Πού πας, καραβάκι, με τέτοιο καιρό;

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ
Ο άλλοτε πολλά υποσχόμενος υπουργός Οικονομικών κατέληξε να είναι απλώς ένας υπουργός που υπόσχεται πολλά. Το ίδιο σκηνικό ισχύει και με τον πρωθυπουργό της χώρας: υπόσχεται να κτίσει γέφυρα εκεί που δεν υπάρχει ποτάμι…
Για ποια ανάπτυξη, αλήθεια, μιλάνε; Πώς θα μειώσουν το έλλειμμα και το χρέος με αποκρατικοποιήσεις σε συνθήκες γενικευμένης δημοσιονομικής και οικονομικής κρίσης; Είναι δυνατόν να βασίζουν την αισιοδοξία τους στην αύξηση των εξαγωγών και στην επιβράδυνση της οικονομικής συρρίκνωσης ενός τριμήνου -αποτέλεσμα της καθυστερημένης επίπτωσης από την πρόσκαιρη βελτίωση της διεθνούς συγκυρίας στα τέλη του 2010- παραβλέποντας το χρηματοπιστωτικό και δημοσιονομικό τσουνάμι που έχει ξεσηκώσει η συνδυασμένη μεσανατολική και ιαπωνική κρίση;
Είναι αλήθεια πως το ‘κούρεμα’ του χρέους γίνεται πλέον πολιτικά και οικονομικά αποδεκτό ως πιθανότητα από την Ε.Ε. με τον Μόνιμο Μηχανισμό Στήριξης (ΜΜΣ) που ετοιμάζεται να λειτουργήσει από το 2013. Μόνο που ως κίνδυνος για τους ιδιώτες επενδυτές θα ισχύει μόνον για τις νέες εκδόσεις κρατικών ομολόγων, στην πρωτογενή αγορά των οποίων θα μπορεί να συμμετέχει και ο ΜΜΣ.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη μείωση του επιτοκίου και την επιμήκυνση της ωρίμανσης του νέου χρέους-βοήθειας των 110 δισ. προς την Ελλάδα, αποτέλεσε το ‘κέρδος’ που αποκόμισε η χώρα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Κορυφής στις 24-25 Μαρτίου επιτρέποντας να επιστρέψει το χαμόγελο στο χειλάκι των Ελλήνων κυβερνώντων.
Μόνον που επρόκειτο για σταγόνα στον ωκεανό των υφιστάμενων και επερχόμενων προβλημάτων. Πρώτον, γιατί η μείωση του επιτοκίου θα υπερκαλυφθεί από την αύξηση του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ και των επιτοκίων της αγοράς που φέρνει η νέα διεθνής κρίση ρευστότητας και αφερεγγυότητας. Δεύτερο, γιατί, όπως δείχνει τελευταία μελέτη των Reinhart & Rogoff (“A decade of debt”, Απρίλιος 2011), έχουμε εισέλθει σε μια δεκαετία όπου το ύψος των χρεών -δημοσίων και ιδιωτικών- παγκοσμίως ξεπερνά κάθε άλλη ιστορική περίοδο και δεν επιτρέπει καμία αισιοδοξία για επιστροφή σε ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης, ικανούς να δικαιολογήσουν μαζικές επενδύσεις και ομαλή αποπληρωμή και μείωση των χρεών. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η μελέτη για την ιστορική εμπειρία του μεσοπολέμου: «Με την εξαίρεση της Φινλανδίας, όλες οι συμμαχικές κυβερνήσεις χρεωκόπησαν (και παρέμειναν χρεωκοπημένες ώς το 1939 χωρίς να αποπληρώσουν ποτέ) επί των χρεών που είχαν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο έναντι των ΗΠΑ, καθώς οι οικονομικές συνθήκες χειροτέρεψαν στη διάρκεια της δεκαετίας του '30». Έτσι, η διεθνής εμπειρία της Μεγάλης Ύφεσης και των δύο Παγκοσμίων Πολέμων (όταν πάλι τα χρέη είχαν αυξηθεί κατακόρυφα) δείχνει πως ο βασικός δρόμος ουσιαστικής αντιμετώπισης των χρεών ήταν πρωτίστως μέσω χρεωκοπιών και αναδιάρθρωσής τους.
