Μετά από περισσότερο από ένα χρόνο εθελοτυφλίας, φαίνεται επιτέλους πως ολόκληρη η Ευρώπη αποδέχτηκε πως η Ελλάδα αναπόφευκτα θα χρεοκοπήσει. Οι διαδοχικές ενισχύσεις της χώρας απλά ανέβαλαν το μοιραίο. Σήμερα μελετώνται πια στους πιο επίσημους κύκλους γιγάντιες απώλειες στους δανειστές της Ελλάδας, με τη διαγραφή ίσως και του 50% του ελληνικού χρέους. Αναφέρεται δε πως το «διεθνές νομισματικό ταμείο» (ΔΝΤ) πιέζει τους υπόλοιπους διεθνείς παράγοντες να αποδεχθούν μια τέτοια εξέλιξη.
Με το ελληνικό δημόσιο χρέος να προσεγγίζει πια στο 189% του ΑΕΠ και τη χώρα να βυθίζεται σε παρατεταμένη ύφεση, δεν απομένουν πολλές επιλογές. Έχει πυροδοτηθεί μια ολέθρια δυναμική: τα πελώρια χρέη, η αποπληρωμή των οποίων απαιτεί υψηλότατα επιτόκια, απομυζούν κάθε πόρο από την πραγματική οικονομική δραστηριότητα. Καθώς η οικονομία συρρικνώνεται, το άχθος του χρέους αυξάνει σε πραγματικές τιμές, συμπαρασύροντας την οικονομία ακόμα βαθύτερα στην άβυσσο.
Κάθε χρεοκοπία δεν είναι εξ ανάγκης επιζήμια για μια χώρα. Η εμπειρία μάλιστα της προηγούμενης δεκαετίας, αν και δεν είναι παντού ταυτόσημη, διδάσκει μάλλον το αντίθετο: πως αν φύγει το χρέος από τη μέση, ανοίγει ο δρόμος προς την ανάπτυξη, όσο επώδυνο κι αν είναι το αρχικό σοκ.
Θεωρητικά, μια συντεταγμένη χρεοκοπία μπορεί να απομυζήσει το δηλητήριο από το σύστημα. Η Ελλάδα θα συνεχίσει να εφαρμόζει να μέτρα λιτότητας που απαιτούν η τρόικα του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και της «ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας» (ΕΚΤ) ανταποκρινόμενη στις υποχρεώσεις της προς τους πιστωτές της. Εντωμεταξύ, ο γιγαντωμένος «ευρωπαϊκός μηχανισμός χρηματοπιστωτικής σταθερότητας» (EFSM), με πόρους που μπορεί να φθάσουν το ιλιγγιώδες ποσό των 2τρις, θα αξιοποιηθεί για να ηρεμήσουν οι πανικόβλητες αγορές και να σταθούν στα πόδια τους οι τραυματισμένοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί. Τελικά, το ευρώ θα πάψει να απειλείται μεαποσύνθεση.
Παρόμοιες συντεταγμένες χρεοκοπίες υπό την εποπτεία διεθνών οργανισμών έχουν επιχειρηθεί και άλλοτε στο παρελθόν. Όπως κι άλλες λατινοαμερικανικές χώρες, το 2003 η Ουρουγουάη βίωσε τη δική της δημοσιονομική κρίση. Πανικόβλητα από τη χρεοκοπία της Ρωσίας το 1998 τα κεφάλαια, εγκατέλειπαν τις αναδυόμενες αγορές. Η υποτίμηση του νομίσματος της γειτονικής Βραζιλίας επιδείνωσε απότομα την ανταγωνιστικότητα της γειτονικής της Ουρουγουάης και το εμπορικό της ισοζύγιο. Σε συνδυασμό με τις μεγάλες περικοπές των δημοσίων δαπανών, η χώρα το 2001 βυθίστηκε σε μεγάλη ύφεση της οικονομίας της. Στις αρχές του επομένου έτους, η χιονοστιβάδα των αποκαλύψεων για την κακή διαχείριση των τραπεζών της κλόνισε το χρηματοπιστωτικό της σύστημα. Λίγο μετά άρχισε να κατρακυλά η δανειακή της αξιοπιστία. Ως το 2003, η Ουρουγουάη δεν ήταν πια εις θέση να αποπληρώσει στους δανειστές το χρέος της, ύψους 10 δις.
Χάρη σε ένα δάνειο ύψους 1.5 δις δολαρίων από την αμερικανική κυβέρνηση, η Ουρουγουάη κατόρθωσε να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τους δανειστές της υπό την εποπτεία του ΔΝΤ. Εκπονήθηκε ένα σχήμα ανταλλαγής των ληξιπρόθεσμων κρατικών ομολόγων της με πιο μακροπρόθεσμα χρεόγραφα. Πάνω από το 90% των πιστωτών της έσπευσαν να αξιοποιήσουν την ευκαιρία αυτή, που σήμαινε «κούρεμα» μόλις της τάξης του 13% κατά μέσο όρο. Ο φαύλος κύκλος της οικονομίας της Ουρουγουάης έσπασε. Μετά από τετράχρονη ύφεση, η χώρα επανήρθε σε εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 8% κι επέστρεψε χωρίς προβλήματα στις διεθνείς χρηματαγορές.
