FT: Καταστροφικό το σχέδιο... σωτηρίας

του W. Munchau

Ήρθε η ώρα να προετοιμαστούμε για το αδιανόητο: Υπάρχουν πλέον αρκετές πιθανότητες να μην επιβιώσει το ευρώ στην τρέχουσα μορφή του. Αυτό όχι επειδή προβλέπω ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα αποτύχουν να πετύχουν μια συμφωνία. Αντίθετα, πιστεύω ότι θα το καταφέρουν. 

Αυτό που με ανησυχεί δεν είναι η αποτυχία να συμφωνήσουν, αλλά οι επιπτώσεις μιας συμφωνίας. Γράφω αυτό το άρθρο πριν γνωστοποιηθούν τα αποτελέσματα της συνόδου κορυφής. Ουτως ή άλλως, ή τελική συμφωνία μάλλον δεν θα έχει επιτευχθεί πριν την Τετάρτη. Το σχέδιο που μελετάται είναι η μόχλευση του European financial stability facility, ίσως με την συνοδείανέων εργαλείων από το International Monetary Fund. Η μόχλευση του EFSF είναι ελκυστική για τους πολιτικούς, για τους ίδιους λόγους που στο παρελθόν τα subprime στεγαστικά δάνεια ήταν ελκυστικά για τους δανειολήπτες. Η μόχλευση μπορεί να έχει διαφορετικές οικονομικές λειτουργίες, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις απλώς μεταμφιέζει την έλλειψη χρημάτων.  

Η ιδέα είναι να μετατατραπει το EFSF σε έναν monoline ασφαλιστή κρατικών ομολόγων. Αξίζει να θυμόμαστε ότι ο ρολος που έπαιξαν αυτά τα monolines στην «φούσκα» ήταν να ασφαλίζουν τοξικά πιστωτικά προϊόντα. Κατέληξαν να πολλαπλασιάσουν την κρίση.Τεχνικώς, ως ασφαλιστής ομολόγων, ο μηχανισμός EFSF, θα παράσχει ασφάλιση ενός τμήματος για κρατικά ομόλογα, μέχρι ένα συμφωνημένο ποσοστό. Ακούγεται καλή ιδέα, μέχρι οι παραλήπτες της ασφάλισης να συνειδητοποιήσουν ότι τα κρατικά ομόλογά τους έχουν μετατραπεί σε δομημένα προϊόντα, που δύσκολα αποτιμούνται. Ενας από τους παράγοντες που θα καθιστούν τόσο δύσκολη την αποτίμησή τους, είναι η υπολογίσιμη πιθανότητα να χάσει η Γαλλία την αξιολόγηση ΑΑΑ. 

Σε αυτή την περίπτωση, το EFSF θα χάσει αυτόματα την αξιολόγηση ΑΑΑ, η οποία προέρχεται από τους εγγυητές του. Τα yields του EFSF τότε θα αυξηθούν και η αξία της ασφάλισης θα μειωθεί πολύ. Το κατασκεύασμα εντέλει θα καταρρεύσει. 