Αυτό που αδυνατούν εντελώς να καταλάβουν οι Έλληνες και Ευρωπαίοι ηγέτες είναι πως σήμερα διανύουμε μια ανάλογη ή και ακόμη χειρότερη περίοδο με αυτήν του μεσοπολέμου. Δεν είναι το ότι ο κ. Παπακωνσταντίνου ξέχασε να διευκρινίσει πως σοβαρά έσοδα από αποκρατικοποιήσεις δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς εκποίηση περιουσιακών στοιχείων και δημόσιας γης, κάτι που έχει αποκλείσει ο πρωθυπουργός υπό την πίεση της γενικής κατακραυγής. Ούτε έχει τόση σημασία το ότι παρέλειψε να λογαριάσει την αντιαναπτυξιακή επίπτωση από το ψαλίδισμα των δημοσίων επενδύσεων.
Το σημαντικό είναι πως δεν κατανοούν το πόσο δραματικά άλλαξε ο κόσμος τις τελευταίες 4-6 εβδομάδες με τη γεωπολιτική κρίση που ξεκινά από τη Β. Αφρική και φθάνει στην Ιαπωνία. Με συνέπεια, οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. (24-25 Μαρτίου) να βρίσκονται για άλλη μία φορά πίσω από τις εξελίξεις. Κάτι που εμπειρικά αντιλαμβάνονται οι αγορές και αντιδρούν αναλόγως αυξάνοντας επιτόκια και σπρεντ για τις προβληματικές οικονομίες της Ευρωπαϊκής περιφέρειας.
Το χειρότερο είναι πως ούτε η ελληνική κυβέρνηση ούτε η Ε.Ε. αντιλαμβάνονται ότι η πιστοληπτική υποβάθμιση της Ελλάδας και της Πορτογαλίας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης την επομένη των αποφάσεων για τον ΜΜΣ, υπογραμμίζει με τον πλέον εμφατικό τρόπο πως -πέρα από τα όποια παιχνίδια παίζονται και συμφέροντα εξυπηρετούνται από παρόμοιες υποβαθμίσεις- οι αγορές δεν θεωρούν επαρκή τα νέα μέτρα για την αντιμετώπιση της κρίσης του χρέους. Αντιθέτως, εκτιμούν πως η Ε.Ε. τρέχει πίσω από τις εξελίξεις αντί να τις προλαμβάνει.
Ο λόγος γι’ αυτό πρέπει να αναζητηθεί όχι στην Ευρώπη, αλλά στην παγκόσμια οικονομία. Όπου όλα έχουν αλλάξει δραματικά προς το χειρότερο μετά τις κοινωνικές εξεγέρσεις και την πολιτική αποσταθεροποίηση όλου του αραβικού κόσμου, από τη μία και τη φυσική και πυρηνική καταστροφή στην Ιαπωνία, από την άλλη. Ιδού γιατί:
Οι αραβικές χώρες του Κόλπου και η Ιαπωνία μαζί καλύπτουν αγοραστικά το 25% των 4,5 τρισ. δολ. των ετήσιων εκδόσεων ομολόγων για την αναχρηματοδότηση του χρέους των ΗΠΑ. Όμως, με την αποσταθεροποίηση των απολυταρχικών αραβικών καθεστώτων, ένα μεγάλο μέρος των πλεονασμάτων αυτών στρέφονται πλέον σε επενδύσεις υποδομών και δημοσίων υπηρεσιών στο εσωτερικό των χωρών τους. Συγχρόνως, οι τεράστιες ανάγκες χρηματοδότησης (υπολογίζονται σε 300 με 600 δισ.) για την ανακατασκευή των κατεστραμμένων υποδομών στην Ιαπωνία εξαντλούν και την άλλη πηγή χρηματοδότησης των αμερικανικών ελλειμμάτων και χρεών. Και αυτό σε μία περίοδο που η Κίνα (ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής σε ομόλογα ΗΠΑ) εμφανώς περιορίζει τη δική της συμμετοχή, με το πρόσχημα της διαφοροποίησης των πλεονασμάτων της έναντι του κινδύνου του δολαρίου, ενώ η Βρετανία, που έχει καταντήσει μια προβληματική και ελλειμματική δημοσιονομικά χώρα της ευρωπαϊκής περιφέρειας, επίσης αδυνατεί να επενδύσει σε αμερικανικούς τίτλους όπως το έκανε μέχρι τώρα.
