Γιατί ο Τρισέ «δυναμιτίζει» την κρίση χρεών;

ZEZA ZHKOY


Σύμφωνα με όλους τους υπολογισμούς, τα χρέη των 10 πλουσιότερων κρατών θα αυξηθούν στο 114% του ΑΕΠ το 2014. Θα χρωστούν δηλαδή 50.000 δολάρια ανά πολίτη. Ομως, οι καταχρεωμένες οικονομίες της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πρρτογαλίας, και όχι μόνο, θα υποφέρουν στην περίπτωση που ο Τρισέ υλοποιήσει την απειλή του να αυξήσει εδώ και τώρα το επιτόκιο του ευρώ. Η χθεσινή προειδοποίηση του προέδρου της ΕΚΤ, πως το επιτόκιο του ευρώ ενδεχομένως να αυξηθεί στην επόμενη συνεδρίαση λόγω των πληθωριστικών κινδύνων που απειλούν (!) την Ευρωζώνη, θα «δυναμιτίσει» την κρίση χρεών στις ευάλωτες οικονομίες.
Η χειρότερη οικονομική θύελλα από τη δεκαετία του 1930 έχει απομακρυνθεί από τον οικονομικό ορίζοντα, αλλά το άλλο σύννεφο είναι εξαιρετικά απειλητικό: το τεράστιο δημόσιο χρέος. Ολες οι κυβερνήσεις των πλούσιων χωρών έχουν δανειστεί τεράστια ποσά, καθώς η οικονομική ύφεση μείωσε τα φορολογικά έσοδα και αύξησε τις δαπάνες λόγω της διάσωσης από την κατάρρευση τραπεζών και επιχειρήσεων μέσω των προγραμμάτων αναθέρμανσης της οικονομίας. Νέα στοιχεία οικονομολόγων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αναφέρουν ότι το δημόσιο χρέος των δέκα πλουσιότερων κρατών θα αυξηθεί από το 78% του ΑΕΠ το 2007 στο 114% έως το 2014. Θα χρωστούν δηλαδή 50.000 δολάρια ανά πολίτη. Ποτέ άλλοτε από την εποχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου τόσο πολλές κυβερνήσεις δεν δανείσθηκαν τόσο γρήγορα και τόσο πολύ.
Και η σημερινή αύξηση του χρέους, σε αντίθεση με την εποχή του πολέμου, δεν θα είναι προσωρινή. Ελάχιστα πλούσια κράτη θα θεσπίσουν πολύ αυστηρά μέτρα λιτότητας προκειμένου να σταματήσουν την περαιτέρω αύξηση των χρεών τους. Kαι το χειρότερο είναι ότι ο σημερινός δανεισμός λαμβάνει χώρα πριν από τη βραδυφλεγή κατάρρευση των προϋπολογισμών εξαιτίας του αυξανόμενου κόστους της συνταξιοδότησης και των δαπανών της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης ενός γηράσκοντος πληθυσμού. Εως το 2050, το ένα τρίτο του πληθυσμού των πλούσιων κρατών θα είναι μεγαλύτερο των 60 ετών. Ο δημογραφικός απολογισμός θα είναι δέκα φορές μεγαλύτερος από το δημοσιονομικό κόστος της χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Αυτή η ανησυχητική κατάσταση βάζει τους αρμοδίους σε μια επικίνδυνη θέση. Βραχυπρόθεσμα, ο κρατικός δανεισμός αποτελεί ουσιώδες αντίδοτο στην οικονομική κατάρρευση. Χωρίς τη διάσωση των τραπεζών, η οικονομική συντριβή θα ήταν κάτι περισσότερο από καταστροφή. Χωρίς τα προγράμματα κρατικής ενίσχυσης, η διεθνής ύφεση θα ήταν βαθύτερη και πιο εκτενής. Και η παράταση της επιβράδυνσης θα προκαλούσε ακόμη μεγαλύτερη ζημία στα δημόσια οικονομικά.
Οι κυβερνήσεις, διψασμένες για κεφάλαια, τελικώς θα «στριμώξουν» τους ιδιώτες επενδυτές, περιορίζοντας την οικονομική ανάπτυξη. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι το εύρος της υπερχρέωσης ενδέχεται τελικώς να ωθήσει τα κράτη να κηρύξουν χρεοκοπία ή να μειώσουν το πραγματικό κόστος του χρέους τους, μέσω του υψηλότερου πληθωρισμού. Οι επενδυτές ανησυχούν και για τα δύο ενδεχόμενα. Οπως είναι παγκοσμίως γνωστό, οι ανησυχίες για χρεοκοπία εστιάζονται στις ασθενέστερες χώρες της Ευρωζώνης, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία.
Η έκδοση χρήματος για να αγορασθούν κρατικά ομόλογα, για παράδειγμα, θα αυξήσει την απόδοσή τους και δεν θα τη μειώσει. Τι θα πρέπει λοιπόν να πράξουν οι υπεύθυνοι; Η εφαρμογή δημοσιονομικής λιτότητας -μέσω επαχθών μνημονίων- αποτελεί λάθος. Μια εσπευσμένη δημοσιονομική λιτότητα -στην περίπτωση της Ιρλανδίας- είναι αντιπαραγωγική, ιδιαίτερα μετά τη χρεοκοπία των τραπεζών. Αντί να μειώσουν τα ελλείμματά τους τη στιγμή αυτή, τα πλούσια οικονομικώς κράτη χρειάζεται να δώσουν την υπόσχεση και την αξιοπιστία ότι θα το πράξουν όταν οι οικονομίες τους γίνουν ισχυρότερες. Με ποιον τρόπο, όμως; Οι υποσχέσεις των πολιτικών δεν αξίζουν και πολλά από μόνες τους. Κάθε δέσμευσή τους για επίδειξη σύνεσης θα πρέπει να συνοδεύεται από σαφείς αρχές ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα συρρικνωθούν τα ελλείμματα, νέους κανόνες που θα τονώσουν τη σπονδυλική στήλη των πολιτικών και ταχεία δράση σε δύσκολα πολιτικώς μέτρα που θα περιορίσουν τις δαπάνες μακροπρόθεσμα.