Απ' το πειραματόζωο «Ελλάδα» ξεκινά το νέο εργασιακό πρότυπο

Ο Απόστολος Καψάλης, επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, μιλά στον Νίκο Ταυρή.

Για πρωτοφανή σε ένταση και έκταση απορρύθμιση της αγοράς εργασίας κάνει λόγο, μιλώντας στον Δρόμο, ο Απόστολος Καψάλης, επιστημονικός συνεργάτης του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, τονίζοντας χαρακτηριστικά «ότι αξιοποιείται η τρέχουσα συγκυρία, η οποία έχει μετατρέψει την Ελλάδα σε πειραματόζωο μετα-νεοφιλελεύθερης πολιτικής, για τη βίαιη επιβολή ενός νέου εργασιακού προτύπου».
Επίσης, αναφέρεται στους μοναχικούς και κατακερματισμένους αγώνες των εργαζομένων, καυτηριάζοντας τα ελλείμματα του συνδικαλιστικού κινήματος και της Αριστεράς, που δεν μπορούν να ενοποιήσουν και να οργανώσουν τις σκόρπιες αντιστάσεις, ενώ χαρακτηρίζει ελπιδοφόρες τις πρωτοβουλίες από τα κάτω, όπως το Δικαίωμα.

Η εργασία βρίσκεται στο επίκεντρο της επίθεσης. Η κατάσταση που διαμορφώνεται, τι προοιωνίζεται;
Είναι γεγονός ότι η εργασία βρέθηκε στο επίκεντρο των ρυθμίσεων στο πλαίσιο του Μνημονίου και είναι πρωτοφανής σε ένταση και έκταση η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας. Δηλαδή, έχουμε την (με προφανή αντισυνταγματικότητα) αναστολή και κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων, στο όνομα της μείωσης του εργασιακού κόστους, το οποίο κατηγορείται για όλα τα δεινά της ελληνικής οικονομίας. Επειδή, όμως, καμία τέτοιου είδους συσχέτιση δεν αποδεικνύεται επιστημονικά, ακόμα και από την αρμόδια υπουργό αλλά και από τον πρόεδρο του ΣΕΒ, ομολογείται ότι η μείωση των αποδοχών δεν οδηγεί σε αύξηση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Είναι προφανές ότι αξιοποιείται η τρέχουσα συγκυρία, η οποία έχει μετατρέψει την Ελλάδα σε πειραματόζωο μετα-νεοφιλελεύθερης πολιτικής, για τη βίαιη επιβολή ενός νέου εργασιακού προτύπου. Τι σημαίνει νέο εργασιακό πρότυπο; Ένα μοντέλο εργαζόμενου-απασχολούμενου το οποίο δεν θα έχει να κάνει σε τίποτα με το μοντέλο της κανονικής εργασιακής σχέσης που επικράτησε για μισό αιώνα μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Μοντέλο που σήμαινε πλήρη απασχόληση, με πλήρη δικαιώματα, με σταθερό ωράριο, με αξιοπρεπή αμοιβή, με αξιοπρεπή συνταξιοδότηση και όλες τις άλλες εγγυήσεις της εργατικής νομοθεσίας, που κοντεύουμε να ξεχάσουμε. Το νέο εργασιακό πρότυπο συνεπάγεται έναν εργαζόμενο υποαμοιβόμενο, ημιαπασχολούμενο, ευέλικτο, με μεγάλη αβεβαιότητα για το αύριο, χωρίς καμία προοπτική για αξιοπρεπή συνταξιοδότηση στο τέλος ενός μαρτυρικού εργασιακού βίου. Αυτό είναι το νέο μοντέλο των εργασιακών σχέσεων, το οποίο δεν αφορά, όμως, μόνο τους νέους σε ηλικία. Και αυτό πρέπει να το προσέξουμε, διότι η επιτρεπόμενη ανακύκλωση εργαζομένων συνεπάγεται πως και εργαζόμενοι με πολλά χρόνια στην αγορά εργασίας απολύονται ή τους προτείνονται νέες εργασιακές σχέσεις υπό την απειλή και την τρομοκρατία της εύκολης απόλυσης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να «εντάσσονται» και αυτοί στο νέο εργασιακό πρότυπο.

