Πόσα βήματα απέχει η χώρα μας από τη χρεοκοπία; Είναι το "κούρεμα" η ενδεδειγμένη λύση και πόσο θα μας στοίχιζε σήμερα η έξοδος από την Ευρωζώνη; Ο οικονομολόγος Β. Βιλιάρδος, απαντά.
Λίγες ημέρες πριν τη Σύνοδο Κορυφής, που θα κρίνει την "τύχη" του ελληνικού δημόσιου χρέους, ο κ. Βιλιάρδος αναλύει και εξηγεί, τι σημαίνει "κούρεμα" σε πραγματικά νούμερα και υπό τις σημερινές συνθήκες, τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα για να αποφύγει την πτώχευση, έστω και την ύστατη στιγμή, καθώς και τι θα σημάνει η μονομερής και οικειοθελής αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρωζώνη. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις του για την αποδοτικότητα των μέτρων της κυβέρνησης και κατά πόσο οι θυσίες των Ελλήνων "πιάνουν τόπο";
- Κύριε Βιλιάρδε, αρχικά μάθαμε τους όρους στάση πληρωμών ή πτώχευση και ελεγχόμενη χρεοκοπία. Κι εκεί που πιστέψαμε, πως μάθαμε τις "επιλογές" μας, μας έγιναν οικείοι οι όροι ευρεία αναδιάρθρωση, συντεταγμένη χρεοκοπία, "κούρεμα χρέους"... Πόσες παραλλαγές χρεοκοπίας υπάρχουν και τι σημαίνει "κούρεμα"; Ισοδυναμεί με κυριολεκτική διαγραφή μέρους του χρέους;
Ουσιαστικά υπάρχουν οι δύο βασικές μορφές που αναφέρετε, η στάση πληρωμών ή απλή χρεοκοπία και η ελεγχόμενη χρεοκοπία, με ή χωρίς τη συμφωνία των δανειστών αντίστοιχα. Όλα τα υπόλοιπα είναι απλές παραλλαγές, ανάλογα με τον τρόπο που χειρίζεται μία κυβέρνηση (ή που της επιτρέπεται να χειρισθεί) την αδυναμία εξόφλησης των οφειλών της.
Το "κούρεμα" είναι κυριολεκτική διαγραφή ενός μέρους των χρεών του κράτους, όπως συμβαίνει με μία επιχείρηση, η οποία έχει υπαχθεί στο άρθρο 99 του πτωχευτικού κώδικα και στη συνέχεια διαπραγματεύεται με τους πιστωτές της, με στόχο να της διαγράψουν ένα ποσοστό του χρέους της, για να γίνει βιώσιμη.
- Τι είναι το πιστωτικό γεγονός και για ποιο λόγο συνδέονται συχνά οι δύο αυτοί όροι, πιστωτικό γεγονός και "κούρεμα" χρέους;
Πιστωτικό γεγονός είναι ο χαρακτηρισμός της χρεοκοπίας εκ μέρους των εταιρειών αξιολόγησης, ο οποίος επιτρέπει στους κατόχους ασφαλιστηρίων έναντι πιστωτικών απωλειών (CDS), να εισπράξουν τις ζημίες τους από τις ασφαλιστικές, από τις οποίες έχουν αγοράσει τα CDS. Δηλαδή, οι κάτοχοι ομολόγων, οι οποίοι τα ασφαλίζουν για να μη χάσουν τα χρήματα τους, πληρώνονται από τις εταιρείες ασφάλισης, όταν η απώλεια χαρακτηρισθεί ως πιστωτικό γεγονός (χρεοκοπία).
