Πανεπιστήμια δίχως ακαδημαϊκή ατμόσφαιρα

Του Αγγελου Σταγκου


Η υπόθεση της εισβολής και της κατάληψης της Νομικής Σχολής από λαθρομετανάστες έφερε στο προσκήνιο για άλλη μια φορά, και μεταξύ άλλων, το πρόβλημα του πανεπιστημιακού ασύλου. Τα επιχειρήματα που προβάλλουν όσοι υπερασπίζονται τη διατήρησή του, όπως έχει καταντήσει σήμερα, έχουν ελάχιστη σχέση με την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, την ελευθερία της διδασκαλίας, της έρευνας και της έκφρασης, που κανονικά πρέπει να είναι το ζητούμενο από κάθε πανεπιστημιακή κοινότητα. Αντίθετα, έχουν πολύ περισσότερη σχέση με την υποτιθέμενη ανάγκη διατήρησης μιας «ελεύθερης ζώνης», όπου δεν θα μπορεί να παρεμβαίνει η συντεταγμένη πολιτεία και ακόμη περισσότερο η αστυνομία, ακόμη κι όταν παραβιάζονται οι νόμοι.
Ασφαλώς και δεν είναι αυτό το νόημα του πανεπιστημιακού ασύλου. Το πραγματικό νόημα είναι διατυπωμένο στον νόμο του 2007, έστω και αν οι άλλες διατάξεις που περιέχει το καθιστούν στην πράξη «ελεύθερη ζώνη», εκτός της εμβέλειας του κράτους και των οργάνων του. Ωστόσο, υπάρχει μία ουσιαστική πτυχή του πανεπιστημιακού ασύλου, όπως διαστρεβλωμένα εφαρμόζεται στη χώρα μας, που έχει ξεφύγει από την παρατήρηση και τώρα επισημαίνεται από μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας. Από ανθρώπους, δηλαδή, που ασχολούνται σοβαρά με την έρευνα και τη διδασκαλία και θα ήθελαν άλλη ατμόσφαιρα στα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας για να κάνουν σωστά τη δουλειά τους.
Οπως επισημαίνουν αυτοί οι άνθρωποι, το πανεπιστημιακό άσυλο στη χώρα μας σήμερα τους μόνους που δεν καλύπτει είναι εκείνοι τους οποίους θεωρητικά θα έπρεπε να προστατεύει. Οσους ασχολούνται με τη διακίνηση των ιδεών, την έρευνα, τη διδασκαλία και τη μετάδοση της γνώσης, που για να λειτουργήσουν χρειάζονται το κατάλληλο περιβάλλον. Το περιβάλλον που συνήθως ονομάζουμε ακαδημαϊκό και που χαρακτηρίζεται από την ηρεμία (όχι βέβαια τη μοναστηριακή), την επαφή των ερευνητών και των διδασκόντων μεταξύ τους και με τους φοιτητές, τη δυνατότητα ύπαρξης ή αναζήτησης στοιχείων που στηρίζουν και προωθούν τη γνώση.
Αυτή η ατμόσφαιρα δεν υπάρχει στα ελληνικά πανεπιστήμια και όποιος υποστηρίζει το αντίθετο ή δεν βλέπει την πραγματικότητα ή ψεύδεται ασύστολα. Μία απλή επίσκεψη στους πανεπιστημιακούς χώρους αρκεί για να σχηματίσει κάποιος γνώμη, ιδιαίτερα αν έχει εικόνα από αντίστοιχα ιδρύματα του εξωτερικού. Οπως τονίζουν πολλά από τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, που δεν θέλουν να ασχολούνται με παιχνίδια εξουσίας ή με κόμματα και δεν διακατέχονται από ιδεοληψίες κατάλυσης του κράτους, έχουν δει επανειλημμένα τις εργασίες τους να καίγονται, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα στοιχεία τους να καταστρέφονται ή να κλέβονται, τους χώρους τους να λεηλατούνται, τα βιβλία τους να πυρπολούνται. Εξίσου συχνά, οι ίδιοι λοιδορούνται ή προπηλακίζονται.
Μέσα σ’ ένα τέτοιο κλίμα, φυσικά, ακυρώνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό ο σκοπός της λειτουργίας ενός ακαδημαϊκού ιδρύματος. Αν μη τι άλλο, κανείς πλέον από τους παραπάνω δεν τολμά να φέρει στο γραφείο του τα αποτελέσματα της έρευνας, τα υλικά των αναζητήσεών του, τα εργαλεία της δουλειάς του. Δεν γίνεται ανταλλαγή ιδεών, δεν υπάρχει επαφή μέσα στο πανεπιστήμιο, δεν μπορεί να υφίσταται η απαιτούμενη επικοινωνία και αλληλεπίδραση μεταξύ διδασκόντων και διδασκομένων.
Το συμπέρασμα είναι ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι ανάπηρο σε μεγάλο βαθμό. Οι λόγοι είναι πολλοί. Ενας από αυτούς, και μάλιστα από τους σημαντικούς, είναι η διατήρηση και η εφαρμογή του πανεπιστημιακού ασύλου όπως τη βιώνουμε σήμερα.


http://www.kathimerini.gr