Η μόχλευση επίσης αυξάνει επίσης δραματικά τις πιθανότητες να χάσει την αξιολόγηση ΑΑΑ μια χώρα, από αυτές που παράσχουν την ασφάλιση. Αν ο παραλήπτης της εγγύησης επρόκειτο να επιβάλλει ένα σχετικά μικρό κούρεμα –ας πουμε 20%- τότε το EFSF και οι εγγυητές του θα υποστούν όλο το πλήγμα. Με τις τρέχουσες συμφωνιες, θα χάσουν μόνο το μερίδιό τους στο κούρεμα. Ο απλός λογος που δεν μπορεί να υπάρξει μια γρήγορα τεχνική λύση, είναι ότι αυτή η κρίση, στην καρδιά της, είναι πολιτική. Οι χώρες με τριπλό-Α δεν έχουν αφήσει καμια αμφιβολία ότι είναι πρόθυμες να στηρίξουν το σύστημα, αλλά μέχρι ενός σημείου. Και το έχουν περάσει όλες αυτό το σημείο. Αν η Γερμανία συνέχιζε να απορρίπτει μια αύξηση στις δικές τις υποχρεώσεις, την νομισματοποίηση του χρέους μέσω της ΕΚΤ και των ευρω-ομολόγων, η κρίσηλογικά θα κατέληγε σε διάσπαση. Δεν υπάρχει τρόπος τα κράτη-μέλη της περιφέρειας να εξυπηρετήσουν βιώσιμα το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος και παράλληλα να προσαρμόσουν τις οικονομίες τους. Κάθε κόκκινη γραμμή που βάζει η Γερμανία, κάπως δικαιολογείται. Όμως όλες μαζί, είναι τοξικές για την ευρωζώνη. Η πολιτική δεν γίνεται ευκολότερη. Η συμπεριφορά της Bundestag καταδεικνύει την πολιτική φύση της κρίσης. Η απόφαση του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου τον περασμένο μήνα, δυνάμωσε το ρόλο του κοινοβουλίου, αλλά παράλληλα μείωσε την αυτονομία της καγκελαρίου, που τώρα πρέπει να παίρνει την απόφαση της επιτροπής προϋπολογισμού της βουλής, για να μπορεί να συζητά στις Βρυξέλλες. Και αυτό οπωσδήποτε δυσκολεύει τον συντονισμό της πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σε συνεχόμενη βάση. Ο τρόπος με τον οποίο οι ηγέτες της ευρωζώνης έχουν χειριστεί την κρίση, εντέλει δικαιώνει τον συντηρητισμό του γερμανικού δικαστηρίου, για το τι συνιστά μια λειτουργική δημοκρατία. Ο συντονισμός της πολιτικής μεταξύ επικεφαλής κρατών είναι και αντιδημοκρατικός και αναποτελεσματικός. Η νομισματική ένωση ίσως απαιτεί παραπάνω από ένα eurobond και μια μικρή δημοσιονομική ενοποίηση. Ισως απαιτεί μια επίσημη, έστω μερική, μεταβίβαση εθνικής κυριαρχίας προς το κέντρο, που θα περιλαμβάνει δικαιώματα επιβολής φόρων, ρύθμισης στις αγορές παραγωγής, εργασίας και χρηματοοικονομικών προϊόντων, και σύστασης δημοσιονομικών κανόνων για τα κράτη μέλη. Υπό κανονικές συνθήκες, οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι δεν θα δέχονταν τέτοια μαζική μεταβίβαση εθνικής κυριαρχίας. Δεν μπορεί να αποκλειστεί όμως η πιθανότητα να το δέχονταν, αν η εναλλακτική θα ήταν η διάλυση του ευρώ. Ακόμη κι έτσι, δεν θα το θεωρούσα καθόλου σίγουρο. Η τρέχουσα στρατηγική, μας οδηγεί κατευθείαν προς αυτό το σημείο διακλάδωσης, που μπορεί να απέχει μόλις λίγες εβδομάδες ή μήνες. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος τώρα είναι ο μεγάλος αριθμός πολιτικών που σχεδιάζουν κόκκινες γραμμές στην άμμο και η έλλειψη μιας έστω ευρωπαϊκής αρχής που είναι είναι πρόθυμη και ικανή να τις κόψει. Με δεδομένες τις πολλαπλές αβεβαιότητες, δεν υπάρχει μέθοδος να μιλήσουμε για ακριβείς πιθανότητες σε οποιοδήποτε σενάριο. Όμως είναι σαφές ότι η πιθανότητα ενός καταστροφικού ατυχήματος δεν είναι καθόλου απίθανη. Η βασική επίπτωση της μόχλευσης θα είναι ότι θα αυξηθεί αυτή η πιθανότητα.

ΠΗΓΗ: FT.com /  euro2day