Διάψευση της είδησης περί ανεύρεσης του τάφου του Αχιλλέα στη δυτική Φθιώτιδα

      

Την Πρωταπριλιά του 2010, «σελίδα» τής Λαμίας στο Διαδίκτυο, η οποία δε λειτουργεί πλέον, δημοσίευσε, ως Πρωταπριλιάτικο ψέμα, πως βρέθηκε ο τάφος τού Αχιλλέα στη Δυτική Φθιώτιδα, είδηση, που ναι, μεν, διαψεύστηκε αργότερα, από τους συντάκτες της, αλλά, εν τω μεταξύ, είχε διαδοθεί σε πολλούς αναγνώστες τής «σελίδας» αυτής, μα, το χειρότερο, αναδημοσιεύτηκε και σε άλλες «σελίδες» τού Διαδικτύου, διάφορες εφημερίδες (μεταξύ των οποίων και η «ΠΕΛΑΣΓΙΑ», του «Συνδέσμου Πελασγιωτών Αθήνας - Πειραιά», όπως ενημερώθηκα από κάποιο σχόλιο) και δε γνωρίζω πού αλλού ακόμα, που δεν το διέψευσαν ποτέ. 

ΤΟ ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑΤΙΚΟ ΨΕΜΑ: 

«Ανακοινώθηκε κι επίσημα ότι βρέθηκε ο τάφος του Αχιλλέα. 

Κανείς δεν πίστευε όταν πριν δυο περίπου χρόνια, έβρισκαν σε περιοχή, κοντά στο χωριό Μαυρίλο της Δήμου Αγίου Γεωργίου Τυμφρηστού, 2 θολωτούς τάφους, ότι ο ένας απ' αυτούς θα ανήκε στον βασιλιά των Μυρμιδόνων, Αχιλλέα. Το θέμα παρουσιάστηκε τη Δευτέρα 29 Μαρτίου, σε εκδήλωση που έγινε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο από την έφορο Αρχαιοτήτων κ. Παπακωνσταντίνου η οποία θα παρουσιάσει και επίσημα το θέμα σε εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 24 Απριλίου στην αίθουσα του Κάστρου της Λαμίας [...] Όπως είναι ήδη γνωστό, στην περιοχή αυτή της Δυτικής Φθιώτιδας οι έρευνες που ξεκίνησαν πριν 8 περίπου χρόνια, κατέληξαν στο ίδιο αποτέλεσμα. Εκτός από τα αρχαία τείχη που βρέθηκαν στην περιοχή που είναι στο βουνό, ακριβώς απέναντι από το χωριό Μαυρίλο, εκεί βρίσκονται και οι πηγές του ποταμού Σπερχειού που καταλήγουν στη γέφυρα του Αγίου Γεωργίου, στο δρόμο Λαμίας - Καρπενησίου.[…]» 

LamiaNews 1/4/2010. 

Η ΔΙΑΨΕΥΣΗ: 

«Επειδή βλέπουμε τις τελευταίες μέρες αυτό το θέμα οι αναγνώστες να το αναδεικνύουν, σας ενημερώνουμε ότι αναρτήθηκε την Πρωταπριλιά του 2010 και θεωρήθηκε πολύ πετυχημένη "πρωταπριλιάτικη φάρσα", αφού με το θέμα ασχολήθηκε τοπικός και αθηναϊκός τύπος, επιστήμονες, αρχαιολόγοι, η δε έφορος αρχαιοτήτων που αναφέρουμε, δέχτηκε δεκάδες συγχαρητήρια τηλεφωνήματα. 

Τη φάρσα, αποκαλύψαμε το βράδυ της ίδιας μέρας. 

Αυτά προς άρση τυχόν παρεξηγήσεων!» 

LamiaNews 17 Απριλίου 2011 4:26 μ.μ.. 

Το ακόμα πιο άσχημο είναι ότι τα περί ανεύρεσης τάφου Αχιλλέα στη Δυτική Φθιώτιδα τροφοδότησαν κι άλλες εικασίες, δηλαδή, ότι η αρχαία Φθία βρισκόταν εκεί, και για τον λόγο αυτόν «έθαψαν τον Αχιλλέα στον τόπο του», κάτι που είναι μεγάλη ιστορική ανακρίβεια, καθώς: Από τα Έπη τού Ομήρου και άλλους ποιητές, συγγραφείς και μελετητές τής αρχαιότητας, είναι γνωστό πως η αρχαία Φθία βρισκόταν στην Ανατολική - Βορειοανατολική Φθιώτιδα, ενώ ο Αχιλλέας δεν ετάφη στην Ελλάδα. 

