TOY JEAN - MARIE COLOMBANI
Τι θα συμβεί με την τυνησιακή επανάσταση; Αραγε θα «γεννήσει» μια πραγματική δημοκρατία; Ή μήπως θα γίνουμε μάρτυρες ενός υπερβολικά γνωστού σεναρίου όπου η εξουσία απλά θα αλλάξει χέρια; Ποιος θα είναι ο μελλοντικός ρόλος του στρατού, ο οποίος υπήρξε αποφασιστικός κατά την «εκθρόνιση» του προέδρου της Τυνησίας Ζιν ελ Αμπιντίν μπεν Αλί; Αυτά είναι μόνο λίγα από τα ερωτήματα που δικαιούμαστε να θέσουμε μετά την καταπληκτική νίκη που πέτυχαν οι Τυνήσιοι, διακηρύσσοντας δυνατά και ξεκάθαρα την επιθυμία τους για ελευθερία.
Οι ημέρες που έπονται των λαϊκών εξεγέρσεων είναι πάντοτε αβέβαιες. Αυτά τα αναπόφευκτα ερωτήματα ανασυνθέτουν δύο μεγάλους τομείς ανησυχίας. Ο πρώτος αφορά την πραγματική πιθανότητα γέννησης και επιβίωσης μιας δημοκρατίας εντός ενός γεωπολιτικού πλαισίου- αυτού των αραβικών χωρών- που γίνεται ολοένα πιο εχθρικό. Ο δεύτερος τομέας αφορά την πραγματικότητα των προσδοκιών της τυνησιακής κοινωνίας, οι οποίες έχουν καταπιεστεί για τόσο πολύ που είναι δύσκολο να τις συλλάβουμε.
Το βάρος που ασκεί η περιοχή συμβολίζεται από την παραληρηματική στα μάτια μας αλλά προβλέψιμη αντίδραση του συνταγματάρχη Καντάφι. Αλληλέγγυος στον Μπεν Αλί ως το τέλος, είναι ξεκάθαρο ότι φοβάται για τη συνέχιση της δικής του δικτατορίας. Αν εξαιρέσουμε την περίπτωση του Μαρόκου, μακραίωνης δυναστείας που συνδυάζει κοσμική και πνευματική εξουσία, τα καθεστώτα της Τρίπολης, του Αλγερίου και του Καΐρου μοιάζουν με εκείνο που είχε εγκαταστήσει ο Μπεν Αλί προς όφελός του. Ολα έχουν την ίδια δικαιολογία: είναι οχυρά ενάντια στον ακραίο ισλαμισμό.
Οσο για τη θυσία του πλανόδιου πωλητή, ο οποίος αυτοπυρπολήθηκε και πυροδότησε την εξέγερση, πολλοί παρατηρητές θύμισαν την περίπτωση του Γιαν Πάλαχ, μακρινού πρελούδιου βεβαίως αλλά προειδοποιητικού σήματος μιας ευρύτερης εξέγερσης των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών η οποία οδήγησε στην πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Οι παρατηρητές κάνουν υποθέσεις για ενδεχόμενη εξάπλωση του τυνησιακού κινήματος. Για παράδειγμα στην Αίγυπτο, όπου οι πρόσφατες εκλογές υπήρξαν καρικατούρα. Ωστόσο, συγκεκριμένα στην Αίγυπτο, η αντιπολίτευση συντίθεται από τους Αδερφούς Μουσουλμάνους και αυτοί κηρύττουν περί δημοκρατίας μόνο για να πάρουν στα χέρια τους την εξουσία. Η σύλληψη στο Αλγέρι ενός πρώην ηγέτη του Ισλαμικού Μετώπου, του Αλί Μπελχάτζ, μπορεί να θεωρηθεί προειδοποίηση σε αυτό το κομμάτι της κοινής γνώμης, ενώ ένα άλλο κομμάτι, εκείνο της νεολαίας, προσδοκά αντιθέτως μια πραγματικά δημοκρατική ζωή.
Πρόκειται, συνεπώς, για ένα γεωπολιτικό περιβάλλον όπου ο αυταρχισμός δεν έπαψε ποτέ να ενισχύεται και ο οποίος κάνει την Τυνησία να μοιάζει σαν επικίνδυνη νησίδα για εκείνους που αρνούνται να εκχωρήσουν ακόμη και μία σκλήθρα της εξουσίας τους.