Οι ζημίες αυτές είναι είτε ολόκληρη η αξία των ομολόγων του κράτους που αδυνατεί να τα πληρώσει στη λήξη τους, είτε μέρος της αξίας τους, εάν το κράτος διαγράψει (κουρέψει) ένα ποσόν και πληρώσει το υπόλοιπο.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, με βάση τη συμφωνία της 21ης Ιουλίου, η οποία προβλέπει την εθελούσια διαγραφή ύψους 21% εκ μέρους των δανειστών, οι εταιρείες αξιολόγησης έχουν συμφωνήσει να μην χαρακτηρισθεί ως πιστωτικό γεγονός, άρα όχι σαν χρεοκοπία, οπότε δεν θα πληρώσουν οι ασφαλιστικές εταιρείες την απώλεια του 21%, αλλά θα το χάσουν οι κάτοχοι των ομολόγων.
- Συνεπώς, το "κούρεμα" είναι στην πραγματικότητα χρεοκοπία; Πόσο απέχει δηλαδή η Ελλάδα από τον "πάτο", εάν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε έτσι την πτώχευση;
Το "κούρεμα" είναι πτώχευση. Τα στάδια που προηγούνται αυτής, είναι η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού, η αδυναμία εύρεσης δανειακών κεφαλαίων, ο δανεισμός από το ΔΝΤ και η αδυναμία εκπλήρωσης-τήρησης των απαιτήσεων του ΔΝΤ (είναι ουσιαστικά ένας σύνδικος κρατικής πτώχευσης), η οποία έχει σαν αποτέλεσμα το σταμάτημα των δόσεων εκ μέρους του. Το πόσο απέχουμε "από τον πάτο" μπορεί λοιπόν ο καθένας, να το συμπεράνει μόνος του.
- Σε ποιους χρωστάει η Ελλάδα ακριβώς και τι;
Στον Πίνακα που ακολουθεί βλέπετε σε ποιους ακριβώς χρωστούσε η Ελλάδα (τους κυριότερους), λίγους μήνες πριν (κάποια από τα ποσά έχουν διαφοροποιηθεί έκτοτε).
Το "κούρεμα" αποφασίζεται από την κυβέρνηση, με τη συμφωνία των πιστωτών - αφού διαφορετικά πρόκειται για μονομερή άρνηση εξόφλησης μέρους των χρεών. Σήμερα, η διαπραγμάτευση είναι μεταξύ της Ευρωζώνης και των δανειστών μας, μάλλον ερήμην μας, με στόχο να μην χαρακτηρισθεί πιστωτικό γεγονός η διαγραφή και να συνοδευθεί με την παροχή εγγυήσεων η πληρωμή των υπολοίπων - εκ μέρους της Ευρώπης για τους δανειστές μας και εκ μέρους της Ελλάδας προς την Ευρώπη.
ΠΙΝΑΚΑΣ: Οι μεγαλύτεροι δανειστές της Ελλάδας (σε δισ. €)
* ΕΤΕ 13,2 δισ. € ομόλογα και 5,4 δισ. € δάνεια, συνολικά 18,6 δισ. €
** Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Γαλλία
Πηγή: Barclays Capital
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Σημείωση: Η Ελλάδα οφείλει στις τράπεζες των Η.Π.Α. μόλις 1,5 δις $. Εν τούτοις, οι υπόλοιπες τοποθετήσεις των αμερικανικών τραπεζών είναι της τάξης των 34 δις $, αφού αυτές ασφαλίζουν κυρίως τις ευρωπαϊκές με CDS.
- Πρόσφατα ο Πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς, Μ. Σάλλας, ανέφερε ότι ένα κούρεμα της τάξεως 50% δεν ισοδυναμεί με περισσότερα από 20 με 25 δισ. ευρώ από τα 360 δισ. ευρώ, που είναι το συνολικό ελληνικό δημόσιο χρέος. Πώς εξηγείται αυτό; Ποια δάνεια αφορά και ποια εξαιρούνται;
Πιθανότατα, η Τράπεζα Πειραιώς έχει σε γενικές γραμμές δίκιο, εάν πράγματι έχει συμφωνηθεί να εξαιρεθούν τα ομόλογα ύψους 60 δισ. € που κατέχει η ΕΚΤ (αν και τα έχει αγοράσει σε χαμηλότερες τιμές), τα δάνεια της Τρόικας ύψους 65 δισ. €, τα έντοκα γραμμάτια του δημοσίου (15 δισ. €), άλλα δάνεια του δημοσίου (20 δισ. €), καθώς επίσης τα ομόλογα λήξης μετά το 2010 (45 δισ. €), ενώ φυσικά δεν θα υπάρξει διαγραφή των απαιτήσεων όλων όσων δανειστών μας δεν συμφωνήσουν.
