Συνέντευξη Ντάριο Φο: Να ξαναχτίσουμε τη συλλογικότητα

«Πάντοτε οι αυταρχικές κυβερνήσεις, οι γκρίζες κυβερνήσεις, θεωρούσαν την κουλτούρα σαν κάτι το "επιπλέον", κάτι που μπορούσαν να αφήσουν. Γιατί ως προτεραιότητα έβλεπαν, βλέπουν, απλώς τη φυσική επιβίωση. Δεν αντιλαμβάνονται ότι ένας λαός χωρίς κουλτούρα στερείται τη φαντασία, την έκφραση, είναι ένας λαός καταδικασμένος σε θάνατο»

Αστείρευτης ζωντάνιας, δημιουργικής εγρήγορσης και πολιτικής διαύγειας, όπως πάντα, άλλωστε, ο μαέστρος Ντάριο Φο μάς μίλησε για τη διαχρονική σημασία του έργου του "Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω", για τη σημασία των αγώνων για πολιτισμό και γνώση, για την ανάγκη να ξαναδούμε την αριστερά, για τους μετανάστες. "Να ξαναχτίσουμε τη συλλογικότητα" επιμένει ως αντίδοτο στο τέλμα της εποχής, ενώ υπογραμμίζει την αναντικατάστατη, διαχρονική σημασία της συμμετοχής των μαζών στο κοινωνικό, πολιτικό γίγνεσθαι. Συνέντευξη του Ντάριο Φο στο Δημήτρη Στούμπο * Πριν από λίγες μέρες σάς είδαμε μαζί με τη Φράνκα Ράμε, ανάμεσα στις γυναίκες που διαδήλωσαν κατά του Μπερλουσκόνι. Ποιο ήταν το μήνυμα αυτών των κινητοποιήσεων που γέμισαν τις πλατείας στην Ιταλία; Ήταν ένα πολύ όμορφο σήμα το γεγονός ότι οι γυναίκες διαδήλωσαν, όχι μόνο για να ακουστεί η φωνή τους, αλλά και για να επιβάλουν μια ειδική προσοχή στην αξιοπρέπεια που αξίζουν. Οι γυναίκες απαιτούν να αντιμετωπίζονται με όρους ισότητας και όχι εκμετάλλευσης, όπως κάνει ο Μπερλουσκόνι, που τις χρησιμοποιεί απλώς ως κρέας, χωρίς καμιά πνευματικότητα, χωρίς ευφυία, χωρίς χαρά. Τις χρησιμοποιεί και με έναν τρόπο αυτοκαταστροφικό, γιατί δεν έχει την ευχαρίστηση να ανακαλύψει σε μια άλλη ανθρώπινη ύπαρξη την εξυπνάδα, τη φαντασία, τη δημιουργικότητα. Αυτός είναι ένας άνδρας απελπισμένος, ένας δυστυχής. Το μήνυμα των γυναικών που μαζεύτηκαν στις πλατείες όλης της Ιταλίας ήταν ισχυρό ράπισμα για τον μπερλουσκονισμό. * Οι γυναίκες πρωταγωνιστούν και στο θεατρικό σας έργο "Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω", αγωνίζονται κατά της ακρίβειας και της οικονομικής εκμετάλλευσης. Το έργο ενέπνευσε κινήματα και πρωτοβουλίες, έγινε σύνθημα και στην Ελλάδα και αλλού, κι όμως είναι ένα έργο που γράφτηκε 3,5 δεκαετίες πριν... Το έργο αυτό ήταν ταυτόχρονα ένα μήνυμα για αγώνα, ήταν ένα "πρόσχημα" για ζητήματα που απασχολούσαν και απασχολούν, μια φράση που πλέον φώναζαν και τώρα φωνάζουν πολλοί στις διαδηλώσεις, στους αγώνες. * Έγινε μια ισχυρή φωνή παντού; Στη χώρα μας προβληματίζει και την κυβέρνηση. Μια αρκετά ισχυρή φωνή, νομίζω. Βρέθηκα και στο Λονδίνο και την είδα γραμμένη, κολλημένη παντού στην πόλη, στα λεωφορεία. * Μπορούμε να πούμε ότι το έργο "προέβλεψε" όσα έγιναν μετά; Ναι. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι εμείς αναγκαστήκαμε από τις εξελίξεις να ξαναγράψουμε το έργο για να το προσαρμόσουμε στην παρούσα κατάσταση. * Άλλωστε και στην Αθήνα ο Στ. Ληναίος παρουσιάζει το επικαιροποιημένο έργο, και αυτό παρουσιάζουμε στους αναγνώστες της "Αυγής". Είναι ένα έργο επίκαιρο και νέο. * Στις μέρες μας η κουλτούρα υποφέρει και γίνεται συχνά υποχείριο εξουσιών. Πώς βλέπετε τον ρόλο της; Πάντοτε οι αυταρχικές κυβερνήσεις, οι γκρίζες κυβερνήσεις, θεωρούσαν την κουλτούρα σαν κάτι το "επιπλέον", κάτι που μπορούσαν να αφήσουν. Γιατί ως προτεραιότητα έβλεπαν, βλέπουν, απλώς τη φυσική επιβίωση. Δεν αντιλαμβάνονται ότι ένας λαός χωρίς κουλτούρα στερείται τη φαντασία, την έκφραση, είναι ένας λαός καταδικασμένος σε θάνατο. Εσείς στην Ελλάδα έχετε ένα εξαιρετικό παράδειγμα στην αρχαία ιστορία. Εκείνο της Αθήνας και εκείνο της Σπάρτης. Πόλεις που δεν είχαν καλλιτέχνες, φιλοσόφους, είχαν μόνον ήρωες, μαχητές για τον πόλεμο, αργά ή γρήγορα "έσβησαν". Τι συνέβη, γιατί δεν είχαν ενδιαφέρον για την τέχνη; Επειδή δεν είχαν δημοκρατία. Χωρίς δημοκρατία, χωρίς την έννοια της ελευθερίας, δεν υπάρχει τέχνη, δεν υπάρχει φαντασία. Γι΄ αυτό η Αθήνα έμεινε διαχρονικά "ζωντανή", άντεξε και κάτω από τους Ρωμαίους, ενώ η Σπάρτη "εξαφανίστηκε". * Σήμερα, ιδιαίτερα, στην εποχή της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης που ζούμε, ποια είναι τα ζητούμενα από τους δημιουργούς; Χρειάζεται να αγωνιστούμε. Να προσπαθήσουμε, να βρούμε όλους τους τρόπους για να κινητοποιήσουμε τον κόσμο να απαιτεί την προσφορά κουλτούρας, να μην αποδέχεται αυτή την πορεία, την άθλια προπαγάνδα, που τον σπρώχνει στα τυχερά παίγνια, στα χαμηλά θεάματα, στα διάφορα τηλεοπτικά παιχνίδια "ικανοτήτων", στη χαμηλή σεξουαλικότητα. Αυτή η αγορά "τρίτης κατηγορίας" σκοτώνει και καταστρέφει όλες τις πλευρές της σκέψης και της φαντασίας. * Γράψατε πως "ο εργάτης γνωρίζει εκατό λέξεις και το αφεντικό χίλιες, γι΄ αυτό είναι αφεντικό". Τι λέτε στους νέους σήμερα, μόνο να ξέρουν περισσότερα; Όχι, δεν αρκεί μόνο να ξέρουν περισσότερο. Κυρίως να επιλέξουν τι πρέπει να ξέρουν. Ένα θέμα είναι να γνωρίζουν μόνον όσα χρησιμεύουν για να βελτιώσουν τις κοινωνικές, οικονομικές προϋποθέσεις στη ζωή τους. Άλλο είναι να έχουν μια βαθιά γνώση, μια διευρυμένη κουλτούρα, να ξέρουν από πού ερχόμαστε, πού θέλουμε να πάμε, να γνωρίζουν τους δασκάλους μας, να διαβάσουν βαθιά το νόημα των μεγάλων υψηλών ιστορικών στιγμών. Δεν αρκεί να ξέρουμε, αλλά να έχουμε ένα βαθύ νόημα στη ζωή και πολιτιστικές αξίες. * Γράψατε επίσης τα "είκοσι δύο πράγματα που η αριστερά πρέπει να κάνει και δεν τα έκανε ακόμη". Ποιες είναι σήμερα οι