Προς το παρόν όμως η μεταβατική κυβέρνηση της Τυνησίας διατηρεί μια πορεία εκδημοκρατισμού: γενική αμνηστία, νομιμοποίηση όλων των πολιτικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένου εκείνου των ισλαμιστών. Αυτές οι αποφάσεις είναι απολύτως νόμιμες. Ταυτόχρονα, δημιουργούν έτσι έναν ακόμη φόβο. Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε τι υπάρχει κάτω από το «καπάκι» που είχε τοποθετήσει ο Μπεν Αλί στην τυνησιακή κοινωνία. Την επομένη της αναχώρησης του τυνήσιου προέδρου για την εξορία, υπήρχε στον αμερικανικό Τύπο μια πολύ ωραία φωτογραφία η οποία παρουσίαζε μια δικηγόρο ντυμένη με τόγα, πάνω στους ώμους ενός πλήθους, να κραδαίνει ένα λάβαρο με τη λέξη «Ελευθερία». Και είναι αλήθεια ότι η τυνησιακή κοινωνία είναι μορφωμένη, αποτελούμενη από μια φωτισμένη μπουρζουαζία- δικηγόρους, γιατρούς, δημόσιους λειτουργούς, επιχειρηματίες, νεαρούς διπλωματούχους- η οποία υπήρξε στις επάλξεις της εξέγερσης. Στο εξής όμως ένας αριθμός γυναικών- η θέση της γυναίκας στην Τυνησία είναι σε μεγάλο βαθμό εξίσου σύγχρονη με εκείνη στη δική μας κοινωνία- φοβούνται ότι η παραχώρηση κάποιων ελευθεριών στους ισλαμιστές, το πραγματικό «βάρος» των οποίων αγνοούμε, ενδέχεται να επιδεινώσει τη θέση τους. Οι γυναίκες φοβούνται ότι με υπόγειο αλλά πραγματικό τρόπο ίσως οι ισλαμιστές καταφέρουν να «καταλάβουν» ένα μέρος της τυνησιακής κοινωνίας. Το ζήτημα είναι λοιπόν να μάθουμε αν ύστερα από μια φιλελεύθερη φάση η τυνησιακή εξέγερση θα εξελιχθεί στο μοντέλο που συνιστά το καταριανό κανάλι Αλ Τζαζίρα, δηλαδή σε μια ισλαμική δημοκρατία, βεβαίως μετριοπαθή, ίσως δημοκρατική, αλλά οπωσδήποτε ισλαμική, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη θέση των γυναικών.
Πρέπει να πούμε ότι το διακύβευμα της τυνησιακής εξέγερσης είναι σημαντικό όχι μόνο για τους ίδιους τους Τυνήσιους αλλά και για ολόκληρη την περιοχή. Θα ήταν πράγματι αποφασιστικής σημασίας αν προέκυπτε μια αυθεντική δημοκρατία εμπνευσμένη από τις αρχές που όρισε ο πρώην πρόεδρος της Τυνησίας Χαμπίμπ Μπουργκίμπα. Δηλαδή το αντίθετο από αυτό που συνέβη με την ιρανική επανάσταση, η οποία στη θέση μιας δικτατορίας εγκατέστησε το 1979 μιαν άλλη: εκείνη των μουλάδων.
Ο κ.Ζαν-Μαρί Κολομπανί είναι ένας από τους εγκυρότερους ευρωπαίους δημοσιογράφους, πρώην διευθυντής της εφημερίδας «Le Μonde»
Οι ημέρες που έπονται των λαϊκών εξεγέρσεων είναι πάντοτε αβέβαιες. Αυτά τα αναπόφευκτα ερωτήματα ανασυνθέτουν δύο μεγάλους τομείς ανησυχίας. Ο πρώτος αφορά την πραγματική πιθανότητα γέννησης και επιβίωσης μιας δημοκρατίας εντός ενός γεωπολιτικού πλαισίου- αυτού των αραβικών χωρών- που γίνεται ολοένα πιο εχθρικό. Ο δεύτερος τομέας αφορά την πραγματικότητα των προσδοκιών της τυνησιακής κοινωνίας, οι οποίες έχουν καταπιεστεί για τόσο πολύ που είναι δύσκολο να τις συλλάβουμε.
Το βάρος που ασκεί η περιοχή συμβολίζεται από την παραληρηματική στα μάτια μας αλλά προβλέψιμη αντίδραση του συνταγματάρχη Καντάφι. Αλληλέγγυος στον Μπεν Αλί ως το τέλος, είναι ξεκάθαρο ότι φοβάται για τη συνέχιση της δικής του δικτατορίας. Αν εξαιρέσουμε την περίπτωση του Μαρόκου, μακραίωνης δυναστείας που συνδυάζει κοσμική και πνευματική εξουσία, τα καθεστώτα της Τρίπολης, του Αλγερίου και του Καΐρου μοιάζουν με εκείνο που είχε εγκαταστήσει ο Μπεν Αλί προς όφελός του. Ολα έχουν την ίδια δικαιολογία: είναι οχυρά ενάντια στον ακραίο ισλαμισμό.