Συνολικά λοιπόν, δεν θα διαγραφεί τίποτα από περίπου 250 δισ. € οπότε, εάν θεωρήσουμε ότι το χρέος είναι σήμερα 360 δισ. €, θα διαγραφόταν το 50% από τα 110 δισ. € - ήτοι γύρω στα 55 δισ. € το ανώτατο, με ένα μεγάλο μέρος να αφορά δικές μας τράπεζες και δικά μας ασφαλιστικά ταμεία (άρα η διαγραφή των δανείων των ξένων δεν θα υπερέβαινε τα 25-30 δισ. €).
- Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο υπουργός Οικονομικών, Ευ. Βενιζέλος, ξεκαθάρισε, πως οι τα έσοδα που θα προέκυπταν ή θα προκύψουν από τις αποκρατικοποιήσεις, θα χρησίμευαν ή θα χρησιμεύσουν στη μείωση του δημόσιου χρέους και όχι του ελλείμματος. Άρα, ποιο το νόημα των αποκρατικοποιήσεων, εάν το δημόσιο χρέος περικοπεί με το "κούρεμα";
Τα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις μειώνουν το χρέος και όχι τα ελλείμματα, όπως συμβαίνει όταν μία επιχείρηση πουλάει τα μηχανήματα της, για να εξοφλήσει τις τράπεζες και όχι για να καλύψει τις λειτουργικές ζημίες της.
Κατά τη γνώμη μου, οφείλουμε να είμαστε αντίθετοι με την αποκρατικοποίηση των κοινωφελών και στρατηγικών επιχειρήσεων της πατρίδας μας, καθώς επίσης των κερδοφόρων.
Ειδικά όσον αφορά τις τελευταίες, τα έσοδα από την πώληση τους μειώνουν μεν το δημόσιο χρέος, αλλά αυξάνουν τα ελλείμματα, αφού παύει το δημόσιο να εισπράττει τα κέρδη τους. Η αύξηση τώρα των ελλειμμάτων εκβάλει στα χρέη, οπότε σε τελική ανάλυση τα χρέη επανέρχονται.
Στην προκειμένη περίπτωση, είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα των Η.Π.Α. οι οποίες, ενώ ιδιωτικοποίησαν τα πάντα, τα χρέη τους αυξήθηκαν, από σχεδόν μηδενικά το 1980, στο 100% σήμερα του ΑΕΠ.
Το "κούρεμα", στο ύψος που αναφέρεται, δεν φτάνει για τη βιώσιμη μείωση του χρέους, οπότε θα συνεχίσουν να απαιτούνται ιδιωτικοποιήσεις από τους δανειστές, πόσο μάλλον αφού είναι απαραίτητη προϋπόθεση της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής, για την άσκηση της οποίας υποχρεώνει το ΔΝΤ τα θύματα του.
- Όσον αφορά στην καθημερινότητα των Ελλήνων, ένα μεγάλο "κούρεμα", πώς θα επηρεάσει τις καταθέσεις μας, τα δάνειά μας, τις τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών και εν γένει το βιοτικό μας επίπεδο;
Αυτού καθαυτού η διαγραφή μέρους του χρέους από εκείνους τους δανειστές, οι οποίοι τελικά θα συμφωνήσουν, επειδή θα φοβηθούν ότι διαφορετικά θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα και θα τα χάσουν όλα (μόνο αυτός είναι ο λόγος της ενδεχόμενης συμφωνίας τους), δεν πρόκειται να επηρεάσει την καθημερινότητα μας.