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΟΙ 4 ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ (ΤΕΤΡΑΣ ΦΘΙΩΤΙΣ), ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΚΤΕΙΝΟΤΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΝΕΑ ΑΓΧΙΑΛΟ ΩΣ ΤΑ ΦΑΡΣΑΛΑ, ΤΗ ΛΑΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΩΡΑΙΟΥΣ, ΗΤΑΝ: ΤΟ ΠΕΛΑΣΓΙΚΟΝ ΑΡΓΟΣ Ή ΚΡΕΜΑΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ (ΟΠΩΣ ΛΕΓΟΤΑΝ Η ΚΩΜΟΠΟΛΗ ΠΕΛΑΣΓΙΑ ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΑ), Η ΑΛΟΣ, Η ΑΛΟΠΗ και Η ΤΡΑΧΙΝΑ.

«Ιλιάδα», ραψ. Β΄, στίχοι 681-685: «Νυν αυ τους όσσοι το Πελασγικόν Άργος1 έναιον, οι τ’ Άλον, οι τ’ Αλόπην, οι τε Τρηχίνα νέμοντο, οι τ’ είχον Φθίην ηδ’ Ελλάδα καλλιγύναικα, Μυρμιδόνες δε καλεύοντο και Έλληνες και Αχαιοί, των αυ πεντήκοντα νεών ην αρχός Αχιλλεύς».

Μετάφραση: «Κι απ’ τ΄ Άργος το Πελασγικόν όσ’ ήλθαν και απ’ την Άλον και απ’ την Τραχίνα πληθυσμοί και απ’ την Αλόπην όσοι, κι όσοι απ’ την καλλιγύναικα Ελλάδα και την Φθίαν, και Μυρμιδόνες και Αχαιοί και Έλληνες λέγονταν, πενήντα πλοία και αρχηγός εις όλους ήταν ο Αχιλλέας».

Όταν ο Όμηρος τελειώνει με την περιγραφή του ερχομού των Μυρμιδόνων από τη Φθία (που έτσι και την προσδιορίζει) πηγαίνει στους ερχομούς των πολεμιστών από: Δομοκό και Πτελεό, μέρη τα οποία είχαν παραχωρηθεί, από τον Πηλέα, στους Φιλοκτήτη και Πρωτεσίλαο, αντιστοίχως, και που μπορεί να ανήκαν στην ευρύτερη περιοχή της Φθίας, παλαιότερα, αλλά όχι στο κράτος των Πηλέα - Αχιλλέα, πλέον, την εποχή εκείνη.

Ο  Στράβωνας, δε, στα «Γεωγραφικά» (βιβλίο Θ΄ αριθμ. 435-440) γράφει: 

«Είθ’ εξής παραπλεύσαντι σταδίοις εκατόν ο Εχίνος υπέρκειται. Της δ’ εξής παραλίας εν μεσογαία εστίν η Κρεμαστή Λάρισα, είκοσι σταδίους2 αυτής διέχουσα, η δ’ αυτή και Πελασγία λεγομένη Λάρισα». 

Ενώ, σε άλλο σημείο αναφέρει: «Και Άλος, δε, και Λάρισα η Κρεμαστή και το Δημήτριον υπ’ εκείνω, πάσαι προς έω της Όρθρυος». 

Μετάφραση: Μετά από εκατό στάδια βρίσκεται ο Αχινός και πιο πέρα, 20 στάδια εσωτερικά της παραλίας, η Κρεμαστή Λάρισα, η οποία λέγεται και Πελασγία. Και οι πόλεις Άλος, Κρεμαστή Λάρισα και Δημήτριο, κάτω από εκείνο (το βασίλειο) βρίσκονται όλες, προς την ανατολική πλευρά της Όθρης. 

Ο Στράβωνας έζησε από 67 π.Χ. μέχρι 23 μ.Χ. ενώ ο Όμηρος τον 9ο π.Χ. αιώνα. 

