Οταν από τις τράπεζες το ρίσκο πέρασε στα κράτη

ZEZA ZHKOY


Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι κυβερνήσεις έπρεπε να πάρουν έκτακτα μέτρα για να αντιμετωπίσουν τη χρηματοπιστωτική κρίση. Χωρίς αυτήν την άνευ προηγουμένου ενέργεια, πολλές οικονομίες θα ήταν καταδικασμένες σε βαθιά ύφεση και πιθανώς στον αποπληθωρισμό. Με τα χρέη του Δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα σε τόσο υψηλό επίπεδο, ο αποπληθωρισμός θα ήταν καταστροφικός. Φθάσαμε, όμως, σε ένα σημείο που τα κρατικά προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης, και άλλα μέτρα της νομισματικής πολιτικής, έχουν καταστεί σχεδόν αντιπαραγωγικά.
Δημιουργήθηκαν νέες φούσκες και η θέση πολλών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων από δημοσιονομικής πλευράς έγινε ανησυχητικά δεινή. Οι δαπάνες που οδηγήσαν σε διόγκωση του ελλείμματος, και μάλιστα σε αυτήν την κλίμακα, πίεσαν άσχημα τις ήδη ευάλωτες οικονομίες.
Ουδείς πρέπει να τρέφει αυταπάτες ως προς την εύθραυστη προοπτική της οικονομίας, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Τις τραπεζικές κρίσεις ακολουθούν, γενικώς, βαθιές μεταπτώσεις και βραδείες οικονομικές ανακάμψεις. Δεν υπάρχει εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα. Οι επενδύσεις κινδυνεύουν λόγω εξασθένησης των τραπεζών. Ο δανεισμός των νοικοκυριών είναι ήδη υψηλός σε πολλές χώρες της Ε.Ε., ενώ οι περικοπές των δημοσίων δαπανών πολύ σύντομα θα αποβούν εφιαλτικό εμπόδιο για την οικονομική ανάπτυξη, σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ολα τα οικονομικά στοιχεία δείχνουν σημάδια εύθραυστης ανάκαμψης, ενώ υπάρχει ένας πραγματικός κίνδυνος ότι η ιστορία αυτής της κρίσης δεν έχει ακόμη τελειώσει. Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν στηρίξει τα υπό κατάρρευση χρηματοπιστωτικά τους ιδρύματα δανειζόμενες χρήματα. Μέχρι πρότινος, οι τράπεζες ήταν που παρουσίαζαν υπερβολική μόχλευση. Σήμερα έχουν αντικατασταθεί από τις κυβερνήσεις.
Ο πανικός ξεκινά μικρός και επεκτείνεται. Εξίσου κακή φαίνεται και η εικόνα στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με ένα οικονομικό μοντέλο που έχει αναπτύξει ένας πρώην συνεργάτης του Μπιλ Κλίντον στο υπουργείο Οικονομικών, ο Λεν Μπούρμαν, είναι πιθανή μια καταστροφική αποτυχία του προϋπολογισμού. Οπως δήλωσε στη Washington Post, «προσπαθώ να μη θλίβομαι, διότι αν πραγματικά πίστευα ότι μπορεί να συμβεί όπως λέει το μοντέλο, θα μετακόμιζα σε μια καλύβα στη Μοντάνα, με πολύ χρυσό και όπλα!».
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επισημαίνει πως η σταθερότητα της παγκόσμιας οικονομίας μπορεί να υπονομευθεί από την αβεβαιότητα περί των δημοσίων οικονομικών των ανεπτυγμένων χωρών, παρατείνοντας την πιστωτική κρίση.
Το ΔΝΤ προειδοποιεί πως μια επιδείνωση των κινδύνων στο δημόσιο χρέος θα μπορούσε να μεταδοθεί στο τραπεζικό σύστημα ή σε άλλες χώρες. Οπως επισημαίνει, πρέπει να εφαρμοστούν πολιτικές που θα καταστήσουν λιγότερο ευάλωτα τα δημόσια οικονομικά και θα προωθήσουν ένα ασφαλέστερο, πιο ανθεκτικό παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σε ό,τι αφορά τις αναδυόμενες αγορές, όπου η αύξηση των εισροών κεφαλαίων έχει δημιουργήσει φόβους για άνοδο του πληθωρισμού και δημιουργία φούσκας στις αγορές περιουσιακών στοιχείων, το ΔΝΤ συνιστά μια πραγματιστική προσέγγιση που θα συνδυάζει συνετές μακροοικονομικές και χρηματοπιστωτικές πολιτικές.
Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τους κινδύνους που εγκυμονεί το χρέος των ανεπτυγμένων χωρών, τονίζει πως αρχικά αυξήθηκαν σημαντικά τα ασφάλιστρα κινδύνου των ομολόγων Δημοσίου στις μεγαλύτερες οικονομίες, οι οποίες είχαν πληγεί από την κρίση. Στη συνέχεια, όμως, εκτινάχθηκαν τα spreads στα ομόλογα ορισμένων χωρών με ιδιαιτέρως υψηλό χρέος, «καθώς η ανησυχία ως προς το κατά πόσον είναι μακροπρόθεσμα βιώσιμα τα δημόσια οικονομικά των χωρών αυτών οδήγησε σε αύξηση των πιέσεων στις αγορές χρηματοδότησης του δημοσίου χρέους, πιέσεων που θα μπορούσαν να επεκταθούν», όπως σημειώνει, «πέραν των συνόρων τους». Οπως προειδοποιεί το ΔΝΤ, σε περίπτωση που ο κίνδυνος του δημοσίου χρέους πλήξει το τραπεζικό σύστημα και διοχετευθεί περαιτέρω στην οικονομία, θα μπορούσε να απειληθεί σοβαρά η σταθερότητα γενικώς του συστήματος.
Και σε ένα τέτοιο περιβάλλον που έχει διασαλευθεί η οικονομική ζωή –όπως στη χώρα μας– είναι δύσκολο να επιτευχθεί μείωση του κρατικού χρέους. Οι διαχωριστικές γραμμές έχουν πλήρως ανατραπεί. Οι μη συμβατικές οικονομικές πολιτικές που έχουν υιοθετηθεί προκαλούν παρενέργειες, καθώς οι συνέπειες εξάρτησης μεγεθύνονται. Ακριβώς επειδή οι φορολογούμενοι είναι αυτοί οι οποίοι επωμίζονται στο τέλος τις όποιες ζημίες, οι υπουργοί Οικονομικών –δηλαδή το κράτος– οι σχέσεις κεντρικών τραπεζών και κυβερνήσεων εμπλέκονται επικίνδυνα.

http://www.kathimerini.gr/