Ο κομβικός ρόλος της Αιγύπτου για τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής

eutrophication&hypoxia

Του Ν. Σταμπολή 

Αντιπροέδρου και γενικού διευθυντή του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ).

Ενώ αυξάνεται η πίεση πανταχόθεν για την αποχώρηση του Χόσνι Μουμπάρακ από την προεδρία της Αιγύπτου η κατάρρευση του καθεστώτος φαίνεται ότι θα δημιουργήσει περαιτέρω προβλήματα απ’ ό,τι θα λύσει, αφού δεν υπάρχει διάδοχο πολιτικό σχήμα το οποίο θα απολαμβάνει της στήριξης του στρατού και των σωμάτων ασφαλείας. Όμως, η ανάδειξη μιας μεταβατικής κυβέρνησης που θα τυγχάνει πλήρους αποδοχής, στο εσωτερικό και εξωτερικό, είναι αυτή τη στιγμή το ζητούμενο, ώστε ν’ αποτραπεί η οδός προς της οχλοκρατία και την αποσύνθεση, η οποία θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις και στη διεθνή ενεργειακή αγορά δεδομένου του κομβικού ρόλου της Αιγύπτου για τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής.

Ο κομβικός αυτός ρόλος δεν έχει σχέση τόσο με την ιδία παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, η οποία, έτσι και αλλιώς, κινείται σε περιορισμένα επίπεδα, όσο με τον ευρύτερο πολιτικό και γεωστρατηγικό ρόλο που διαδραματίζει η Αίγυπτος στην περιοχή και τις στενές σχέσεις που διατηρεί με τα κράτη της αραβικής χερσονήσου. Η Αίγυπτος παράγει περί τα 740 χιλιάδες βαρέλια την ημέρα, με μειωμένη παραγωγή σε σύγκριση με το 1995, όταν αυτή είχε κορυφωθεί στα 900 χιλιάδες βαρέλια. Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής καλύπτει εγχώριες ανάγκες με μικρές μόνο εξαγωγές της τάξης των 100 χιλιάδων βαρελιών την ημέρα.

Εξίσου σημαντική, εάν όχι σημαντικότερη, είναι η παραγωγή φυσικού αερίου στο Δέλτα του Νείλου, με τη συνολική παραγωγή να ξεπερνά σήμερα τα 65 δισ. κυβικά μέτρα (BCM’s) από την οποία εξάγονται τα 20BCM’s, σε μορφή υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Μέχρι στιγμής, οι δύο εξαγωγικοί σταθμοί LNG όπως και οι πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου λειτουργούν κανονικά, αλλά εκφράζονται φόβοι ότι εάν συνεχισθούν οι ταραχές και οι απεργίες σε κάποιο σημείο θα επηρεασθεί και η παραγωγή. Γι’ αυτό οι ξένες πετρελαϊκές στην Αίγυπτο που περιλαμβάνουν την BP, Shell, BG, Statoil, ENI Lukoil, Gas Natural και Novatek προετοιμάζονται για τα χειρότερα και είναι σε ετοιμότητα για το κλείσιμο των παραγωγικών τους μονάδων, ώστε να διαφυλαχθεί ο εξοπλισμός.

Όμως ο κομβικός ρόλος και η μεγάλη ενεργειακή σημασία της Αιγύπτου δεν συνιστάται τόσο στην δική της παραγωγική βάση, όσο στους δύο ενεργειακούς διαδρόμους που λειτουργούν μέσα από τα εδάφη της. Μέσα από τη διώρυγα του Σουέζ διέρχονται καθημερινά περί τα 2,2 εκατ. βαρέλια συνολικά την ημέρα και προς τις δύο κατευθύνσεις, με την ροή αυτή να αντιπροσωπεύει το 8,0% της παγκόσμιας θαλάσσιας μεταφοράς αργού και προϊόντων. Περί τα 1,2 εκατ. βαρέλια πετρέλαιο κατευθύνεται βόρεια προς τις αγορές της Ευρώπης και Β. Αμερικής και 1,0 εκατ. βαρέλια νότια με ρωσικής και καζάκικης προέλευσης πετρέλαιο. Επιπλέον λειτουργεί ο αγωγός SUMED, χωριτικότητας 2,34 εκατ. βαρελιών την ημέρα, ο οποίος μεταφέρει πετρέλαιο από την Ερυθρά Θάλασσα στη Μεσόγειο, από το Σίντι Κερίρ στην τοποθεσία Αϊν Σούχνα, στον Κόλπο του Σουέζ.