Συμμετέχοντας σε συζητήσεις και εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα, έρχεστε σε επαφή με νέους ανθρώπους, με νέους εργαζόμενους κ.λπ. Τι σκέφτονται αυτοί οι άνθρωποι, ποιο είναι το κλίμα που εισπράττετε;
Καταρχήν υπάρχει ένα μούδιασμα το οποίο είναι απόλυτα δικαιολογημένο. Ουδείς μπορούσε να φανταστεί ότι το Εργατικό Δίκαιο, όπως το γνωρίζαμε, θα αποτελούσε σήμερα παρελθόν. Πλέον, η Εργατική Νομοθεσία δεν εξυπηρετεί το γενεσιουργό της σκοπό, την προστασία, δηλαδή, του αδύναμου πόλου στις εργασιακές σχέσεις, αλλά εντάσσεται στην επίτευξη δημοσιονομικών και οικονομικών στόχων. Οπότε, το εργατικό δίκαιο χάνει εντελώς το χαρακτήρα του ως προστατευτικός μηχανισμός για τον εργαζόμενο. Μετά το αρχικό σοκ, όταν κανείς ανακοινώνει και περιγράφει τις αλλαγές στην Εργατική Νομοθεσία, έρχεται η οργή. Και υπάρχει οργή, υπό την έννοια ότι δεν μπορεί να γίνει ανεκτό πως αυτή η κατάσταση μπορεί να συνεχιστεί και κυρίως να παγιωθεί. Είναι αδιανόητο για έναν εργαζόμενο να δεχτεί ότι θα πρέπει να δουλεύει με 592 ευρώ, ότι θα πρέπει να δουλεύει τον πρώτο χρόνο χωρίς να προσδοκά αποζημίωση απόλυσης, να τελεί διαρκώς υπό την απειλή της εργοδοτικής ασυδοσίας, να δέχεται εκ περιτροπής εργασία, διαθεσιμότητα κ.λπ., στο όνομα της επιβίωσης της επιχείρησης και, μάλιστα, χωρίς ο εργοδότης να είναι καν υποχρεωμένος να προσκομίσει ενδείξεις ότι έχει οικονομικό πρόβλημα. Και το κυριότερο, δεν μπορεί ο κόσμος αυτός να αντέξει στην ιδέα ότι στην πραγματικότητα είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να συνδικαλίζεται, δεδομένου ότι αυτό θα είναι ανώφελο εάν συνεχίσουν να απαξιώνουν τα συνδικάτα και τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και ταυτόχρονα επικίνδυνο, διότι τα υψηλά ποσοστά ανεργίας και η εργοδοτική ασυδοσία καθιστούν εξαιρετικά επισφαλές το να συνδικαλίζεσαι, το να συμμετέχεις σε απεργίες, το να είσαι κινηματικός και ενεργός στα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα. Αυτή, λοιπόν, η κατάσταση απελευθερώνει την οργή και την αγανάκτηση των νέων κυρίως σε ηλικία εργαζομένων, οι οποίοι δυστυχώς προσανατολίζονται, βασικά, στην επιλογή της μετανάστευσης και όχι στην επιλογή της ανατροπής αυτής της κατάστασης. Πρέπει να τονίσουμε ότι το εργατικό κίνημα και η Αριστερά πρέπει να μπουν μπροστά στις διεκδικήσεις και την αγανάκτηση των εργαζομένων. Να οργανώσουν, δηλαδή, την αντίστασή τους και όχι να τους επιτρέπουν να ακολουθούν ατομικές λύσεις, όπως είναι η μετανάστευση ή κάποια άλλη.