1. Η πόλη "Άργος Πελασγικόν" (σ.σ. ή Κρεμαστή Λάρισα)  είναι στην περιοχή της σημερινής Πελασγίας (βλ. H. M. Chadwick: The Heroic Age, 1912, σελ. 280, σημ. 1).   ( Βλ. και Πλατή Δ. "Λαμία", Αθήνα 1973, σελ. 15 -19). Δημοσίευση: http://www.mikrosapoplous.gr/iliada/BIBLIO_2_591_710.htm 

2. Το στάδιο υπολογίζεται σε 184,83 μέτρα, και η απόσταση παραλίας Πελασγίας - Κρεμαστής Λάρισας 3.696 μέτρα, όσο πράγματι είναι.

Στην αρχαιότητα, τμήματα της σημερινής Μαγνησίας και μικρό μέρος του Νομού Λαρίσης ανήκαν στη Φθία, ενώ και στις  αρχές του 20^ου  αιώνα μ.Χ. χωριά της Μαγνησίας, ανήκαν στον Νομό Φθιώτιδας. Άλλωστε, και ο αρχαιολογικός χώρος τής γειτονικής Νέας Αγχιάλου φέρει την ονομασία «Φθιώτιδες Θήβες». Από κει με πέρα άρχιζε η περιοχή τής Ιωλκού, όπου βασίλευσε ο Πελίας. 

Μετά την ανακάλυψη των τάφων Αγαμέμνονα και Κλυταιμνήστρας στις Μυκήνες, οι ήρωες της εποχής εκείνης δεν αποτελούν μυθικά πρόσωπα, ούτε τα γεγονότα μύθο. Άρα κι ο σύγχρονός τους Αχιλλέας.

Όπως αναφέρει και ο Ευριπίδης στο έργο του «Ιφιγένεια εν Αυλίδι»: 

«Οι πολεμοχαρείς εκ Φθίας Μυρμιδόνες επέβαιναν σε 50 πλοία, που στην πρύμνη τους είχαν χρυσά αγάλματα Νηρηίδων. Μαζί με το Πελασγικόν Άργος, συμμετείχαν και η Άλος (κοντά στον Αλμυρό), η Αλόπη (κοντά στις Ράχες) και η Τραχίς (κοντά στη Λαμία). (Μετάφραση). (Υπάρχει, δε, κι άλλη αρχαία τραγωδία, οι «Τραχίνιες» του Σοφοκλή, που αναφέρονται στην Τραχίνα, που σήμερα λέγεται Ηράκλεια (λόγω του Ηρακλή και της γυναίκας του Δηιάνειρας που έζησε εκεί). 

Ακόμα κι αν πάμε χιλιάδες χρόνια πίσω, στην εποχή του Δευκαλίωνα (εποχή κατά την οποία δεν υπήρχαν ακριβή σύνορα βασιλείων ή κρατών), οι γραπτές αναφορές ξεχωρίζουν τη Φθία από τη Θεσσαλία, ενώ, πολύ μετά, 4^ο - 5^ο αιώνα π.Χ., γίνεται «υποταγή» της Φθίας (Τετράς Φθιώτις: Πελασγικόν Άργος, Άλος, Αλόπη, Τραχίνα) στη Θεσσαλία, γεγονός που αποδεικνύει, και αυτό, πως πριν ήταν άλλο «κράτος». 

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, η Πελασγία ονομαζόταν Γαρδίκι κι από το 1836 Γαρδίκιον (όπως και πολλά ακόμη μέρη τής Ελλάδας) που σημαίνει κωμόπολη ή πέρασμα, αλλά για να ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα, αποκαλούνταν Γαρδίκιον Κρεμαστής Λαρίσης. Το 1926, το Δημοτικό Συμβούλιο του Γαρδικίου Κρεμαστής Λαρίσης (από το φρούριο, με τα Πελασγικά τείχη, που «κρέμονται» στην πλαγιά της περιοχής, το οποίο σώζεται ακόμη (παρόμοιο των Μυκηνών) και φέρει ανά διαστήματα πύργους, τρεις πύλες και μία πυλίδα, πλάτους 1,36 μ.) αποφάσισε η κωμόπολη να λάβει το όνομα Πελασγία, στηριζόμενο στα παραπάνω γραφόμενα του Στράβωνα, ενώ ως σφραγίδα τού Δήμου καθιερώθηκε κεφαλή τού Αχιλλέα, παρόμοια με αυτήν  που έφεραν τα νομίσματα, που μόνο στην περιοχή αυτή βρέθηκαν και είχαν κοπεί μετά την αυτονομία που απέκτησε η περιοχή από τον Δημήτριο Πολιορκητή (302 π.Χ.). 

