Μεταξύ σφύρας και άκμονος, η κυβέρνηση ερωτοτροπεί με τις εκλογές

Όλα δείχνουν ότι ο κόμπος φτάνει σύντομα στο χτένι...

Η κυβέρνηση Παπανδρέου απέτυχε και να εξυγιά νει τα δημόσια οικονομικά και να σταθεροποιήσει την πραγματική οικονομία. Η διάψευση της πρόβλεψης ότι η Ελλάδα θα μπορούσε στις αρχές του 2012 να ξαναδανειστεί από τις αγορές δημιουργεί ένα κρίσιμο πρόβλημα χρηματοδότησης των υποχρεώσεων που έχει το κράτος το επόμενο έτος. Οι δόσεις από την τρόικα δεν επαρκούν, γεγονός που επιβάλλει είτε την αναδιάρθρωση του χρέους –για την οποία αντιδρά έντονα ο Τρισέ και όχι μόνο– είτε μία πρόσθετη χρηματοδότηση, η οποία, βεβαίως, θα συνοδεύεται από νέο Μνημόνιο. Η αποτυχία δεν εντείνει μόνο την κοινωνική δυσαρέσκεια. Έχει κι άλλες παρενέργειες. Το ναυάγιο δεν το χρεώνεται μόνο η κυβέρνηση. Το χρεώνεται και η Ευρωζώνη και το ΔΝΤ. Αυτός είναι ο λόγος που στα ηγετικά κλιμάκιά τους το κλίμα για τον πρωθυπουργό είναι ιδιαιτέρως βαρύ. Η τρόικα αποδίδει την αποτυχία αποκλειστικά στο γεγονός ότι η κυβέρνηση ολιγωρεί στην εφαρμογή του Μνημονίου. Στην πραγματικότητα, δεν φταίει μόνο ο «μάγειρας». Φταίει και η συνταγή. Οι κηδεμόνες, όμως, αρνούνται τις δικές τους ευθύνες και πιέζουν ασφυκτικά για λήψη δραστικότερων μέτρων. Είναι αλήθεια ότι η κυβέρνηση έχει πολύ χαμηλές επιδόσεις στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της διαφθοράς, καθώς και στο νοικοκύρεμα των δημόσιων οικονομικών. Η τρόικα, όμως, δεν πιέζει μόνο σ’ αυτά τα μέτωπα. Πιέζει και για μαζικές ιδιωτικοποιήσεις και για μαζική εκποίηση της δημόσιας περιουσίας αλλά και για λήψη μέτρων που θα εγκλωβίσουν ακόμα πιο πολύ την οικονομία στο φαύλο κύκλο της ύφεσης. Το «κόμμα του Μνημονίου» έχει αρχίσει να παίρνει αποστάσεις. Θεωρεί την κυβέρνηση διστακτική κι ανίκανη. Αυτός είναι ο λόγος που στους κόλπους τόσο του ντόπιου κατεστημένου όσο και της τρόικας αναζωπυρώνονται οι συζητήσεις για εναλλακτική λύση στο πρόβλημα της διακυβέρνησης. Προτιμητέο σενάριο είναι μια κυβέρνηση προσωπικοτήτων, η οποία να εφαρμόσει με αποφασιστικότητα και ταχύρρυθμες δια δικασίες το Μνημόνιο. Το σενάριο αυτό, όμως, δεν φαίνεται ρεαλιστικό. Τουλάχιστον προς το παρόν, ο Παπανδρέου δεν φαίνεται διατεθειμένος να εκχωρήσει την εξουσία του. Εκτός αυτού, ο Σαμαράς έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να στηρίξει μια τέτοια κυβέρνηση. Αυτός είναι ο λόγος που σερβίρεται το σενάριο ενός ριζικού ανασχηματισμού για να δοθούν τα βασικά υπουργεία σε εξωκοινοβουλευτικές προσωπικότητες. Αυτό το σενάριο δεν σκοντάφτει μόνο στην τάση του πρωθυπουργού να περιστοιχίζεται από υπουργούς-«αυλικούς». Είναι αμφίβολο εάν η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ θα ψήφιζε σκληρότερα μέτρα, τα οποία θα προέρχονταν από εξωκοινοβουλευτικούς υπουργούς. Ο Παπανδρέου έχει εγκλωβιστεί μεταξύ σφύρας και άκμονος. Από τη μία πλευρά, η τρόικα τον πιέζει ασφυκτικά να κινηθεί πιο γρήγορα και πιο αποφασιστικά στην υλοποίηση του Μνημονίου, απειλώντας τον, εμμέσως πλην σαφώς, με διακοπή της χρηματοδότησης. Από την άλλη, η κοινωνία δείχνει με ολοένα και πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι δεν αντέχει άλλο τη βύθιση της οικονομίας στην ύφεση. Η κυβέρνηση επιχειρεί να ισορροπήσει, με αποτέλεσμα να παραπαίει. Οι δημόσιες παρεμβάσεις του Λοβέρδου και της Διαμαντοπούλου είναι απόρροια αυτής της κατάστασης. Αν και ζητούν ισχυρή ηγεσία και αποφασιστική εφαρμογή του Μνημονίου, ουσιαστικά υπογραμμίζουν την απουσία και των δύο. Στην πραγματικότητα, και οι δύο επιχειρούν να εκφράσουν πολιτικά και να αναδειχτούν ηγέτες στο «κόμμα του Μνημονίου», οι δε παρεμβάσεις τους εκ των πραγμάτων υπογραμμίζουν τις πολιτικές αντιφάσεις του παρόντος κυβερνητικού σχήματος και την αδυναμία του να μακροημερεύσει. Η όξυνση του προβλήματος διακυβέρνησης καθιστά τις πρόωρες εκλογές πιθανές. Επισήμως, δεν τίθεται τέτοιο θέμα, αλλά ο πρωθυπουργός δέχεται εισηγήσεις να τις προκαλέσει, θέτοντας ως όρο για την έγκριση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος –στην πραγματικότητα θα είναι το νέο Μνημόνιο– την υπερψήφισή του από τουλάχιστον 180 βουλευτές. Με άλλα λόγια, του εισηγούνται να δηλώσει εκ των προτέρων ότι, εάν δεν συγκεντρωθεί η ενισχυμένη αυτή πλειο ψηφία, θα στήσει κάλπες. Για τον Παπανδρέου θα είναι δύσκολο να ζητήσει ενισχυμένη πλειοψηφία, επικαλούμενος συνταγματικό επιχείρημα, όταν το Μνημόνιο ψηφίστηκε πέρσι με απλή πλειοψηφία. Μπορεί, όμως, να επικαλεστεί πολιτικό επιχείρημα. Η ΝΔ, πάντως, δεν πρόκειται να ψηφίσει το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, παρότι ο Σαμαράς δέχεται ισχυρές πιέσεις τόσο από παράγοντες της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς όσο και από «γαλάζια» στελέχη. Αυτό σημαίνει ότι το χαρτί των εκλογών είναι στο τραπέζι, έστω κι αν δεν είναι σίγουρο ότι ο πρωθυπουργός θα το παίξει... Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα"