμή; Αν είναι δάνειο σε δραχμές, τότε η γερμανική τράπεζα έχει πρόβλημα, καθώς ένα ενεργητικό σε δραχμές αξίζει ελάχιστα σε σχέση με τη λογιστική αξία σε ευρώ. Αν, από την άλλη πλευρά, η υποχρέωση παραμένει σε ευρώ, τότε έχει πρόβλημα και η τράπεζα και η επιχείρηση, καθώς ο οφειλέτης έχει ένα δάνειο σε ευρώ, που πρέπει να εξυπηρετήσει με, υποτιμημένα σε δραχμές, έσοδα.

4. Αρχίζει η μετάσταση. Οι Πορτογάλοι φοβούνται ότι μπορεί να συμβεί και σε αυτούς. Αρχίζουν να αποσύρουν τα ευρώ τους από τις τράπεζες, με τον φόβο ότι θα τους τα μετατρέψουν σε εσκούδος. Οι πορτογαλικές εταιρίες μεταφέρουν κεφάλαια στο εξωτερικό για να προφυλαχθούν. Κλείνουν τράπεζες. Σύντομα εμφανίζονται ανάλογα σκηνικά στην Ιρλανδία, όπως και στην υπόλοιπη Μεσόγειο. Οι υπόλοιπες τράπεζες σταματούν τις δοσοληψίες με τις τράπεζες των περιφερειακών κρατών.

5. Διογκώνεται η σύγχυση όσον αφορά την εμβέλεια του ανοίγματος των ευρωπαϊκών τραπεζώνστον ιδιωτικό τομέα της περιφέρειας. Οι συναλλαγές με τις ευρωπαϊκές τράπεζες και μεταξύ τους σταματούν. Οι τραπεζικές μετοχές μηδενίζονται και τα επενδυτικά καταφύγια εκτινάσσονται.Αντιδρώντας στις εισροές κεφαλαίων, η Ελβετία επιβάλλει τιμωρητικά αρνητικά επιτόκια στις καταθέσεις μη Ελβετών πολιτών.

6. Ο τραπεζικός δανεισμός σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση σταματά. Η οικονομική δραστηριότητα μένει στάσιμη.

Θα συνέχιζα, αλλά πιστεύω ότι πιάσατε το νόημα. Δεν θα είναι ωραία εικόνα. Να προσθέσω μόνο το γεγονός ότι το άνοιγμα των ευρωπαϊκών τραπεζών προς τον ιδιωτικό τομέα της περιφέρειας (εταιρίες και νοικοκυριά) είναι πολλαπλάσιο του ανοίγματος προς τον δημόσιο (κρατικό χρέος).

Οι συνεπαγόμενοι κίνδυνοι είναι αυτό που κάποτε ονομάζαμε «διακρατικό κίνδυνο». Όρος που έμαθαν καλά οι Αμερικανοί τραπεζίτες μιας κάποιας ηλικίας, οι οποίοι κάποτε δάνειζαν ασύστολα δολάρια και πέσο στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα του Μεξικού, για να ανακαλύψουν κάποια στιγμή ότι ο εθνικός κίνδυνος δεν περιλαμβάνει μόνο τον κίνδυνο να μην πληρώσει κάποια χώρα, αλλά και τον κίνδυνο να απαγορευτεί και στον ιδιωτικό τομέα να μην αποπληρώσει διά νόμου ή μέσω συναλλαγματικών μεταβολών.

Οι ευρωπαϊκές τράπεζες μπορούσαν κάλλιστα να κάνουν το ίδιο λάθος. Το νόημα της δημιουργίας της ευρωζώνης ήταν να καταργηθεί η έννοια του διακρατικού κινδύνου, n’est-ce pas; Το να δανείζει μια τράπεζα του Μονάχου στην BMW Αθηνών θα ήταν σαν να δανείζει μια τράπεζα της Νέας Υόρκης στην General Motors της Μοντάνας. Και έτσι θα είναι, αν μείνει η ευρωζώνη ενωμένη. Ορισμένοι κορυφαίοι αξιωματούχοι το αντιλήφθηκαν αυτό αρκετά νωρίς. Άλλοι χρειάστηκαν χρόνο για να αντιληφθούν το πραγματικό μέγεθος. Τόσο επικεντρωμένη ήταν η προσοχή όλων στα ανοίγματα σε κρατικά ομόλογα. Κι αυτό εξηγεί την αργή, αλλά προβλέψιμη αλλαγή φρασεολογίας: από τη χρεοκοπία στην «τακτική χρεοκοπία», από τη χρεοκοπία στη «χρεοκοπία εντός του ευρώ» και τελευταία στη δήλωση «θα υπερασπιστούμε το ευρώ με κάθε κόστος». Ναι, η ευρωπαϊκή ηγεσία έχει καταπιεί τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Τώρα πρέπει να τις μοιραστεί με τους ψηφοφόρους. Οι πολίτες της βόρειας Ευρώπης πρέπει να καταλάβουν ότι το συμφέρον τους δεν είναι να διώξουν τους Έλληνες, αλλά να τους κρατήσουν.

Και, με δημοψήφισμα ή όχι, η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να εξηγήσει τις επιπτώσεις που θα έχει πιθανή έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία. Γιατί ενδεχόμενη ελληνική χρεοκοπία εντός του ευρώ είναι διαχειρίσιμη και θα γίνει η διαχείρισή της. Η χρεοκοπία όμως εκτός του ευρώ εμπεριέχει κινδύνους, με πολύ διαφορετικό βάρος και εμβέλεια.

Το ζήτημα είναι αυτό που λέμε «ο ελέφαντας στο δωμάτιο»: Όσοι ήθελαν να τον δουν μπορούσαν να τον δουν. Για μεγάλο διάστημα κανένας δεν ενδιαφερόταν, ούτε ήθελε να τον δει. Τώρα δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς.


*Ο κ. Robert Jenkins είναι συνεργαζόμενο μέλος της επιτροπής Financial Policy Committee της Κεντρικής Τράπεζας της Αγγλίας.

ΠΗΓΗ: FT / euro2day