προτεραιότητες για την αριστερά, τι χρειάζεται να κάνει; Δυστυχώς η αριστερά έχει γίνει κάπως σαν ένα "φάντασμα". Χρειάζεται να της δώσουμε και πάλι "σώμα". Δεν θα ξεφύγουμε από αυτό το τέλμα εάν δεν κάνουμε πραγματικά δραστικές ενέργειες. Ενέργειες με αξία και ειδικό βάρος. Πάνω απ΄ όλα χρειάζεται να ξαναχτίσουμε τη συλλογικότητα. Την έννοια του συλλογικού στα πράγματα. Δεν υπάρχει τίποτε και κανένας από μόνος του. Η αριστερά υπάρχει ως συνέπεια ενός κινήματος όπου συμμετέχουν πολλοί και κυρίως ενός κινήματος που αναπτύσσει την έννοια της συλλογικότητας. Αν σκεφτούμε τις περιόδους αναγέννησης στην Ιταλία, αλλά και σε άλλες χώρες, και στη δική σας, θα δείτε ότι τα πρόσωπα που "μάθαιναν" ήταν πολλά. Στη Φλωρεντία, αυτοί που διάβαζαν τους σοφούς, που έγραφαν, που ήταν δημιουργικοί, ήταν πολλοί, πάρα πολλοί. Μόνον έτσι μπορούμε να βγούμε από την κρίση με τη συμμετοχή των πολλών, των μαζών, όπως λέγαμε κάποτε. Χρειάζεται να έχουμε τη συμμετοχή, την ισχυρή συμμετοχή του κόσμου. Η ιδέα ότι οι διανοούμενοι θα λύσουν από μόνοι τους τα ζητήματα είναι ένα ψέμα. Πολύ επικίνδυνο και ως σκέψη. * Μιλήσατε για τη συμμετοχή των μαζών. Πώς βλέπετε αυτή την εξέγερση των μαζών, των λαών, στην άλλη πλευρά της Μεσογείου; Είναι πολύ σημαντικό γεγονός. Έχουν ιδιαίτερη αξία αυτά τα κινήματα. Όλα πρέπει να τα δούμε σε μια διασύνδεση με όσα ζούμε εδώ. Πρέπει να τα δούμε "συμμετέχοντας" και εμείς. * Συμμετέχοντας, δείχνοντας την αλληλεγγύη μας; Η αλληλεγγύη μας είναι δεδομένη. Πρέπει να παρακολουθήσουμε τα γεγονότα, να καταλάβουμε τι συμβαίνει σ΄ αυτή την ιστορική στιγμή. Είναι σε εξέλιξη μια επανάσταση. Αυτός ο κόσμος δεν λογαριάζει τη ζωή του, δεν θέλει απλώς να επιβιώσει σ΄ έναν κόσμο όπως τον "κατασκεύασαν" κάποιοι. * Τι κάνουμε στην Ιταλία, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη με τους σύγχρονους "άθλιους", τους μετανάστες, που έρχονται ή προσπαθούν να "μπουν" στο "φρούριό" μας; Πρώτα απ΄ όλα δεν πρέπει να τους αντιλαμβανόμαστε ως "άθλιους". Δεν πρέπει να τους βλέπουμε ως "ενοχλητικούς", όπως κάνουν ορισμένοι πολιτικοί, και στην αριστερά, ορισμένες φορές. Δεν μπορούμε να περιμένουμε "λύση", όπως κάνουν σήμερα ορισμένοι κυβερνώντες, στέλνοντας "κάποια χρήματα κάτω εκεί", αλλά να μην τους έχουμε εδώ γιατί είναι μια μεγάλη ευθύνη. Δεν καταλαβαίνουν ότι δείχνοντας γενναιοφροσύνη και ανθρωπιά απέναντι σ΄ αυτούς τους συνανθρώπους μας είναι σε όφελός μας. Πρέπει να αφήσουμε την απομόνωση. Η απομόνωση είναι καταστροφή για την Ευρώπη, είναι μια από τις αιτίες της οικονομικής της δυσκολίας. Πρέπει να σπείρουμε γύρω μας την κουλτούρα, τη γνώση, τη διάθεσή μας για συνύπαρξη. Πηγή: Αυγή, το είδα εδώ http://www.rednotebook.gr/