Το μυστήριο της ενσάρκου οικονομίας του Χριστού

Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου - Καθηγητού

Η ενανθρώπηση του Θεού Λόγου αποτελεί το κορυφαίο γεγονός στην ιστορία της ανθρωπότητας. Είναι η εκδήλωση της απύθμενης αγάπης του θείου ελέους προς τον άνθρωπο και ολόκληρη την κτίση. Είναι η εν τω σαρκωμένω Λόγω αναδημιουργία του κόσμου, καθότι η πρώτη δημιουργία υπέστη καίριο πλήγμα εκ της εισόδου του κακού σε αυτή, δια της ελευθέρας επιλογής και εκπτώσεως των δημιουργημάτων του Θεού, αγγέλων και ανθρώπων..

Ο Λόγος, σύμφωνα με τη βιβλική διδασκαλία της Εκκλησίας μας, είναι η αιώνια ενυπόστατη Σοφία του Θεού, ο αγαπητός και μονογενής Υιός του Θεού, ο γεννηθείς από Αυτόν προ πάντων των αιώνων. Είναι η εικόνα «του Θεού του αοράτου πρωτότοκος πάσης κτίσεως» (Κολασ.1,15). Ο πάντοτε «ήν προς τον Θεόν» (Ιωάν.1,1) και ο «ων εις τον κόλπον του Πατρός» (Ιωάν.1,8) . Ο «ων επί πάντων Θεός ευλογητός εις τους αιώνας» (Ρωμ. 9,5). Ο «θαυμαστός σύμβουλος», «Θεός ισχυρός», «πατήρ του μέλλοντος αιώνος», και «άρχων ειρήνης» (Ησ.7,14. 8,8.9,5). Ο «ων απαύγασμα της δόξης και χαρακτήρ της υποστάσεως (του Θεού), φέρων τε τα πάντα τω ρήματι της δυνάμεως αυτού» (Εβρ.1,3). Ο κρατών το σκήπτρο της εξουσίας επί παντός «ράβδον ευθύτητος» και δικαιοσύνης στην ατελεύτητη βασιλεία Του (Εβρ.1,3-8, ). Ο υπερύμνητος των αγγελικών δυνάμεων (Ψαλμ.148,1, Εβρ.1,6) Ο πραγματικός δημιουργός πάσης της κτίσεως καθ' ότι «πάντα δι' αυτού εγένετο , και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ό γέγονεν» (Ιωάν. 1,3).

Ο Λόγος του Θεού είναι ο Ίδιος η ζωή και κατά συνέπεια η πηγή της ζωής σε κάθε ζωντανό πλάσμα και ιδιαίτερα στον άνθρωπο (Ιωάν.1, 4). Αυτός είναι το νοητό φως που φωτίζει ως τα πέρατα του σύμπαντος και διαλύει τα νοητά σκοτάδια . Αυτός είναι το πραγματικό «φως των ανθρώπων» (Ιωάν.1,4. 9,5.12,46).

Ο Λόγος δημιούργησε τα πάντα καλά λίαν (Γεν.1,31), ως πάνσοφος, ως παντοδύναμος, ως πανάγαθος. Η κτίση ολόκληρη υπήρξε προϊόν της αγάπης Αυτού προς όλα τα έμβια δημιουργήματά Του και κυρίως προς το εκλεκτότερο ποίημά Του τον άνθρωπο. Όλη η πλάση δημιουργήθηκε να είναι ο παράδεισος μέσα στον οποίο θα απολάμβαναν τις αφάνταστες δωρεές του Θεού όλα τα ποιήματά Του.

