Ο Ζήκος, η απληστία και η ανηθικότητα

Ειδικός επί του κινηματογράφου δεν είμαι. Δεν πιστεύω όμως πως η Ελλάδα συγκαταλέγεται στις χώρες με σοβαρή κινηματογραφική παράδοση. Κάποιες καλές ταινίες και κάποιοι σπουδαίοι δημιουργοί έχουν γεννηθεί σ’ αυτόν τον τόπο αλλά αποτελούν μάλλον την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Το “μίζερα όλα και λειψά” του Πορτοκάλογλου χαρακτηρίζει νομίζω και τον ελληνικό κινηματογράφο. Ένα πολύ μεγάλο μέρος της εγχώριας κινηματογραφικής παραγωγής αποτελούν οι κωμωδίες ηθών και καταστάσεων των δεκαετιών του ’50 και του ’60 όπου ο κινηματογράφος άνθισε ως λαϊκό θέαμα. Σκουπίδια είναι οι πιο πολλές, είναι αλήθεια, όμως υπάρχουν λίγες, ελάχιστες, που κατά την γνώμη μου είναι από αξιοπρεπείς έως πολύ καλές. Η κορυφαία εξ’ αυτών είναι αναμφίβολα η ταινία “Της κακομοίρας”.
Παρόλο που η πλοκή της αναπτύσσεται πάνω σε μια συνηθισμένη καθημερινή ιστορία, δεν διαθέτει κανένα ιδιαίτερο σεναριακό εύρημα δηλαδή, η συγκεκριμένη ταινία επωφελείται τα μέγιστα από διάφορες συνθήκες και συγκυρίες. Πρώτον, ευτύχησε να έχει πίσω από την κάμερα έναν πολύ αξιόλογο σκηνοθέτη και κινηματογραφιστή, τον Ντίνο Κατσουρίδη ο οποίος δίνει μια θεατρική περισσότερο ατμόσφαιρα -δύο όλα κι όλα καλοφτιαγμένα στουντιακά ντεκόρ (η μπακαλοταβέρνα του παντελή του Σκουφάνταλου και το σπίτι της Λίτσας) και λίγα εξωτερικά γυρίσματα- και παρότι σε γενικές γραμμές δεν ξεφεύγει από το επιφανειακό γέλιο που ήταν το ζητούμενο της εποχής, εν’ τούτοις καταφέρνει να “χωρέσει” κάποιες λεπτές συναισθηματικές αποχρώσεις και να θίξει έμμεσα καταστάσεις όπως η εσωτερική μετανάστευση, η ανεργία, η φτώχια. Δεύτερον, αξιοποιεί στο έπακρον τον Χατζηχρήστο ο οποίος δίνει την παράσταση και τον ρόλο της καριέρας του. Τρίτον, σε θέματα που λίγο-πολύ πάσχουν όλες οι ταινίες της εποχής (ντεκόρ, ήχος, εικόνα, μοντάζ) στέκεται αξιοπρεπώς. Τέταρτον, έχει μια πολύ καλή διανομή στους υπόλοιπους ρόλους.
Για τους παραπάνω κυρίως λόγους η ταινία “Της Κακομοίρας” είναι ίσως η κορυφαία κωμωδία του εμπορικού, λαϊκού, κινηματογράφου. Για τα Ελληνικά μέτρα δηλαδή είναι ότι περίπου ο “Χρυσοθήρας” του Τσάπλιν, ή η “Φιλοξενία” του Μπάστερ Κίτον για την Αμερική (χωρίς να τίθεται θέμα σύγκρισης βέβαια): μια εμβληματική ταινία, μια ταινία αναφορά, μια ταινία ορόσημο όχι τόσο για τους ειδικούς, όσο κυρίως για τον κόσμο.
Αυτές λοιπόν οι ταινίες είθισται να μην μπαίνουν στην βάσανο της αναθεώρησης, του remake ελληνιστί. Και αυτό τόσο για λόγους ιδιοτελείς (ως προς τους καλλιτέχνες) όσο και ανιδιοτελείς. Η ανιδιοτέλεια συνιστά σεβασμό ως προς ένα πολιτιστικό μνημείο. Η ιδιοτέλεια συνιστά προστασία του ίδιου του καλλιτέχνη. Για να τολμήσει κάποιος δηλαδή να παίξει τον ρόλο του Τσάπλιν, ή του Κίτον, ή του Χατζηχρήστου στην προκειμένη περίπτωση, πρέπει να είναι είτε φαινόμενο υποκριτικής, είτε ένας ξιπασμένος ανόητος. Κι ο Πέτρος Φιλιππίδης φαινόμενο υποκριτικής δεν είναι…
Η διαφορά είναι εξόφθαλμη. Ενώ ο Χατζηχρήστος παίζει ένα κουτοπόνηρο βλαχαδερό “Καρπενησιωτάκι“, ο Ζήκος του Φιλιππίδη είναι μάλλον πνευματικά καθυστερημένος. Τα εκφραστικά μέσα που επιστρατεύει ο ηθοποιός παραπέμπουν περισσότερο σε Νταου Πεντέλης και λιγότερο στον χαρακτήρα που περιγράφεται στην ταινία του Κατσουρίδη. Ο άνθρωπος δηλαδή απλά δεν “το ‘χει”. Δεν μπορεί να υποδυθεί τον συγκεκριμένο χαρακτήρα. Από κει και πέρα όλα τα άλλα έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Θα ανέβαζε με μεγαλύτερη επιτυχία τον “άνθρωπο της βροχής” ξέρω ‘γω παρά το “της κακομοίρας”.
Άσχετα όμως κατά πόσο ο Φιλιππίδης μπορεί να παίξει, ή όχι, τον βλάχο, ηθικό ζήτημα για μένα δεν γεννά τόσο η σύγχρονη βερσιόν του Ζήκου. Άλλωστε κι η ίδια η ταινία βασίζεται σε θεατρικό έργο και κάποιος μπορεί να ισχυριστεί πως ο Φιλιππίδης αναθεωρεί το θεατρικό και όχι στην ταινία. Ηθικό ζήτημα γεννά το γεγονός πως ο συγκεκριμένος ηθοποιός -πέραν του ότι έχει πάρει εργολαβία τον Χατζηχρήστο μιας και έχει πρωταγωνιστήσει και στον “Ηλία του 16ου”- έβαλε τον Ζήκο να διαφημίζει τυρία! Το ταλέντο και τον κόπο του Χατζηχρήστου και του Κατσουρίδη καρπώνεται δηλαδή ο Φιλιππίδης και οι εταιρείες περί αυτόν (γαλακτοκομική, διαφημιστική κλπ) εύκολα κι ανέξοδα. Κι αν αυτό δεν ήταν αρκετό για να τον αποτρέψει ας σκέφτοταν τουλάχιστον πως τέτοιου είδους ταινίες που έχουν περάσει στην κινηματογραφική μυθολογία δεν προσφέρονται για κονόμα…


http://www.varometro.net