Αυτό είναι το ευοίωνο σενάριο που προετοιμάζεται για την Ελλάδα. Αλλά το τότε δημόσιο χρέος της Ουρουγουάης, που προσέγγιζε το 100% του ΑΕΠ, αν και ήταν μεγάλο, ήταν σχεδόν το μισό από το σημερινό χρέος της Ελλάδας! Δεν επιβαρυνόταν δε από μια εντελώς εξωπραγματική συναλλαγματική ισοτιμία, όπως συμβαίνει σήμερα με την Ελλάδα, που είναι παγιδευμένη στο ευρώ. Τέλος, μετά την ύφεση η εγχώρια οικονομία της μπορούσε να αξιοποιήσει την άνθηση της παγκόσμιας οικονομίας για να επανέρθει στην οικονομική μεγέθυνση.
Η Ουρουγουάη άντεχε μια συντεταγμένη χρεοκοπία. Σε μια ευοίωνη οικονομική συγκυρία, για να σπάσει ο φαύλος κύκλος της υπερχρέωσης και της ύφεσης, αρκούσε ένα λελογισμένο «κούρεμα». Οι δανειστές της δεν είχαν λόγους να διαμαρτύρονται. Υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες, άντεξε το χτύπημα.
Αλλά οι εμπειρογνώμονες της «τρόικα» μπορούν να αντλήσουν χρήσιμα συμπεράσματα κι από ένα άλλο, όχι τόσο ευοίωνο, λατινοαμερικανικό σενάριο. Μετά το 1998, η Αργεντινή με τη σειρά της μπήκε κι εκείνη στον ίδιο πάντα φαύλο κύκλο της αύξησης του χρέους και της συρρίκνωσης της οικονομίας της. Υπό την εποπτεία του ΔΝΤ επιχείρησε ένα πρόγραμμα ανταλλαγής των ομολόγων της, μεταχρονολογώντας την ημερομηνία λήξης τους για να μειώσει το τρέχον χρέος. Έτσι τον Ιούνιο του 2001 φτάσαμε στη λεγόμενη «γιγα-ανταλλαγή» που αφορούσε σχεδόν 40 δις δολάρια αργεντινού χρέους, η αποπληρωμή του οποίου μετατέθηκε για μετά το 2005. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η οικειοθελής συμμετοχή των πολυάριθμων δανειστών της Αργεντινής σε μια τόσο φιλόδοξη επιχείρηση, οι όροι της όφειλαν να είναι γενναιόδωροι για τους δανειστές –κι ήταν πράγματι, τόσο γενναιόδωροι μάλιστα που τελικά οδήγησαν σε… περαιτέρω αύξηση του δημοσίου χρέους! Η δυναμική της χρεοκοπίας δεν ανακόπηκε. Η οικονομία αποσυντέθηκε. Η Αργεντινή χρεοκόπησε άτακτα το Δεκέμβριο του 2001, αδυνατώντας να αποπληρώσει το σύνολο του χρέους της, ύψους 138 δις δολαρίων.
Η σημερινή Ελλάδα θυμίζει μακράν περισσότερο την Αργεντινή. Είναι αμφότερες μεσαίου μεγέθους οικονομίες· αμφότερες βρέθηκαν παγιδευμένες σε άκαμπτες συναλλαγματικές ισοτιμίες, που ακύρωναν την δυνατότητα υποτίμησης· κι αμφότερες «κόλλησαν» σε προγράμματα λιτότητας έμπνευσης ΔΝΤ, που υποστηρίχτηκαν από σχήματα εθελούσιας αναδιάρθρωσης του χρέους τους. Όπως ακριβώς συνέβη και με την Αργεντινή, η τελευταία απόπειρα εθελούσιας συμμετοχής των πιστωτών σε ένα πρόγραμμα μετριοπαθούς «κουρέματος» του ελληνικού χρέους, μετά την πολυδιαφημισμένη συμφωνία της 21ης Ιουλίου, στην πραγματικότητα οδήγησε σε αύξηση του ελληνικού χρέους, σε πραγματικές τιμές!
Κι έτσι φτάνουμε στο τέλος της προσπάθειας για εθελούσιες και διαπραγματευμένες ρυθμίσεις αποπληρωμής του ελληνικού χρέους. Ακόμα και το κούρεμα της τάξης του 50% που κυκλοφορεί τελευταία, δεν πρόκειται να σπάσει το φαύλο κύκλο στον οποίο έχει παγιδευτεί η Ελλάδα. Η ΕΕ ας ετοιμάζεται για το χειρότερο σενάριο, της αποτυχίας κάθε εθελούσιου σχήματος, που την ακολουθεί η άτακτη χρεοκοπία. Οι Ευρωπαίοι ήθελαν μιαν Ουρουγουάη· θα πάρουν μάλλον μιαν Αργεντινή.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.