Οι δυο μεγάλες, όμως, εκπτώσεις των δύο νοημόνων δημιουργημάτων Του, μερίδας των αγγέλων και του ανθρώπου, εξαιτίας της ελεύθερης επιλογής αυτών, οι μεν πρώτοι να γίνουν εφευρέτες του κακού και πολέμιοι του Θεού, οι δε δεύτεροι αποδέκτες και φορείς του κακού, έφεραν αναστάτωση στη θεία δημιουργία και μετάλλαξαν τη φύση και το σκοπό της, ώστε από τότε και στο εξής «πάσα η κτίσις (να) συστενάζει και (να) συνωδύνει άχρι του νυν» (Ρωμ.8,22). Η τραγική αυτή πραγματικότητα είναι εμφανής στην ιστορία. Το κακό και η κακοδαιμονία είναι η κυρίαρχη κατάσταση στις ανθρώπινες κοινωνίες όλων των εποχών. Η ανθρώπινη ζωή είναι ένα ατέλειωτο δράμα. πόνου, δακρύων, αγωνίας και μοναξιάς. Το χειρότερο από όλα είναι η συνεχής απειλή του θανάτου, του μεγαλύτερου εχθρού του ανθρώπου, προϊόν του κακού και της αμαρτίας (Γεν. 2^ο κεφ.), από τον οποίο τελικά δεν ξεφεύγει κανένας. Κάθε απόπειρα αυτολυτρώσεως του ανθρώπου κατέστη μάταια, διότι η ανθρώπινη φύση είχε υποστεί ανεπανόρθωτο τραύμα, εμποδίζοντας τον πεσόντα άνθρωπο να επανέλθει στην μακάρια προπτωτική του κατάσταση.

Την ανθρώπινη αδυναμία της αυτολυτρώσεως αντικατέστησε η θεία παντοδυναμία. Ο Θεός κινούμενος από άμετρη αγάπη προς το εκλεκτό Του δημιούργημα, τον άνθρωπο, έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους. Αυτό προέβλεπε την ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού, ώστε δι' Αυτού να λυτρωθεί ασφαλώς ο άνθρωπος. Έτσι λοιπόν «ότε ήλθε το πλήρωμα του χρόνου εξαπέστειλεν ο Θεός τον υιόν αυτού, γενόμενον εκ γυναικός γενόμενον υπό νόμον, ίνα τους υπό νόμον εξαγοράση, ίνα την υιοθεσίαν απολάβωμεν» (Γαλ. 4,4), καθότι ο Θεός «του ιδίου υιού ουκ εφείσατο, αλλ' υπέρ ημών πάντων παρέδωκεν αυτόν» (Ρωμ. 8,32). Σύμφωνα με τον άγιο Κύριλλο Ιεροσολύμων «Ο Πατήρ ούχ υπερείδεν ημών το γένος απολλύμενον. Εξαπέστειλε τον Υιόν Αυτού, τον Κύριον, ουρανόθεν ιατρόν» (Κατήχ. ΙΒ΄78, ΒΕΠΕΣ 39,140). ΄Ετσι εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου "σάρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού, δόξαν ως μονογενούς παρά πατρός, πλήρης χάρητος και αληθείας" (Ιωάν.1, 14).

Η παρουσία του Λόγου στην ανθρώπινη ιστορία υπήρξε μέγα και ανεπανάληπτο γεγονός. Αυτός με την ενανθρώπησή Του ανέλαβε στο θεανδρικό Του πρόσωπο ολόκληρη την ανθρώπινη φύση. Αφού την καθάρισε και την αγίασε, την ένωσε με τη δική Του θεία φύση, καθιστάμενος έτσι ο ίδιος Θεάνθρωπος και κατά συνέπεια αληθής άνθρωπος, μοναδικό και αιώνιο πρότυπο ανθρώπου. Ο σαρκωμένος Λόγος είναι ο νέος τέλειος τύπος ανθρώπου, αναδημιουργημένος στο θείο πρόσωπο του Κυρίου Ιησού Χριστού, σε αντίθεση με την φύση του παλαιού ανθρώπου, η οποία διεφθάρη λόγω της αμαρτίας και της φθοράς. Αυτό σημαίνει ότι η σωτηρία του ανθρωπίνου γένους είναι πραγματικό γεγονός, διότι πραγματική είναι η υποστατική ένωση των δύο φύσεων στο πρόσωπο του Χριστού, σε αντίθεση με όλα τα υποτιθέμενα λυτρωτικά θεωρητικά σχήματα διαφόρων θρησκειών και δοξασιών. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο μοναδικός και πραγματικός σωτήρας της ανθρωπότητας. Ο μέγας Αθανάσιος τόνισε χαρακτηριστικά ότι «Αυτός (πλέον) έστι Θεός σαρκοφόρος και ημείς άνθρωποι πνευματοφόροι… Αυτός ο αληθινός και φύσει Υιός του Θεού τους πάντας φορεί (στην αγία σάρκα Του), ίνα οι πάντες τον ένα φορέσωμεν Θεόν» (ΒΕΠΕΣ 33,226).

