Όταν η κυβέρνηση βαφτίζει την αποτυχία επιτυχία

Του Νίκου Κοτζιά

Λίγο μετά από την εκπόνηση του «πρώτου» Μνημονίου, σε σειρά.

από συνεντεύξεις μου (όπως στις 9/5/2010 στην εφημερίδα Free Sunday), ανέφερα το γεγονός ότι «ο πρόεδρος της Γερμανίας, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος του ΔΝΤ, δήλωσε ότι για να μηδενίσει από του χρόνου η Γερμανία τα ελλείμματά της –φέτος είναι 3,6% και θα πάνε στο 5,4%– θα χρειαστεί 20 χρόνια». Αναρωτιέμαι –έγραφα τότε– «πώς φαντάζεται το οικονομικό επιτελείο ότι μια χώρα ανοργάνωτη, με θεσμούς που γνωρίζουμε και όντας σε βαθιά ύφεση, θα κατεβάσει το έλλειμμα κατά 12% σε μία τριετία. Αυτά δεν γίνονται και οι ξένοι το ξέρουν ότι δεν γίνονται». Κατέκρινα, λοιπόν, την κυβέρνηση για την κακή της διαπραγμάτευση. Διότι κανονικά όφειλε να ζητήσει ένα χρονοδιάγραμμα 8 ετών προκειμένου να υπάρξει ένα «λογικό» χρονικό διάστημα μείωσης των ελλειμμάτων. Διαφορετικά, εκτιμούσα, η κυβέρνηση θα αναγκαστεί σχετικά σύντομα να ζητήσει «επιμήκυνση». Κάτι τέτοιο θα σήμαινε νέα διαπραγμάτευση και νέες δεσμεύσεις, καθώς και καινούρια μέτρα αυταρχισμού και λιτότητας. Τότε είχα κατηγορηθεί ποικιλότροπα από τα διάφορα «παπαγαλάκια».

Δεν τέλειωσε το 2010 και ήδη η χώρα επιδιώκει την επιμήκυνση του χρονοδιαγράμματος για τον περιορισμό του δημοσιονομικού ελλείμματος. Δηλαδή επιζητεί αυτό που έπρεπε να είχε κάνει εξαρχής και με όρους που τότε θα ήταν κατά πολύ καλύτεροι των σημερινών. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι εάν η κυβέρνηση είχε κάνει ορθή δια πραγμάτευση, έστω και ως προς το χρονοδιάγραμμα, δεν θα ήταν υποχρεωμένη να διαπραγματευτεί εκ νέου τους όρους και με χειρότερες προϋποθέσεις, υπό τις απειλές και τις νέες απαιτήσεις της Γερμανίας.

Η επιδίωξη επιμήκυνσης του χρόνου περιορισμού του ελλείμματος έκανε φανερό ότι η Ελλάδα αδυνατεί να αντεπεξέλθει στο αρχικό χρονοδιάγραμμα που είχε ανοήτως συμφωνήσει. Η κυβέρνηση, παρ’ όλα αυτά, καμώνεται ως η επιμήκυνση να είναι «επιβράβευση» της πολιτικής της. Κι αυτό παρά την εφαρμοζόμενη σκληρή –μονόπλευρη– πολιτική λιτότητας. Στην πραγματικότητα, βέβαια, έκανε λάθος διαπραγμάτευση την άνοιξη του 2010. Εκτίμησε λάθος τις αντοχές της χώρας. Έπεσε έξω στα πλάνα της. Αναγκάζεται, λοιπόν, εκ των πραγμάτων να ζητήσει περισσότερα χρόνια για να ανταποκριθεί στους στόχους που της έχουν τεθεί με πολύ πιο δυσμενείς όρους από ό,τι αν είχε εξαρχής προσανατολιστεί ορθά. Και της το δίνουν αυτό σήμερα με μεγάλο κόστος για τη χώρα. Δηλαδή, κατά την κυβέρνηση επιτυχία είναι να πληρώνει κανείς ακριβά αυτό που θα μπορούσε να είχε πάρει εξαρχής και χωρίς επιπλέον κόστος.

Υπουργοί της κυβέρνησης έκαναν το καλοκαίρι μια δεύτερη διαπραγμάτευση για το Μνημόνιο. Εκεί ουσιαστικά αποδέχτηκαν την κατάργηση θεμελιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων, ιδιαίτερα ως προς τις εργασιακές σχέσεις. Τη δέχτηκαν σε μια διαπραγμάτευση που εκτός της τρόικας και της ίδιας ήταν παρόντες εκπρόσωποι της διαπλοκής και των τραπεζών που έχουν άμεσο συμφέρον για την κατάργηση αυτών των δικαιωμάτων. Έτσι φτιάχτηκε το αντεργατικό Μνημόνιο Νο 2. Τώρα οι ίδιοι, ενόψει νομοθετικών αναγκών, εμφανίζονται ως να λαμβάνουν πρωτοβουλίες αποτροπής των αρνητικών συνεπειών, ως να μην ήταν εκείνοι που είχαν συμφωνήσει αυτούς τους επαχθείς όρους τον Αύγουστο, αλλά κάποιος άλλος.

Στην ουσία τι κάνουν πολλοί της κυβέρνησης, όπου ασφαλώς και υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις; Παριστάνουν τον Δον Κιχώτη που παλεύει ενάντια στους ανεμόμυλους του Μνημονίου και των αναπροσαρμογών του, που οι ίδιοι είχαν συμφωνήσει μόλις λίγους μήνες πριν. Η πολιτική υποκρισία στο απόγειό της; Πιθανόν. Πιθανόν, όμως, η πολιτική τους να αποτελεί ένα ιστορικό υπόδειγμα επιπολαιότητας και ευκολίας με την οποία παραδόθηκε στην τρόικα και στη βουλιμία των τραπεζιτών. Υπάρχει κάτι χειρότερο; Ναι... Ότι είναι εξίσου πιθανό να ισχύουν και τα δύο. 

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Επίκαιρα" στις 9/12/10