Εν τούτοις, πρόκειται για χρεοκοπία, η οποία θα έχει τεράστια επακόλουθα για το βιοτικό μας επίπεδο. Για παράδειγμα, οι τράπεζες δεν πρόκειται να αντεπεξέλθουν με διαγραφή μεγαλύτερη του 21% - οπότε θα κρατικοποιηθούν κάποιες, θα σταματήσει η παροχή δανείων προς τις επιχειρήσεις, θα χρεοκοπήσουν αρκετές, θα αυξηθεί η ανεργία, οι τιμές επίσης κοκ.
- Η χρεοκοπία πόσο μπορεί να επηρεάσει την αλυσίδα της ελληνικής οικονομίας, την ανάπτυξη της χώρας, τις εισαγωγές και τις Τράπεζες; Πόσο θα επηρεάσει τους καταναλωτές, την εργασία ή μάλλον την ανεργία, την αγορά ακινήτων και τα στεγαστικά δάνεια;
Σε γενικές γραμμές, μία χρεοκοπία προκαλεί την κατάρρευση των τραπεζών καθώς επίσης των επιχειρήσεων της πραγματικής οικονομίας και των εσόδων του κράτους.
Επομένως ακολουθούν εκτεταμένες απολύσεις, μείωση του ΑΕΠ (ύφεση), τεράστια ανεργία, αδυναμία εισαγωγών, φτώχεια, εγκληματικότητα, αδυναμία πληρωμής των δόσεων των δανείων, μεγάλη πτώση των τιμών των ακινήτων, μεγάλες κοινωνικές αναταραχές, εμφυλίους πολέμους κλπ.
- Συχνά η Ελλάδα παρομοιάζεται με την περίπτωση της Αργεντινής, που χρεοκόπησε το 2001. Πρόσφατα, η πρόεδρος της χώρας, ανακοίνωσε αυξήσεις σε μισθούς. Η χώρα έχει καταφέρει να σταθεί ξανά στα πόδια της, χωρίς μάλιστα "συμμάχους" και χωρίς πρόσβαση στις αγορές. Η Ελλάδα έχει τη στήριξη της Ευρωζώνης. Άρα, εάν χρεοκοπήσει, πόσο θα μας πάρει για να ανακάμψουμε, να βγούμε και πάλι στις αγορές και με ποιους όρους πλέον;
Η Ελλάδα δεν μπορεί να συγκριθεί με την Αργεντινή – πόσο μάλλον με την τότε χρεοκοπία της, αφού δεν έχει τις ίδιες πλουτοπαραγωγικές πηγές, την ίδια γεωπολιτική θέση, ενώ εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν τα σημερινά χρηματοπιστωτικά όπλα μαζικής καταστροφής. Εκτός αυτού η Αργεντινή, μετά από τρία χρόνια λεηλασίας της από το ΔΝΤ, κήρυξε μονομερώς στάση πληρωμών.
Εάν η Ελλάδα χρεοκοπήσει ελεγχόμενα, τότε δεν πρόκειται να αποφύγει τη μετάλλαξη της σε ένα προτεκτοράτο, αυτού ο οποίος θα κερδίσει τελικά το σημερινό οικονομικό πόλεμο. Εάν κηρύξει μόνη της στάση πληρωμών και διαπραγματευθεί σωστά με τους δανειστές της, τότε η ανάκαμψη θα είναι εξαιρετικά γρήγορη – αν και η έξοδος της στις αγορές δεν θα είναι τόσο εύκολη.
- Η Ελλάδα είναι πράγματι "ισοδύναμο" και αυτονόητο μέλος της Ευρωζώνης; Τι θα σήμαινε πρακτικά μία ενδεχόμενη έξοδος από αυτήν;
Θα σήμαινε την αρχή της διάλυσης της Ευρωζώνης, παράλληλα με την επιδρομή των καταναλωτών (bank run) στις τράπεζες της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας κλπ., η οποία θα οδηγούσε σε μία μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση.