Ο απόστολος Παύλος χαρακτηρίζει το γεγονός της Ενανθρωπήσεως του Θεού ως «μέγα της ευσεβείας μυστήριον» διότι «Θεός εφανερώθη εν σαρκί» (Α΄Τιμ.3,16). Όντως η όλη διαδικασία της σαρκώσεως είναι μυστήριο «ξένον και παράδοξον» για τον ανθρώπινο πεπερασμένο νου. Οι άγιοι Πατέρες ατενίζουν με δέος την θεία Ενανθρώπηση, χωρίς να ζητούν λογικές εξηγήσεις. Θεωρούν μόνο τα αποτελέσματα αυτής της θείας ενέργειας, τα οποία είναι εμφανή σε κάθε άνθρωπο, φτάνει να σκεφτεί την άθλια προχριστιανική κατάσταση που επικρατούσε στον κόσμο και τη μεγάλη αλλαγή που συντελέσθηκε μετά την Ενανθρώπηση του Κυρίου.

Η επί γης παρουσία Του υπήρξε η υλοποίηση του θείου σχεδίου για την απολύτρωση του ανθρωπίνου γένους. Δια του τρισσού αξιώματός Του, δηλαδή της διδασκαλίας Του, του σταυρικού Πάθους και της Αναστάσεώς Του έφερε εις αίσιο πέρας το σωτήριο έργο Του. Ίδρυσε την αγία Του Εκκλησία ως καταφύγιο σωτηρίας και μέσον αγιασμού των ανθρώπων όλων των εποχών και έπεμψε το Πανάγιο Πνεύμα ως συνεχιστή του απολυτρωτικού Του έργου και οδηγό ασφαλή των ανθρώπων προς τον ουρανό. Η θύρα της σωτηρίας και της αιώνιας ζωής είναι πλέον ανοικτές για κάθε άνθρωπο που θέλει να σωθεί, φτάνει να προσοικειωθεί τις σωτήριες δωρεές του ενανθρωπήσαντος και νηπιάσαντος, χάριν ημών, αιωνίου Λόγου του Θεού.

Η μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων θα εορτασθεί και αυτή τη χρονιά με ξεχωριστή λαμπρότητα. Εκατομμύρια βλέμματα πιστών θα στραφούν προς το άγιο σπήλαιο της Βηθλεέμ, για να υμνήσουν μαζί με τους αγγέλους το Θείο Βρέφος και να εναποθέσουν σε Αυτό τις ελπίδες τους, αποκαμωμένοι από τα βάσανα και τα προβλήματα των σύγχρονων καιρών. Ευχή μας είναι, αυτή η ευσεβής ενατένηση να μην είναι ευκαιριακή και επετειακή, αλλά μόνιμη υπαρξιακή στάση και τρόπος ζωής, ώστε τα σωτήρια αποτελέσματα της Θείας Γεννήσεως να έχουν πρακτική σημασία στην επίπονη πορεία της ζωής μας.