Απειλείται το πολιτικό σύστημα;

του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΕΛΑΣΤΙΚ*

Οσο περνούν οι μέρες και παρατείνεται η παραμονή στο Σύνταγμα χιλιάδων ή και δεκάδων χιλιάδων, ανάλογα με την ημέρα και την ώρα, συγκεντρωμένων πολιτών που διαμαρτύρονται κατά του Μνημονίου της κυβέρνησης με την ΕΕ και το ΔΝΤ, εντείνεται ο προβληματισμός για τον πολιτικό ρόλο, τις επιπτώσεις και το μέλλον αυτού του αυθόρμητου κινήματος. Αγνωστο είναι αν βρίσκεται σε φάση διεύρυνσης ή αν έχει ήδη προσεγγίσει την κορύφωσή του από πλευράς μαζικότητας - αν και τους πολιτικούς τους ενδιαφέρει πρωτίστως μόνο στην περίπτωση που οι αγανακτισμένοι δεν πάνε σύντομα στα σπίτια τους.

Γίνονται ήδη συζητήσεις σε όλα τα κόμματα, ακόμη και αν το φαινόμενο αυτό συνιστά απειλή κατά του πολιτικού συστήματος, ενώ κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι πρόκειται για μια ασήμαντη εκτόνωση συναισθημάτων αγανάκτησης, χωρίς κανένα πολιτικό βάρος ή επίπτωση.

Το βέβαιο είναι πως τα πολιτικά κόμματα στο σύνολό τους -και δεν αναφερόμαστε μόνο στα κόμματα εξουσίας ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, αλλά και στα κόμματα της Αριστεράς- ελάχιστες, αν όχι μηδαμινές ελπίδες έχουν να επωφεληθούν εκλογικά από το κίνημα αυτό, κερδίζοντας ψήφους από τους διαδηλωτές του Συντάγματος. Οι άνθρωποι που μαζεύονται στην κεντρική πλατεία της Αθήνας στη μεγάλη πλειονότητά τους απορρίπτουν ολόκληρο το πολιτικό σύστημα όπως είναι δομημένο - τα κόμματα, τα συνδικάτα, τα μέσα ενημέρωσης, οι θεσμοί. Δείχνουν ότι δεν θα ψηφίσουν, ούτε ΠΑΣΟΚ ούτε ΝΔ, αλλα ούτε ΚΚΕ ή ΣΥΡΙΖΑ. Γι" αυτό και τα κόμματα δεν καλοβλέπουν τους συγκεντρωμένους.

Αναζητούν κάτι άλλο, κάτι διαφορετικό, που όμως ούτε οι ίδιοι ξέρουν για την ώρα πώς θέλουν να είναι. Δεν νομίζουμε ότι επιθυμούν κάποιο νέο κόμμα με τη συνήθη έννοια του όρου και τη γνωστή μορφή. Καθόλου βέβαιο δεν είναι ότι θα βρουν τελικά αυτό που ψάχνουν, ούτε αν θα συνεχίσουν την προσπάθεια. Αυτό θα το δείξει η ζωή, όχι οι προβλέψεις.

Οι δεκάδες χιλιάδες νέοι που περνούν από την πλατεία Συντάγματος ονειρεύονται έναν καλύτερο κόσμο, μια καλύτερη Ελλάδα. Αναφαίρετο είναι αυτό το δικαίωμα της νέας γενιάς σε κάθε εποχή και μόνο έτσι άλλωστε, με την ώθηση της νεολαίας, προοδεύει ο κόσμος και πάει μπροστά η ανθρωπότητα. Δεν παίρνει όμως η νεολαία τις αντίστοιχες πολιτικές αποφάσεις, όσο κι αν κατά περιόδους μπορεί με τη δράση της να τις επηρεάσει καταλυτικά.

Αντιθέτως, οι νέοι πάντοτε υφίστανται τις συνέπειες -θετικές και αρνητικές- του κόσμου και του συστήματος που έχουν στήσει και διευθύνουν οι μεγαλύτερες σε ηλικία γενιές σε όλους τους τομείς. Οσο και αν ενθουσιάζονται ή αγανακτούν, μόνο έμμεσα επιδρούν στις εξελίξεις, γιατί οι μοχλοί της εξουσίας δεν βρίσκονται στα χέρια των νέων.

Στα επίσης δεκάδες χιλιάδες μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα που περνούν από την πλατεία Συντάγματος, εντυπωσιακά υψηλό είναι το ποσοστό πολιτών που ανήκουν στα μεσαία κοινωνικά στρώματα. Οι άνθρωποι αυτοί, που ουδέποτε σύχναζαν σε διαδηλώσεις ή απεργίες, αισθάνονται για πρώτη φορά τον τελευταίο μισόν αιώνα ότι απειλείται η σχετική ευημερία τους, ότι το βιοτικό τους επίπεδο σαφώς υποβαθμίζεται και μάλιστα ιδιαιτέρως βίαια σε ορισμένες περιπτώσεις.

Αυτά τα στρώματα απεχθάνονται συνήθως την οργανωμένη πολιτική δράση και πάνω απ" όλα τον ακτιβισμό. Στις αυθόρμητες συγκεντρώσεις του Συντάγματος αισθάνθηκαν λοιπόν ότι βρήκαν μια δυνατότητα και μια μορφή έκφρασης και της δικής τους διαμαρτυρίας και οργής κατά τρόπο που συνάδει με τα κοινωνικά τους χαρακτηριστικά. Η δική τους αθρόα συμμετοχή και πρωτίστως παρουσία επιδρά στη διατήρηση του ειρηνικού χαρακτήρα των συγκεντρώσεων και συνδιαμορφώνει την εικόνα ενός "πανηγυριού" έκφρασης της αγωνίας ενός κόσμου που δεν έχει βήμα να την εκφράσει διαφορετικά.

Η ύπαρξη μερικών εκατοντάδων φραστικά βίαιων διαδηλωτών είναι αναπόφευκτη ανάμεσα στους δεκάδες χιλιάδες άλλους. Οσο διατηρείται όμως η κοινωνική σύνθεση που προαναφέραμε, αυτοί παραμένουν μια πολύ μικρή συνιστώσα.

ΚΡΙΣΗ
Η αδυναμία ενσωμάτωσης

ΣΥΜΠΤΩΜΑ βαθιάς πολιτικής κρίσης του συστήματος συνιστά το φαινόμενο των αγανακτισμένων που συγκεντρώνονται στην πλατεία Συντάγματος. Το πρόβλημα του πολιτικού συστήματος έγκειται στο ότι όχι μόνο η κυβέρνηση Παπανδρέου, αλλά όλα τα πολιτικά κόμματα διαπιστώνουν ότι κανένα τους δεν εμφανίζεται ικανό να εκφράσει τα συμφέροντα και τους προβληματισμούς μεγάλων τμημάτων της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική που ακολουθούν ή επαγγέλλονται έχει καταστεί πλέον ανεπαρκής για να ενσωματώσει στο σύστημα όλους τους πολίτες, πείθοντάς τους για την ορθότητα και την αναγκαιότητα των επιλογών τους. Αυτό είναι το σοβαρότατο όντως πρόβλημα που υπονομεύει το πολιτικό σύστημα.

 

* Δημοσιεύτηκε στο ΕΘΝΟΣ την Πέμπτη 2 Ιουνίου