Όσον αφορά την πατρίδα μας, η συμμετοχή στο κοινό νόμισμα είναι ουσιαστικά το μοναδικό όπλο της, απέναντι στους πάσης φύσεως εισβολείς. Η Ελλάδα διέθετε μία σχετικά εύρυθμη οικονομία, πριν ακόμη υιοθετήσει το κοινό νόμισμα, οπότε είχε τη δυνατότητα να επιβιώσει.
Έκτοτε όμως, οι καταστάσεις έχουν αλλάξει δραματικά, αφού έχουμε σπαταλήσει πάρα πολλά χρήματα, έχουμε υπερχρεωθεί, δεν έχουμε καμία πρόσβαση στις αγορές, η χώρα μας έχει σχεδόν εξ ολοκλήρου "αποβιομηχανοποιηθεί" και παράγει ελάχιστα προϊόντα - γεγονός που της έχει στερήσει πλέον αρκετά από τα πλεονεκτήματα που διέθετε.
Παράλληλα, είναι στο στόχαστρο όλων των μεγάλων δυνάμεων, καθώς επίσης των διεθνών κερδοσκόπων, ενώ δεν είναι φυσικά σε θέση να τους αντιμετωπίσει "μετωπικά".
Ουσιαστικά δηλαδή, όταν αναφερόμαστε σε "μονομερή" έξοδο από το Ευρώ και επιστροφή στη δραχμή, αναπολούμε ρομαντικά το παρελθόν και το τότε βιοτικό μας επίπεδο, όπως αναπολεί κάποιος τα παιδικά του χρόνια, χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι, οι συνθήκες έχουν αλλάξει ριζικά και πως θα ήταν μάλλον αδύνατον να επιβιώσουμε, με την υποτίμηση που θα ακολουθούσε (50-90%), η οποία θα εξακόντιζε το εξωτερικό χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, στα ύψη, θα μείωνε τις αμοιβές σε επίπεδα εξαθλίωσης, όπως επίσης όλες τις αξίες (ακίνητα κλπ.).
Παράλληλα, θα ήταν πολύ δύσκολο να ανταπεξέλθουμε με τον πληθωρισμό, με την αδυναμία εισαγωγών (κυρίως ενέργειας και πρώτων υλών), οι οποίες απαιτούν "σκληρό νόμισμα", με την ανεργία και με τόσα άλλα, τα οποία είναι αδύνατον να προβλέψουμε με κάποια σχετική ασφάλεια. Τέλος ας μην ξεχνάμε ότι, η ανεργία ύψους 30%, ο υπερπληθωρισμός και η ύφεση, καθώς επίσης μία γενικευμένη οργή για αυτό που φάνταζε ως μία παγκόσμια συνωμοσία εις βάρος της χώρας, ήταν αυτό που αποτέλεσε γόνιμο έδαφος για την ανάληψη της εξουσίας από το ναζισμό στη Γερμανία – ένα «δίδαγμα» της Ιστορίας, το οποίο δεν θα έπρεπε να υποτιμάμε.
Για άρνηση πληρωμής του χρέους με το χαρακτηρισμό του ως επαχθές ή με την νόμιμη αιτιολογία ότι, η χώρα μας δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού της, δεν μπορούμε να μιλάμε, αφού κάτι τέτοιο προϋποθέτει (α) πως τα χρήματα των δανείων μας σπαταλήθηκαν από δικτατορικά καθεστώτα και (β) ότι η χώρα είναι άνευ πόρων.
Το πρώτο δεν ισχύει, αφού τα τελευταία 30 χρόνια είχαμε Δημοκρατία, ενώ το δεύτερο επίσης όχι – αφού διαθέτουμε αποδεδειγμένα μεγάλη δημόσια και ιδιωτική περιουσία, καθώς επίσης πολύ πλούσιο και ανεκμετάλλευτο υπέδαφος.
