Ο “Μαύρος Απρίλιος” και η πτώχευση

ΧΑΡΗΣ ΠΑΥΛΙΔΗΣ

Δεν ξέρω αν η επανάληψη της ιστορίας είναι φάρσα, αλλά σίγουρα μια αντίστοιχη ιστορία με τη σημερινή, έστω κι αν μας γυρίζει πίσω 79 χρόνια, έχει νόημα και σημασία όταν μας οδηγεί χε χρήσιμα συμπεράσματα. Δυο παρατάξεις τότε, όπως και σήμερα, με δύο ισχυρές πολιτικές προσωπικότητες μπροστά στο φάσμα της χρεοκοπίας. Στην κυβέρνηση ο Ελευθέριος Βενιζέλος και στην αντιπολίτευση ο Παναγής Τσαλδάρης. Οι Φιλελεύθεροι απ’ τη μια και οι Λαϊκοί απ’ την άλλη, με φόντο τον πολιτικό φανατισμό και την οικονομική κρίση.

Ο πρωθυπουργός είχε καλέσει τους αρχηγούς των κομμάτων, και τους πρότεινε τη συγκρότηση οικουμενικής κυβέρνησης. Όλοι συμφώνησαν εκτός από τον Π. Τσαλδάρη του Λαϊκού Κόμματος που διέβλεπε ότι, η κυβέρνηση επιχειρεί να μεταθέσει τις ευθύνες της σε όλο τον πολιτικό κόσμο. Πίστευε ότι ο Βενιζέλος θα έπρεπε να πάρει μόνος του την ευθύνη της χρεοκοπίας, να παραιτηθεί και να προκηρύξει εκλογές.

Ο Τσαλδάρης εκτιμούσε ότι οι Φιλελεύθεροι ήταν αποδυναμωμένοι και ως εκ τούτου το κόμμα του θα συσπείρωνε ευρύτερες δυνάμεις. Διορατικός, όπως ήταν, ο Βενιζέλος πήγε στη βουλή την 1^ηΑπριλίου και εξαπέλυσε επίθεση εναντίον του, προσπαθώντας με τον τρόπο αυτό να τον εκθέσει στη κοινή γνώμη ότι δεν συνεργάζεται για τη σωτηρία της πατρίδας.

Ο Τσαλδάρης ανταπέδωσε την επίθεση, με αποτέλεσμα σε μια κρίσιμη στιγμή για την πορεία της Ελλάδας, να δημιουργούνται στο εξωτερικό δυσμενείς συνθήκες για τον δανεισμό της χώρας.Η Αγγλία και η Γαλλία διαβεβαίωναν ότι θα στήριζαν το αίτημα δανεισμού, εφόσον παρέμενε ο Βενιζέλος πρωθυπουργός, ενώ οι Άγγλοι ζητούσαν επιμόνως ζητούσαν να εγκαταλείψει η Ελλάδα τονκανόνα του χρυσού. (Επρόκειτο για ένα νομισματικό σύστημα στο οποίο η λογιστική μονάδα αναφοράς αντιστοιχούσε σε καθορισμένο βάρος χρυσού).

Εν τω μεταξύ η Ελλάδα ήταν υποχρεωμένη μέσα στον Απρίλιο, να καταβάλλει τη δόση του προσφυγικού δανείου του ’24 και τα χρεολύσια των ομολογιών του Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης- Κωνσταντινούπολης.

Την ίδια ώρα το η τιμή της λίρας «σκαρφάλωνε» στις 580 δραχμές, ενώ το εμπορικό χρέος διογκωνόταν και οργίαζε η αγορά χρυσού και συναλλάγματος στη μαύρη αγορά. Ο εμπορικός και βιομηχανικός κόσμος ήταν αντίθετος με τις επιλογές της κυβέρνησης, τα εισοδήματα των εργαζομένων μειώνονταν, οι φόροι αυξάνονταν και οι μικρές τράπεζες παρουσίαζαν σοβαρά προβλήματα ρευστότητας.

Στις 13 Απριλίου ο Βενιζέλος βρισκόταν στη Γενεύη για τη διάσκεψη του Συμβουλίου της Κ.Τ.Ε.και συναντώντας τον Βρετανό Υπουργό Εξωτερικών, Τζον Σίμον, αντελήφθη ότι οι Άγγλοι υπαναχωρούσαν από τις υποσχέσεις τους. Τότε ο Βενιζέλος του είπε ότι, σκέφτεται να εγκαταλείψει τον κανόνα του χρυσού.

Στις 15 Απριλίου μιλώντας για το πρόβλημα, επανέλαβε το αίτημά του για πενταετή αναστολή πληρωμών και το δάνειο των 50 εκατομμυρίων δολαρίων, εξηγώντας ότι με τα μέτρα που θα εφάρμοζε στο εσωτερικό, θα κατόρθωνε να ανορθώσει την οικονομία, να ολοκληρώσει τα αναπτυξιακά έργα και να ξεπληρώσει τους ομολογιούχους.

Παρά τις εκκλήσεις του Βενιζέλου στις Μεγάλες Δυνάμεις, κυρίως στη δευτερολογία του, η απόφαση της Κ.Τ.Ε. δεν ήταν αυτή που περίμενε. Έδιναν αναστολή πληρωμών μόνο για ένα χρόνο ενώ δεν έκριναν ότι η Ελλάδα είχε ανάγκη δανείου! Οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες.

Στις 21 Απριλίου παραιτήθηκε ο υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Μαρής, μετά από διαφωνία με τον πρωθυπουργό. Τον διαδέχθηκε ο καθηγητής Κυριάκος Βαρβαρέσσος, ο οποίος κήρυξε πτώχευσηκαι αναστολή πληρωμών από το δημόσιο, ενώ ζήτησε από τη ΔΟΕ δάνειο ύψους 200 εκατομμυρίων δραχμών, το οποίο και δεν δόθηκε. Στις 27 Απριλίου η Ελλάδα εγκατέλειπε τον κανόνα του χρυσού.

Για την ιστορία αξίζει να σημειωθεί ότι, η πτώχευση του ’32 ήταν αποτέλεσμα ενός πλέγματος εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων. Αφενός η παγκόσμια οικονομική κρίση που ξεκίνησε από την Αμερική(τι σύμπτωση!) και αφετέρου ο υπερβολικός δανεισμός στο εσωτερικό και ρόλος των τραπεζών(επίσης τι σύμπτωση!). Σημειώστε ότι όλα ξεκίνησαν όταν η κυβέρνηση Βενιζέλου, στα τέλη του ’30, έφερε προς ψήφιση το νομοσχέδιο «Περί Ανωνύμων Εταιρειών και Τραπεζών», με σκοπό να προστατεύσει τους μικροκαταθέτες από «περίεργες» πτωχεύσεις τραπεζών που δεν ήταν τίποτα άλλο παρά Ανώνυμες Εταιρείες οι οποίες λειτουργούσαν ως τράπεζες!Αυτά για να κάνουμε τις συγκρίσεις και κυρίως για να σκεφτόμαστε πέρα από τις επίσημες ανακοινώσεις.

http://www.statesmen.gr/