Γιατί είναι στο απυρόβλητο η Τράπεζα της Ελλάδος;

Ενα πολύ επικίνδυνο για κάθε κοινωνία πρόβλημα είναι να πιστεύει οτι προστατεύεται απο θεσμούς οι οποίοι όμως δεν την προστατεύουν. Ένας τέτοιος θεσμός είναι η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία για κάποιον μαγικό λόγο, παραμένει στο απυρόβλητο ενώ ευθύνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό για την κατάντια της ελληνικής οικονομίας.

Ο σημερινός διοικητής Γιώργος Προβόπουλος ασφαλώς και γνώριζε πολύ καλά την κατάσταση στην οποία βρισκόταν η χώρα, πολύ πριν το διαπιστώσει η σημερινή κυβέρνηση. Δεν έκανε όμως τίποτα για να συνετίσει την προηγούμενη κυβέρνηση που τον διόρισε, ούτε για να ενημερώσει τη Βουλή και τους πολίτες.

Το ίδιο ασφαλώς και οι προηγούμενοι διοικητές όπως ο κ. Νίκος Γκαργκάνας αλλά και ο κ. Λουκάς Παπαδήμος. Οι διοικητές της «ανεξάρτητης» κεντρικής τράπεζας δεν ήταν καθόλου ανεξάρτητοι απο τις κυβερνήσεις. Οι παρεμβάσεις τους που γίνονταν με την ετήσια έκθεση τους – και οι οποίες εμφανίζονταν στις εφημερίδες με το τίτλο «κρούει τον κώδωνα ο ...(εκάστοτε διοικητής) – ήταν πάντα ήξεις αφήξεις και «στρογγυλεμένες».

Στην πραγματικότητα η ίδια περίπου έκθεση δημοσιευόταν κάθε χρόνο με μερικές αλλαγές στα νούμερα και στις διατυπώσεις. Την έκθεση αυτή την είχε πρωτοσυντάξει ο κ. Λουκάς Παπαδήμος όταν ήταν σύμβουλος του παλαιού διοικητή Δημήτρη Χαλικιά. Ήταν μια έκθεση με συστάσεις προς την κυβέρνηση αλλά με πολύ ήπιο ύφος. Το ύφος αυτό που άρμοζε στον κ. Χαλικιά το διατήρησε φυσικά και ο κ. Παπαδήμος και μετά ο κ. Γκαργκάνας και εν τέλει και ο κ. Προβόπουλος. Όμως δεν ήταν αυτό που θα έπρεπε να έχει η Τράπεζα της Ελλάδος η οποία ασκεί τον έλεγχο της οικονομίας και συμβουλεύει την κυβέρνηση. Οι μόνοι δυο διοικητές που προσπάθησαν να ασκήσουν τον ανεξάρτητο ρόλο τους ήταν ο Ευθύμιος Χριστοδούλου και ο Ιωάννης Μπούτος με αποτέλεσμα και οι δυο να οδηγηθούν σε παραίτηση.

Εκ του ρόλου της, η «ανεξάρτητη» αυτή αρχή οφείλει να επισημαίνει τις στρεβλώσεις, να διατυπώνει με ακρίβεια τις παρατηρήσεις της και να χρησιμοποιεί το ανάλογο με το πρόβλημα ύφος. Το «γλυκανάλατο», «στρογγυλεμένο», διακριτικό ύφος των «διαπιστώσεων» που έκαναν όλοι αυτοί οι διοικητές, συγκάλυψε το πρόβλημα της οικονομίας και φθάσαμε εδώ που φθάσαμε. 

Και μην ξεχνάμε οτι οι διοικητές αυτοί βρίσκονταν διαρκώς σε επαφή και με την Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα και είχαν στενές σχέσεις μαζί της που αποδεικνύονται και απο το γεγονός οτι ο κ. Παπαδήμος έφθασε να γίνει μέχρι και αντιπρόεδρος της ΕΚΤ. Και θα μπορούσαν, αν θεωρούσαν οτι η εκάστοτε κυβέρηση περιορίζει την ανεξαρτησία τους, να έχουν στραφεί προς τις ευρωπαικές αρχές για να «κρούσουν – πιο δυνατά – τον κώδωνα».

Ο ρόλος της Τράπεζας της Ελλάδος, ήταν και είναι διακοσμητικός. Και δεν είναι μόνο οτι έχει απωλέσει πλέον το εργαλείο άσκησης της νομισματικής πολιτικής λόγω ευρώ, που την κάνει διακοσμητική. Είναι οτι οι αδύναμες και εξαρτημένες απο την κυβέρνηση διοικήσεις της και ενδεχομένως και τα στελέχη της, δεν θέλουν να θίξουν τα κακώς κείμενα και να ασκήσουν τον πραγματικό ελεγκτικό ρόλο τους, ούτε καν στο τραπεζικό σύστημα.

Αν τον ασκούσαν, δεν θα είχαμε φαινόμενα όπως της Τράπεζας Κρήτης, ούτε όπως της Aspis bank και δυστυχώς δεν αποκλείεται να ξαναδούμε ανάλογα φαινόμενα και στο μέλλον. Τέτοιου είδους σκάνδαλα στον τραπεζικό χώρο θα είχαν αποφευχθεί αν η κεντρική τράπεζα ασκούσε σωστά το ρόλο της.

Ένα ακόμη «σκάνδαλο» ελλειπούς ελέγχου εκ μέρους της Τράπεζας της Ελλάδος - ίσως μάλιστα το πιο σημαντικό λόγω μεγάλων συνεπειών - ήταν ο επιπόλαιος τρόπος με τον οποίο εφήρμοσε την αλλαγή του νομίσματος απο τη δραχμή στο ευρώ. Η κεντρική τράπεζα δεν φρόντισε ούτε να ενημερώσει επαρκώς τους πολίτες, ούτε να μελετήσει τον τρόπο που θα «στρογγυλοποιούσαν» τις τιμές οι Έλληνες έμποροι και παραγωγοί, με αποτέλεσμα να εκτιναχθούν οι τιμές στα ύψη. Φυσικά για αυτό φταίει και το υπουργείο Οικονομίας και ολόκληρο το επιτελείο της κυβέρνησης Σημίτη που δεν κατόρθωσε να ελέγξει την αγορά και την κερδοσκοπία. Όμως την ευθύνη για την παρακολούθηση του πληθωρσμού και την ευθύνη για την αλλαγή του νομίσματος την φέρει κυρίως η Τράπεζα της Ελλάδος η οποία δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων.

Η αδυναμία λοιπόν των διοικητών – οι οποίοι προφανώς επιλέγονται ειδικά για την αδυναμία του χαρακτήρος τους – αποτελεί τεράστιο κίνδυνο για την ελληνική οικονομία αλλά και για τους πολίτες που εμπιστεύονται το τραπεζικό σύστημα.

Είναι απορίας άξιον τελικά, γιατί αυτός ο θεσμός, ο οποίος θα μπορούσε και θα έπρεπε να προστατεύσει την ελληνική οικονομία απο τις λανθασμένες αποφάσεις του πολιτικού κόσμου, αλλά δεν το έπραξε, παραμένει μονίμως στο απυρόβλητο και χαίρει ενός υψηλότατου κύρους και θαυμασμού, τον οποίο δεν αξίζει σε καμία περίπτωση.

Γρηγόρης Νικολόπουλος

nikolopoulos@reporter.gr

http://www.reporter.gr/