Οσο για τη θυσία του πλανόδιου πωλητή, ο οποίος αυτοπυρπολήθηκε και πυροδότησε την εξέγερση, πολλοί παρατηρητές θύμισαν την περίπτωση του Γιαν Πάλαχ, μακρινού πρελούδιου βεβαίως αλλά προειδοποιητικού σήματος μιας ευρύτερης εξέγερσης των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών η οποία οδήγησε στην πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Οι παρατηρητές κάνουν υποθέσεις για ενδεχόμενη εξάπλωση του τυνησιακού κινήματος. Για παράδειγμα στην Αίγυπτο, όπου οι πρόσφατες εκλογές υπήρξαν καρικατούρα. Ωστόσο, συγκεκριμένα στην Αίγυπτο, η αντιπολίτευση συντίθεται από τους Αδερφούς Μουσουλμάνους και αυτοί κηρύττουν περί δημοκρατίας μόνο για να πάρουν στα χέρια τους την εξουσία. Η σύλληψη στο Αλγέρι ενός πρώην ηγέτη του Ισλαμικού Μετώπου, του Αλί Μπελχάτζ, μπορεί να θεωρηθεί προειδοποίηση σε αυτό το κομμάτι της κοινής γνώμης, ενώ ένα άλλο κομμάτι, εκείνο της νεολαίας, προσδοκά αντιθέτως μια πραγματικά δημοκρατική ζωή.
Πρόκειται, συνεπώς, για ένα γεωπολιτικό περιβάλλον όπου ο αυταρχισμός δεν έπαψε ποτέ να ενισχύεται και ο οποίος κάνει την Τυνησία να μοιάζει σαν επικίνδυνη νησίδα για εκείνους που αρνούνται να εκχωρήσουν ακόμη και μία σκλήθρα της εξουσίας τους.
Προς το παρόν όμως η μεταβατική κυβέρνηση της Τυνησίας διατηρεί μια πορεία εκδημοκρατισμού: γενική αμνηστία, νομιμοποίηση όλων των πολιτικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένου εκείνου των ισλαμιστών. Αυτές οι αποφάσεις είναι απολύτως νόμιμες. Ταυτόχρονα, δημιουργούν έτσι έναν ακόμη φόβο. Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε τι υπάρχει κάτω από το «καπάκι» που είχε τοποθετήσει ο Μπεν Αλί στην τυνησιακή κοινωνία. Την επομένη της αναχώρησης του τυνήσιου προέδρου για την εξορία, υπήρχε στον αμερικανικό Τύπο μια πολύ ωραία φωτογραφία η οποία παρουσίαζε μια δικηγόρο ντυμένη με τόγα, πάνω στους ώμους ενός πλήθους, να κραδαίνει ένα λάβαρο με τη λέξη «Ελευθερία». Και είναι αλήθεια ότι η τυνησιακή κοινωνία είναι μορφωμένη, αποτελούμενη από μια φωτισμένη μπουρζουαζία- δικηγόρους, γιατρούς, δημόσιους λειτουργούς, επιχειρηματίες, νεαρούς διπλωματούχους- η οποία υπήρξε στις επάλξεις της εξέγερσης. Στο εξής όμως ένας αριθμός γυναικών- η θέση της γυναίκας στην Τυνησία είναι σε μεγάλο βαθμό εξίσου σύγχρονη με εκείνη στη δική μας κοινωνία- φοβούνται ότι η παραχώρηση κάποιων ελευθεριών στους ισλαμιστές, το πραγματικό «βάρος» των οποίων αγνοούμε, ενδέχεται να επιδεινώσει τη θέση τους. Οι γυναίκες φοβούνται ότι με υπόγειο αλλά πραγματικό τρόπο ίσως οι ισλαμιστές καταφέρουν να «καταλάβουν» ένα μέρος της τυνησιακής κοινωνίας. Το ζήτημα είναι λοιπόν να μάθουμε αν ύστερα από μια φιλελεύθερη φάση η τυνησιακή εξέγερση θα εξελιχθεί στο μοντέλο που συνιστά το καταριανό κανάλι Αλ Τζαζίρα, δηλαδή σε μια ισλαμική δημοκρατία, βεβαίως μετριοπαθή, ίσως δημοκρατική, αλλά οπωσδήποτε ισλαμική, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη θέση των γυναικών.
Πρέπει να πούμε ότι το διακύβευμα της τυνησιακής εξέγερσης είναι σημαντικό όχι μόνο για τους ίδιους τους Τυνήσιους αλλά και για ολόκληρη την περιοχή. Θα ήταν πράγματι αποφασιστικής σημασίας αν προέκυπτε μια αυθεντική δημοκρατία εμπνευσμένη από τις αρχές που όρισε ο πρώην πρόεδρος της Τυνησίας Χαμπίμπ Μπουργκίμπα. Δηλαδή το αντίθετο από αυτό που συνέβη με την ιρανική επανάσταση, η οποία στη θέση μιας δικτατορίας εγκατέστησε το 1979 μιαν άλλη: εκείνη των μουλάδων.
Ο κ.Ζαν-Μαρί Κολομπανί είναι ένας από τους εγκυρότερους ευρωπαίους δημοσιογράφους, πρώην διευθυντής της εφημερίδας «Le Μonde»
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ας είμαστε ευγενείς στο σχολιασμό.