- Άρα, ποια θα λέγατε πως είναι, υπό τις παρούσες συνθήκες, η ενδεδειγμένη λύση για να αποφύγουμε τη χρεοκοπία;
Θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε να την αποτρέψουμε, εκμεταλλευόμενοι το ότι είμαστε μέλος της Ευρωζώνης, καθώς επίσης τη ζημία που θα προκαλούσε η χρεοκοπία μας στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, η οποία υπολογίζεται στα 5 τρισ. €.
Σε γενικές γραμμές, αφού δηλώσουμε στάση πληρωμών, φυσικά πριν από τη λήξη των ομολόγων, τότε θα πρέπει να διαπραγματευθούμε ψύχραιμα με τους δανειστές μας, επιδιώκοντας την εθελούσια μείωση των επιτοκίων δανεισμού μας στο 1,5% - καθώς επίσης την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των δανείων μας, για μία χρονική περίοδο 40-50 ετών, έντιμα και χωρίς καμία διαγραφή.
Φυσικά πρέπει να παραμείνουμε εντός της Ευρωζώνης, απαιτώντας να αντιμετωπισθούμε όπως ακριβώς η Γερμανία το 1953 και διεκδικώντας ενεργά τις γερμανικές επανορθώσεις – επίσης ευρωπαϊκές παραγωγικές επενδύσεις, οι οποίες θα δημιουργούσαν νέες θέσεις εργασίας, αυξάνοντας τις εξαγωγές, το ΑΕΠ και την ανταγωνιστικότητα μας.
- Μετά από όλα τα βήματα, που έχει κάνει η Ελλάδα, κυρίως μέσα από τις θυσίες των Ελλήνων πολιτών, τα μέτρα που συνεχίζει να λαμβάνει η κυβέρνηση, εκτιμάτε πως θα έχουν αντίκρυσμα; Ειδικά όσον αφορά στις απολύσεις, την εφεδρεία, το "μαχαίρι" στα εισοδήματα και τις συντάξεις και τις διαδοχικές φορολογικές ρυθμίσεις σε ακίνητη περιουσία και μη;
Δεν θα έχουν κανένα αποτέλεσμα αλλά, αντίθετα, είναι αυτά που θα μας καταδικάσουν αμετάκλητα στη χρεοκοπία.
Δεν υπάρχει μεγαλύτερο λάθος, από το να επιλέγει ένα κράτος, εν μέσω κρίσης, μία πολιτική έντονης λιτότητας. Στη Βολιβία κάποτε αυτού του είδους τα μέτρα είχαν χαρακτηριστεί ως "ο κόσμος ενός τρελού κυβερνήτη, ο οποίος προκαλεί εσκεμμένα ύφεση".
- Πιστεύετε ότι τα μέτρα έχουν αποκτήσει πλέον μόνιμο χαρακτήρα ή κάποια στιγμή θα αρθούν και θα ανακτηθούν τα εργασιακά κυρίως δικαιώματα των Ελλήνων;
Όλα όσα μέτρα έχουν ληφθεί σε άλλες χώρες, οι οποίες έχουν επίσης υιοθετήσει τη νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική, είναι συνήθως μόνιμου χαρακτήρα. Βέβαια η παιδεία μας, καθώς επίσης η γενικότερη κοινωνική συμπεριφορά μας, όπως η επαγγελματική ή πολιτική ηθική μας κλπ., δεν αξίζουν κάτι καλύτερο. Δεν είναι όμως σωστό να πληρώσουν τα παιδιά μας, για τα δικά μας λάθη.
* Ο κ. Βασίλης Βιλιάρδος σπούδασε οικονομικά στην ΑΣΟΕΕ και έκανε μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Δραστηριοποιήθηκε για σχεδόν 20 χρόνια στο εξωτερικό, με ιδιόκτητη επιχείρηση. Σήμερα ζει και εργάζεται στην Ελλάδα ως Εκδότης και Σύμβουλος Επιχειρήσεων.
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.