Η κατάσταση αυτή σημαίνει πως το τεράστιο αμερικανικό έλλειμμα και χρέος μπορεί πρακτικά να χρηματοδοτηθεί μόνον εσωτερικά, με την έκδοση νέου χρήματος από τη Fed. Μια πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης που έχει καθαρά πληθωριστικά αποτελέσματα και οδηγεί σε συνεχή εξασθένιση του δολαρίου. Αυτή τη στιγμή, Ιαπωνία και Αμερική αντιμετωπίζουν μια τεράστια δημοσιονομική κρίση χρηματοδότησης απλώς τυπώνοντας χρήμα! Και αυτό οδηγεί σε ανταγωνιστικές νομισματικές υποτιμήσεις και πιθανότατα σε εμπορικό πόλεμο. Όμως πριν φθάσουμε σε αυτό το στάδιο υπάρχει μία διαδικασία αύξησης του κόστους διαβίωσης (πληθωρισμός) και του κόστους του χρήματος (επιτόκια) με καταστροφικές επιπτώσεις για όσες χρεωμένες χώρες δεν έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν σε ανάλογα πρόσκαιρα μέσα αυτοχρηματοδότησης (π.χ. Ελλάδα και λοιπή ευρωπαϊκή περιφέρεια).
Σοβαροί αναλυτές μιλούν ανοιχτά για τη φούσκα των κρατικών ομολόγων που είναι έτοιμη να εκραγεί στα μούτρα των περισσότερο υπερχρεωμένων όλων ΗΠΑ. Παγκοσμίως τα κρατικά χρέη ανέρχονται σε 42 τρισ. δολ. και μαζί με αυτά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ιδιαίτερη πηγή κρίσης στις ΗΠΑ) φθάνουν τα 50 τρις. Μόνον στις ΗΠΑ, τα υφιστάμενα και δυνητικά κρατικά χρέη (λόγω χρεωκοπημένων ασφαλιστικών ταμείων και προγραμμάτων υγειονομικής περίθαλψης) υπολογίζονται σε 75 τρισ. δολ.!!! Αυτός είναι ο λόγος που επικαλέσθηκε τον Φεβρουάριο το μεγαλύτερο ομολογιακό fund στον κόσμο, το PIMCO, για να αρχίσει να πουλά αμερικανικά κρατικά ομόλογα!!
Στις συνθήκες αυτές αύξησης του πετρελαίου, του πληθωρισμού, των επιτοκίων και του ανταγωνισμού για εξεύρεση δανεικών, ας μην προκαλούν εντύπωση οι πιστοληπτικές υποβαθμίσεις των διεθνών οίκων και τα βρόμικα παιχνίδια σε βάρος της Ευρώπης. ΗΠΑ και Ιαπωνία πνίγονται κυριολεκτικά για κεφάλαια. Και οι υπερχρεωμένες χώρες της Ν. Ευρώπης είναι η αχίλλειος πτέρνα της Ευρωζώνης. Με την Πορτογαλία ήδη χρεωκοπημένη και έτοιμη να μπει στον μηχανισμό διάσωσης, επόμενος στόχος των αγορών είναι η Ισπανία, οι τράπεζες της οποίας έχουν ανάγκες 50-100 δισ. σε κεφάλαια και είναι εκτεθειμένες με άλλα 100 δις δανείων σε πορτογαλικά ομόλογα. Η αλυσίδα δεν έχει τελειωμό και εάν η Ε.Ε. θέλει να λύσει το πρόβλημα των χρεών, πρέπει αναγκαστικά να πάει σε μαζικό κούρεμα 50% τουλάχιστον για την ελληνική περίπτωση.

Το ψεύτικο δίλημμα
Το δίλημμα που θέτει η κυβέρνηση στην αριστερά «θέλετε να χρεωκοπήσει η Ελλάδα;» δεν είναι μόνον ψεύτικο επειδή η Ελλάδα έχει ήδη χρεωκοπήσει. Είναι και απατηλό, γιατί αποκρύβει το γεγονός πως η άρνηση της χρεωκοπίας σήμερα μέσω νέου και μεγαλύτερου δανεισμού, σημαίνει διαρκή οικονομική καταβαράθρωση μέσα στα χρέη και μόνιμη οικονομική σκλαβιά των Ελλήνων εργαζομένων για πολλές δεκαετίες.

http://www.avgi.gr/