[ Αναφορές του Βιργίλιου στην «Αινειάδα» μιλούν για τον «Λαρισαίο Αχιλλέα»1. Δε χωράει αμφιβολία πως ο Ρωμαίος ποιητής τον συνδέει με τη Λάρισα Κρεμαστή η οποία ανήκε στην περιοχή της Όθρυος που θεωρούνταν πως εξουσίαζε ο αρχηγός των Μυρμιδόνων και όχι στην πρωτεύουσα της Θεσσαλίας2. 

Αυτή η ειδική σχέση της Λάρισας Κρεμαστής με τον Αχιλλέα παρουσιάζεται και στο νόμισμα που έχει κόψει η πόλη μετά την αυτονομία (302 π.Χ.) που της παραχώρησε ο Δημήτριος Πολιορκητής, το οποίο κυκλοφορούσε παράλληλα με τα νομίσματα των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου3. 

Στη μία όψη του εικονίζεται κεφαλή του Αχιλλέα με πλούσια μαλλιά και στην άλλη η Θέτιδα να ιππεύει ιππόκαμπο και να κρατάει ασπίδα (του Αχιλλέα;) πάνω στην  οποία υπάρχει το μονόγραμμα ΑΧ (Αχιλλέας ή Αχαιοί;)4.

Τα παραπάνω νομίζω πως αντανακλούν παγιωμένες αντιλήψεις για αλληλεξάρτηση του Αχιλλέα και της μητέρας του με την Κρεμαστή Λάρισα αλλά και όλη την Αχαΐα Φθιώτιδα γενικότερα. Εννοείται πως σε αυτές τις πεποιθήσεις αναδύεται βασικά ένα θρησκευτικό στοιχείο που αφορά δυνάμεις που συνδέονταν με την περιοχή.

Προϋπόθεση αυτής της θέσης είναι η πληροφορία του Ησίοδου πως η Όθρυς αποτελούσε θεϊκό βουνό στο οποίο ήταν εγκατεστημένο το συμβούλιο των Τιτάνων,  όπως γράφει στη «Θεογονία»5.

1. Οι αναφορές στην «Αινειάδα» έχουν ως εξής: «Quos neque Tydides, nec Larissaeus Achilles», 2,197  και «et Tydides et Larissaeus Achilles», 11,404. 

2. Βλ. τα επιχειρήματα στο kennedy Benjamin Hall, P. Vergili Maronis Bucolica, georgika, Aeneis. The wοrk of Virgil with commentary and appendix, London 1876, σ. 414 και Anthon Charles (Ed.), Classical Dictionary, New York 1869, λ. Larissa, σ. 723.

3. Βλ. Heyman C., «Achille-Alexandre, sur les monnaies de Larissa Cremaste en Thessalie»,  Studia Hellenistica 16, (Antidorum W. Peremans) Louvain–La Neuve 1968, 115-125.

4.  Βλ. περιγραφή του  νομίσματος στο Forrer L. , The Weber Collection, V. II Greek Coins, London 1924, σ. 220. 

5. «Θεογονία», 631-633.

Νικόλαος Αντώνη Παύλου,  HYPERLINK "http://pelasgia.blogspot.com/2011/02/blog-post_6713.html/" http://pelasgia.blogspot.com/2011/02/blog-post_6713.html/ ].

Ο Αχιλλέας σκοτώθηκε στη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου από τον Πάρη, μα η «Ιλιάδα» τελειώνει πριν τον θάνατό του, για να έχουμε στοιχεία περί της ταφής του από εκεί. Στην «Οδύσσεια», όμως, ραψωδία 24, στίχοι 80-84, γίνεται για πρώτη φορά λόγος για τον τύμβο τον οποίο ανήγειραν οι Αχαιοί προς τιμή τού πολεμιστή τους Αχιλλέα, σε μια μη κατονομαζόμενη χερσόνησο του Ελλησπόντου.  