Η λειτουργία των δύο αυτών βασικών ενεργειακών αρτηριών δεν έχει έως τώρα επηρεασθεί, αλλά και εδώ εκφράζονται έντονες ανησυχίες ότι εάν η πολιτική κατάσταση χειροτερεύσει, ενδέχεται ο στρατός, ο οποίος ήδη προστατεύει τις δύο αυτές εγκαταστάσεις, ν’ αναγκαστεί να περιορίσει τη λειτουργία τους για προληπτικούς λόγους. Όμως μία διακοπή της μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου διά μέσου της Αιγύπτου θα είχε οπωσδήποτε αρνητικό αντίκτυπο παγκοσμίως, αφού θα αφαιρείτο αμέσως ένα 3,0% της συνολικής διακινούμενης ποσότητας αργού από τις διεθνείς αγορές και θα ωθούσε την τιμή του αργού – το οποίο έχει ήδη φθάσει τα 103 δολ. το βαρέλι για την ποικιλία Brent – σε νέα ύψη.

Τόσο ο OPEC όσο και ο IEA στο Παρίσι με συνεχή μηνύματά τους έχουν προσπαθήσει να καθησυχάσουν τις διεθνείς αγορές λέγοντας ότι υπάρχει επαρκής ποσότητα διαθέσιμου πετρελαίου. Ο OPEC κάνει λόγο για 6,0 εκατ. βαρέλια την ημέρα εφεδρική παραγωγική ικανότητα (spare capacity) και ο IEA για 1,3 εκατ. βαρέλια στρατηγικών αποθεμάτων, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση που κλείσουν η διώρυγα του Σουέζ και ο αγωγός SUMED.

Ο μεγάλος φόβος των αγορών είναι ότι το κύμα της λαϊκής αναταραχής ενάντια στα πολυετή δικτατορικά καθεστώτα της Βόρ. Αφρικής θα εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες της περιοχής και, ίσως (παρ’ ό,τι ελάχιστοι τολμούν να εκφράσουν ρητά την ανησυχία αυτή), και στις μεγάλες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες της Μ. Ανατολής. Ορισμένοι φοβούνται μία επανάληψη των «πραξικοπημάτων των αξιωματικών» των δεκαετιών του ’50 και του ’60, που εξαπλώθηκαν σε όλη την περιοχή, φέρνοντας στην εξουσία ηγέτες όπως ο Γκαμάλ Α. Νάσερ στην Αίγυπτο, ο Μουαμάρ Καντάφι στη Λιβύη, ο Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ, καθώς και μία διαδοχική σειρά ηγετών, με τελευταίο τον Χαφέζ Αλ-Ασαντ.

Από άλλους εκφράζεται η ανησυχία ότι το κύμα της λαϊκής και, σε μεγάλο βαθμό, κοσμικού χαρακτήρα, αναταραχής θα πέσει θύμα καπηλείας εκ μέρους των ριζοσπαστικών ισλαμιστικών ομάδων. Και στις δύο περιπτώσεις, ελλοχεύει ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης της πετρελαϊκής παραγωγής, και είναι οι σχετικοί φόβοι, περισσότερο από κάθε άλλη αιτία, που έχουν εκτοξεύσει τις τιμές πάνω από το επίπεδο των 100 δολ. το βαρέλι της τελευταίας ημέρας.

Μπορεί το ενδεχόμενο της επικράτησης των φανατικών ισλαμιστών να θεωρείται από τη Δύση ως συνώνυμο της τρομοκρατίας, ωστόσο, ο μεγαλύτερος φόβος αυτή τη στιγμή είναι η τύχη της Διώρυγας του Σουέζ.

ΗΜΕΡΗΣΙΑ, http://www.inprecor.gr