Σημειώνετε, δηλαδή, ότι η απουσία ή τα ελλείμματα του συνδικαλιστικού κινήματος από τη μια και της Αριστεράς από την άλλη, συμβάλλουν στη μοιρολατρική ή –έστω- μουδιασμένη στάση των εργαζομένων;
Θεωρώ ότι είναι η βασικότερη αιτία που δεν εκδηλώνεται και δεν γίνεται αντιληπτή η αντίσταση των εργαζομένων, γιατί αντίσταση υπάρχει. Υπάρχει σε μεμονωμένο επίπεδο, σε τοπικό, σε επιχειρησιακό, σε κλαδικό. Το ότι δεν αντικατοπτρίζεται σε μια γενικευμένη ανυπακοή και ανταρσία απέναντι σε μια αντιδημοκρατική διαδικασία από την τρόικα και την κυβέρνηση, έχει να κάνει με τις ελλείψεις του εργατικού και του συνδικαλιστικού κινήματος να οργανώσει τα κανάλια για να εκφραστεί οργανωμένα και συντονισμένα η αγανάκτηση και όχι αποσπασματικά και κατακερματισμένα. Υπάρχουν όλες οι αντικειμενικές συνθήκες για την ανάπτυξη ενός λαϊκού - εργατικού μετώπου αντίστασης στη λαίλαπα του μετα-νεοφιλελευθερισμού.

Με δεδομένο, όμως, ότι το συνδικαλιστικό κίνημα και η Αριστερά εντάσσονται στη γενικότερη απαξία, απαιτείται κάτι που θα πείθε ότι ξεφεύγουν από τον «παραδοσιακό» τους ρόλο ή από το ρόλο που τους ανέθεσε το σύστημα μέχρι σήμερα... Ποιο μπορεί να είναι αυτό το «κάτι»;
Αυτό το «κάτι» έχει όνομα και διεύθυνση και θα δώσω ένα παράδειγμα. Είναι η πρωτοβουλία Δικαίωμα. Είναι πρωτοβουλίες, όπως η κίνηση Δικαίωμα. Πρωτοβουλίες χωρίς προαπαιτούμενα - ντο τονίζω αυτό, χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις και προϋποθέσεις πολιτικής συμφωνίας. Αυτό είναι το «κάτι». Κινήσεις, όπως το Δικαίωμα, πρέπει να πολλαπλασιαστούν και να διευρυνθούν. Τέτοιου είδους ενιομετωπικά σχήματα ανέργων και εργαζομένων από τα κάτω πρέπει να στηρίξει η Αριστερά και το κίνημα. Εάν δεν μπορεί να τα οργανώσει ή δεν τολμά να το κάνει, τουλάχιστον ας υποστηρίξει με όλες τις δυνάμεις τέτοιου είδους πρωτοβουλίες, που αλλού λέγονται Δικαίωμα, αλλού μπορεί συσπειρώσεις ενάντια σε απολύσεις, αλλού μπορεί να λέγονται μέτωπο ενάντια στην ανεργία, αλλού μπορεί να λέγονται μέτωπο ενάντια στο ΧΥΤΑ στην Κερατέα ή οπουδήποτε αλλού. Εάν το οργανωμένο συνδικαλιστικό και εργατικό κίνημα δεν αντιδράσει, θα αντιδράσουν οι εργαζόμενοι αυτοοργανώνοντας τη δράση τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις η συμμετοχή και η συνδρομή των οργανωμένων κομματιών πρέπει να είναι αμέριστη.

Να κλείσουμε με ένα σχόλιο για το Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας που περνά στις 24-25 Μάρτη;
Το Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας είναι η αρχή του τέλους για τα εργατικά και κοινωνικά δικαιώματα. Θα πρέπει οπωσδήποτε η επόμενη βδομάδα, αλλά και το διάστημα μετά την υιοθέτηση της συμφωνίας, να αποτελέσουν το έναυσμα για νέες κινητοποιήσεις, νέες ζυμώσεις και νέες επεξεργασίες σε θεωρητικό και πολιτικό επίπεδο. Διότι βλέπουμε ότι η άλλη πλευρά, μετρώντας και μελετώντας τις δικές μας αδυναμίες, επιταχύνει την επίθεση στα δικαιώματά μας. Το Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας θα έπρεπε να μην τολμούν καν να το αναφέρουν στις ειδήσεις. Το ότι το προωθούν τόσο γρήγορα, σημαίνει ότι τα πράγματα είναι πάρα πολύ σοβαρά. Άρα, όλα όσα λέγαμε πριν δεν είναι θεωρητικά, είναι πολύ κοντά και πολύ άμεσα. Ο κίνδυνος παραφυλάει έξω από την πόρτα μας...

http://www.edromos.gr