[ Σύμφωνα με το χαμένο ποίημα «Αιθιοπίς» που αποδίδεται στον Αρκτίνο της Μιλήτου, όταν σκοτώθηκε ο ήρωας, γύρω  από τη σωρό του, έγινε αγώνας για να τον πάρουν από τα χέρια των Τρώων, οι σύντροφοί του και να τον μεταφέρουν στο στρατόπεδο των Αχαιών. Ο θρήνος κράτησε 17 ημέρες, πήραν μέρος η Θέτιδα και οι άλλες Νηρηίδες από την θάλασσα και οι Μούσες από τα βουνά, ενώ παραβρέθηκαν και θεοί. Το ακρογιάλι αντηχούσε όλη την νύχτα από τους θρήνους των πολεμιστών, γύρω από το νεκρό πολέμαρχο, που όμοιος του δεν είχε σταθεί ποτέ, κανένας ως τότε. Οι Μυρμιδόνες είχανε πέσει μπρούμυτα καταγής κι έκλαιγαν το βασιλιά τους, που τους φερνότανε πάντοτε σαν να ήσαν ίσοι του και, μ’ όλο που ήτανε τόσο δυνατός, ποτέ του δεν δειχνόταν άκαρδος και αυστηρός. Ο Αίαντας είχε γονατίσει κι έσφιγγε στην αγκαλιά του το κορμί του σκοτωμένου πολέμαρχου που τον έδεναν μαζί του δεσμοί συγγένειας και μεγάλης φιλίας.  

Μετά την ταφή του, σε μιαν ακτή του Ελλήσποντου, αφού υψώθηκε τύμβος ψηλός για να τον βλέπουν από μακριά οι ναυτικοί, έγιναν αγώνες με έπαθλα πολύτιμα δώρα της Θέτιδας και των θεών. Στους αγώνες αυτούς ο Οδυσσέας, νικώντας τον Αίαντα, πήρε ως έπαθλο τα όπλα του Αχιλλέα που τα είχε φτιάξει ο Ήφαιστος.

Σύμφωνα με την παράδοση, η Θέτιδα μετέφερε τη στάχτη του νεκρού γιου της, αργότερα,  στις εκβολές του Δούναβη, στον Εύξεινο Πόντο, στην νήσο Λευκή.    HYPERLINK "http://2gym-giann.pel.sch.gr/axilleas/dethax.doc" http://2gym-giann.pel.sch.gr/axilleas/dethax.doc ].

Σ.σ. Η εκδοχή αυτή μπορεί να ισχύει, καθώς το νησί αυτό είναι υπαρκτό και θεωρείται από τους ξένους ως σημείο ταφής τής στάχτης τού Αχιλλέα. 

Ο Ευριπίδης, στην τραγωδία του «Εκάβη», στίχοι 107-153, περιγράφει τη θυσία τής σκλάβας Πολυξένης (μικρότερης κόρης Πριάμου - Εκάβης) πάνω στον τάφο τού Αχιλλέα, όταν οι Έλληνες βρίσκονταν στη Θρακική Χερσόνησο. 

Χορός γυναικών προς Εκάβη: 

«Βγήκε ένας λόγος πως στη σύναξή τους, οι Αχαιοί βουλήθηκαν θυσία να κάμουν στον Αχιλλέα την κόρη σου. […]. Τον τάφο του Αχιλλέα να ράνουν με νιάτα αιμάτου». (Μετάφραση).

ΣΥΝΕΠΩΣ, Ο ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΕΤΑΦΗ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΦΘΙΩΤΙΔΑ ΚΙ ΕΠΕΙΔΗ ΠΟΛΛΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΟΙΚΕΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΤΟΝ ΑΧΙΛΛΕΑ ΩΣ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ ΓΕΝΝΗΜΑ, ΠΛΑΝΩΝΤΑΙ ΠΛΑΝΗ ΜΕΓΑΛΗ.

ΠΑΝΤΩΣ, ΟΙ «ΣΕΛΙΔΕΣ» ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΠΟΥ ΕΙΧΑΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙ ΤΟ ΠΡΩΤΑΠΡΙΛΙΑΤΙΚΟ ΨΕΜΑ ΥΠΟΧΡΕΩΘΗΚΑΝ ΝΑ ΤΟ ΔΙΑΨΕΥΣΟΥΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΜΟΥ (ΕΝΑΜΙΣΗ ΧΡΌΝΟ ΑΡΓΟΤΕΡΑ), ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΑΛΛΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΑΝΑΦΕΡΟΥΝ, ΠΛΕΟΝ, ΤΗ ΔΙΑΨΕΥΣΗ. 

Νίκος Μπατσικανής